عرصه‌های منابع طبیعی همدان تنها با ۳۰ نیرو محافظت می‌شود/آمادگی بازپس‌گیری علیصدر را داریم
مدیرکل منابع طبیعی همدان با بیان اینکه در مقابل معادنی که ذخیره معدنی ناب دارند از خط قرمز‌ها می‌گذریم، گفت: ما تنها آن بخش از معادن را که فاکتور پوشش گیاهی مناسب و عدم ذخیره‌سازی معدنی با کیفیت را دارند جز خط قرمز‌های این اداره معرفی کرده‌ایم.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، محمد‌رضا همتی در سمت مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان با بیش از 10 سال سابقه کاری میهمان خبرگزاری تسنیم در همدان بود و در جریان روند کاری خبرنگاران این مجموعه قرار گرفت از چالش‌ها، سختی‌ها و عشق و علاقه‌اش به حوزه محل خدمتش با خبرنگاران این خبرگزاری به گفت‌و‌گو نشست.
همتی کار خود را از سال 65 و با کار در جهاد سازندگی شروع کرده و در سال 75 به عنوان معاون امور اراضی در سازمان کشاورزی وقت به خدمت پرداخته است و تا زمان ادغام سازمان کشاورزی با جهاد سازندگی در این سمت باقی‌مانده و از سال 87 تا امروز نیز به عنوان مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان مشغول به فعالیت بوده است.
بر این اساس قطعاً در این دهه خدمت کاری در حفظ و احیای منابع طبیعی استان او با افراد و گروه‌های آزمندی مواجه شده که چشم به عرصه‌های طبیعی و اراضی ملی داشته‌اند او می‌گوید "بزرگترین چالش در بخش منابع طبیعی و حوزه‌های آبخیزداری عدم آگاهی مردم و نداشتن اطلاعات و شناخت کافی آنها از منابع طبیعی و ملی است، اما به گفته خودش تا وقتی او در این جایگاه قرار دارد اجازه تصرف یک سانتیمتر از عرصه‌های طبیعی همدان را به کسی نمی‌دهد و در تمام طول خدمت خود سعی در حفظ و نگهداری ا ز این منابع طبیعی و ملی نموده است.
آنچه می‌خوانید حاصل گفتوگوی تسنیم با مدیرکل منابع طبیعی استان همدان است:
سالانه 500 پرونده تخلفات به مراجع قضایی استان فرستاده می‌شود
*تسنیم: نزدیک به یک دهه است که شما در پست مدیرکلی منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان فعالیت دارید و با روی کار آمدن دولت‌های مختلف همچنان در این سمت باقی مانده‌اید بر این اساس شما امروز به یک کارشناس خبره و با تجربه در این حوزه تبدیل شده‌اید بر این اساس مهمترین چالش‌های پیش‌رو برای شما در این حوزه چه چیزهایی بوده و هست؟
همتی: با توجه به اینکه دولت تدبیر و امید نگاه ویژه‌ای به منابع طبیعی و محیط‌زیست دارد مسئولین کشوری و استانی نیز در حفظ و نگهداری منابع طبیعی در پیشبرد طرح‌های عمرانی تأکید دارند اما با تمام این شرایط هنوز مهمترین چالش در این حوزه عدم شناخت و آگاهی مردم نسبت به کارکرد‌های منابع‌طبیعی است به این منظور که عامه مردم منابع طبیعی و پوشش گیاهی که در سطح مراتع است را در حد یک پوشش تلقی می‌کنند اگرچه ممکن است تلقی درستی باشد اما قطعاً کامل نیست و باید توجه داشته باشیم که در بحث حفاظت و نگهداری از منابع طبیعی و اراضی ملی کارکرد‌های پوششی بیشتر از آورده‌های اقتصادی اهمیت دارد و این موضوع نیازمند کار فرهنگی و فرهنگ‌سازی در باور عامه مردم است.
باتوجه به آنچه گفته شد تصرفات و تخریب منابع طبیعی در بخش کشاورزی و معادن حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری استان را با مشکل مواجه کرده و سبب شده سالانه حدود 500 پرونده تخلف در این زمینه به شکل میانگین تشکیل و به مراجع قضایی ارسال شود در کنار این چرای بی‌رویه دام‌ها در مناطقی که جز منابع ملی و طبیعی شناسایی شده است نیز یکی دیگر از چالش‌های پیش‌روی این اداره کل است که سال‌هاست با آن دست به گریبان هستیم.
*تسنیم: همان‌گونه که خود شما اشاره کردید سال‌هاست از چرای بی‌رویه دام و بهره‌برداری غیرمنطقی برخی معادن به عنوان مشکلات حوزه منابع طبیعی استان همدان یاد می‌شود و عملاً اتفاق جدیدی در این حوزه پیش نیامده است؟
همتی: تحلیل شما در این زمینه منطقی و درست است اما باید توجه داشته باشیم که مشکل عمده و اصلی ما عدم آگاهی و نداشتن شناخت عامه مردم از کارکرد‌های منابع طبیعی است بر این اساس تا زمانی که این موضوع حل نشود و در اولویت قرار نگیرد همچنان با مشکلاتی از جمله چرای بی‌رویه دام که متأسفانه در حال حاضر بیش از سه برابر ظرفیت منابع طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد رو‌به‌رو هستیم.
با توجه به این موضوعات مردم باید اطلاع پیدا کنند که تجدید حیات و رویش منابع طبیعی تقریباً غیر ممکن است و اگر در این زمینه اطلاعات کافی داشته باشند با متولیان امر در بخش حفاظت و نگهداری منابع طبیعی و ملی مشارکت بیشتری می‌کنند.
گستردگی مراتع و اراضی ملی در همدان سبب تصرفات غیرمنطقی کشاورزی شده
*تسنیم: عمده‌ترین پرونده‌های تخلفاتی در این زمینه که بنا بر اظهار نظر شما حدود 500 پرونده در سال است بیشتر در چه زمینه‌هایی بود ؟ و حدود شناسایی شده منابع طبیعی و اراضی ملی در استان همدان چه میزانی است؟
همتی: عمده‌ترین تخلفات در بخش بهره‌برداری غیرطبیعی و نامعقول معادن و بهره‌برداری کشاورزی به خصوص در اراضی روستایی اطراف شهر است به طوریکه روستاها و مناطقی که زمین کیفیت خوبی برای کشاورزی دارد و یا اینکه شرایط کشت دیم را دارد منابع طبیعی و اراضی ملی تحت تصرف شخصی قرار می‌گیرد و سبب بروز مشکلات این بخش می‌شود اما علت اساسی این موضوع که کشاورزان در منابع ملی تصرف می‌کنند این است که حدود و گستردگی اراضی ملی و منابع طبیعی در استان همدان در سطح گسترده‌ای پراکنده است و 47 درصد از سطح استان یعنی معادل 900 هزار هکتار از زمین‌های همدان را شامل می‌شود.
با این حال تاکنون 3 هزار و 500 قطعه از اراضی ملی به تملک دولت در‌آمده و یک هزار و 500 قطعه در دستور کار قرار گرفته تا به تملک دولتی برگردد اما با بودن تنها 30 نفر عضو برای حفاظت از منابع طبیعی در کل استان همدان این حفاظت و تملک‌ها واقعاً به سختی انجام می‌شود و این عدد نفر اصلاً مناسب نیست چرا که طبق اصول اصلی به ازای هر 10 هزار متر مربع به یک نفر برای حفاظت نیاز است اما این آمار در استان ما بیش از 60 هزار متر مربع است.
*تسنیم: در ارتباط با فعالیت‌های معدنی و آسیب‌های جدی و جبران‌ناپذیری که این بخش به بدنه اراضی و منابع طبیعی استان همدان وارد می‌کند نیز به طور مفصل توضیحاتی را ارائه بفرمایید؟
همتی: باید توجه داشته باشیم که هرگونه فعالینت معدنی نیاز به مجوز دارد و باید با روش‌هایی منطقی و جدید به شکلی علمی و تخصصی صورت پذیرد اگرچه سازمان صنعت معدن و تجارت مجوزهایی را صادر می‌کند و با مرز 300 تا 400 هکتار در اختیار بهره‌برداران معادن قرار می‌دهد اما باید گفت تمام این مرز‌بندی‌ها واجد شرایط نیست و برخی از این مرز نگاری‌ها باید بعد از اکتشاف و بهره‌برداری مشخص شود متأسفانه در حال حاضر عملیات اکتشافی معادن به شکل درستی انجام نمی‌گیرد و ما در مرحله بهره‌برداری به دلیل عدم حضور تشخیص مرز‌بندی‌ها با تخریب سطح خاک مواجه هستیم.
بر این اساس و برای جلوگیری از این دست اتفاقات با سازمان صنعت تفاهم‌نامه‌ای در سطح کشور به امضا رسیده مبنی بر اینکه در دو مرحله مجوز بهره‌برداری صادر شود مرحله اول مجوز اکتشاف صادر شود و در مراحل بعدی و بعد از شناسایی ماده معدنی و میزان ذخیره و مشخص شدن محدوده پروانه بهره‌برداری از معدن مربوطه صادر شود.
منابع طبیعی برای زنده ماندن به مشارکت مردمی نیاز دارد
*تسنیم: شما در صحبت‌هایتان به ضرورت مشارکت مردم یا سازمان‌های مردم نهاد در حفاظت از عرصه‌های طبیعی اشاره کردید آیا در این سیاست یا راهبرد، جذب منابع مالی مردم نیز برای شما مهم است یا بیشتر به جنبه فرهنگ‌سازی توجه دارید؟
همتی: همان‌طور که بالاتر عنوان کردم با توجه به وسعت منابع طبعی در همدان شرایط خاص توپوگرافی و نیز محدودیت نیروی انسانی ما نیازمند مشارکت عمومی برای حفاظت از اراضی ملی هستیم به همین منظور از جمله برنامه‌های سازمان به منظور جلب مشارکت همگانی، توسعه تعاونی‌های مرتبط با منابع طبیعی و تشکیل صندوق حمایت از منابع طبیعی است.
بر این اساس بر نقش و مشارکت مردم تأکید ویژه‌ای داریم زیرا اگر عامه مردم از چالش‌ها و بحران‌های زیست‌محیطی و اثرات ناخوشایند آن در زندگی روزمره آگاه شوند، احساس مسئولیت بیشتری برای حفاظت از این منابع می‌کنند بر این اساس البته اطلاع‌رسانی در این زمینه و آگاهی‌بخشی به مردم بر عهده دستگاه‌های متولی و اصحاب رسانه است و رسانه‌ها در این زمینه همیشه همگام و همراه ما در اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان بودند در این میان خبرگزاری تسنیم در کنار سایر رسانه‌های استان حق ویژه‌ای بر گردن ما دارد و همواره با پیگیری‌ها و اطلاع‌رسانی‌های به موقع اخبار و تحلیل‌های خود ما را دررسیدن به هدف خود که ایجاد حلقه و ارتباط مردمی و مشارکت آنها در حفظ و نگهداری منابع طبعی است را یاری کرده است.
*تسنیم: امسال شاهد آتش‌سوزی‌های زیادی در مراتع و اراضی ملی استان بودیم تا جایی که با آتش‌سوزی در منطقه گیان نهاوند سبب شد تا نوک پیکان انتقادات به سمت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کمانه کند بر این اساس لطفاً نظر خود را به طور شفاف بیان کنید.
همتی: در اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان در تلاش هستیم با پیروی از بیانات مقام معظم رهبری به طور جدی از منابع طبیعی حمایت کنیم و درصدد هستیم تا فرهنگ منابع طبیعی را به یک معارف عمومی تبدیل کنیم چرا که هر چه شناخت مردم در این راستا بیشتر باشد حفاظت از منابع طبیعی هم بیشتر می‌شود اما باید توجه داشته باشیم که آتش‌سوزی‌های عمدی و غیرعمدی مراتع در ایران یکی از مهمترین عوامل نابودی این سرمایه‌های ملی و انسانی است.
حریق در مراتع و پوشش‌های جنگلی سبب کاهش پوشش گیاهی، کاهش ازت خاک، کاهش مواد آلی، افزایش فرسایش می‌شود بر این اساس متأسفانه در سال گذشته حدود 385 هکتار به تعداد 115 فقره از عرصه‌های منابع طبیعی استان دچار آتش‌سوزی شد و این آمار در مقایسه با رقم 178 فقره‌ای امسال چیزی حدود 20 درصد افزایش داشته است با این حال طبق مستندات و آمار‌های موجود بیش از 90 درصد از آتش‌سوزی‌های همدان غیرعمدی و بیشترین آتش‌سوزی در منطقه حیدره و اسدآباد گزارش شده که باید گفت از مهمترین دلایل غیر عمدی آتش‌سوزی‌ها بی‌توجهی چوپانان، رهگذران و مرتع‌داران و یک سری آتش‌سوزی‌ها در اثر پرت کردن کبریت در کنار جاده‌ها است و برخی دیگر نیز به علت صاعقه و بر اثر تابیدن نور خورشید عنوان می‌شود.
بر این اساس باید تأسف خورد که برخی از کشاورزان جهت از بین بردن مرتع و تبدیل آن به زمین قابل شخم مراتع را آتش می‌زنند و این موضوع خود یکی از مشکلات اساسی در بخش آتش‌سوزی مراتع است با وجود این شرایط در سطح استان همدان برای جلوگیری از حریق اکیپ بندی در نظر گرفته می‌شود و با سایر سازمان‌های ذی‌ربط هم هماهنگی برای اطفا حریق در فصل تابستان انجام می‌پذیرد اما باید عنوان کرد از جمله مهمترین و بهترین راهکارها در اطفای حریق استفاده از مردم بومی منطقه به صورت خودجوش است و باید برای توانمندسازی جوامع محلی و نیروها به صورت کاربردی‌تر برنامه‌ریزی و اقدام شود.
چرای بی‌رویه دام آسیب زیادی را به مراتع استان وارد کرده است
*تسنیم: در استان همدان چه میزان از اراضی ملی شور و بدون پوشش است و در حوزه آبخیزداری استان چه عملکردی دارد و اینکه آیا در خصوص عملیات حفاظت از خاک برنامه‌ای را دنبال کرده‌اید؟
همتی: با اینکه همدان از استان‌های زاگرس نشین است اما تنها 441 هکتار جنگل طبیعی در استان داریم که از میزان جنگل‌های زاگرس نشین این رقم کمتر است به طوریکه سرانه فضای سبز و جنگل در دنیا شش هزار متر مربع به ازای هر یک نفر اعلام شده اما در استان همدان این عدد 240 متر‌مربع به ازای هر نفر عنوان می‌شود بر این اساس در همدان 42 هزار هکتار اراضی شور و بدون پوششش و 822 هزار هکتار مرتع داریم که ظرفیت این مراتع برای چرای دام 600 هزار واحد دامی است با این حال چرای بیش از یک میلیون دام از مراتع استان در فصل ییلاقی عشایر فشار بالایی را به مراتع و منابع طبیعی استان همدان وارد کرده است.
در پاسخ به عملیات حوزه آبخیزداری نیز باید عنوان کرد که تاکنون بیش از 9 هزار و 868 هکتار از مراتع و زمین‌های تحت حفاظت ما عملیات آبخیزداری را به طور کامل به انجام رسانده و در حوزه حفاظت از خاک نیز موفق به اجرای حدود پنج هکتار عملیات شده‌ایم و در همین راستا با کمک خیرین ملایری توانستیم طرح اجرای بند سنگی و ملاتی آبخیزداری را در این شهرستان با حجم مخزنی 15 هزار متر مکعب به انجام رسانیم.
آمادگی بازپس‌گیری کمپین‌های خود در منطقه علیصدر را داریم
*تسنیم: چندی پیش مسئله واگذاری زمین‌های محوطه غار علیصدر با صحبت‌هایی که رئیس دیوان عالی محاسبات در گفتوگوی خبری خود کرد به یک موضوع داغ خبری تبدیل شد فارغ از بررسی مواردی که در چارچوب فعالیتی اداره شما نیست در زمینه واگذاری آن بخش از زمین‌ها که تحت عنوان اراضی ملی در خبر‌ها به آن پرداخته شد توضیح بفرمایید.
همتی: زمین‌های بالای غارعلیصدر از سال 82 در اجاره مجموعه علیصدر قرار دارد و این اراضی جزء منابع طبیعی به‌شمار می‌رود و به طبع شرکت علیصدر به عنوان مستأجر از این بخش بهره‌برداری کرده است.
بر این اساس عرصه غار و خود غارعلیصدر منابع ملی است و به نام دولت ثبت شده که دیوان محاسبات ایراداتی به واگذاری این مجموعه وارد کرده است که در مورد نرخ اجاره بها این توضیح وارد است که هزینه اجرا بها این زمین‌ها بر اساس مصوبه و نرخ موجود بوده علی‌رغم این موضوع در مصاحبه‌های پیش از این نیز عنوان کرده‌ایم که اگر در حفظ و نگهداری این اراضی علیصدر با مشکل مواجه است ما آمادگی کامل داریم که این زمین‌ها را پس گرفته و خود کار حفاظت را انجام دهیم.
*تسنیم: صحبت پایانی و موضوعی که ممکن است تمایل داشته باشید به آن بپردازید و در سؤالات ما مطرح نشد را به عنوان حسن ختام این گفت‌و‌گو بیان بفرمایید.
همتی: تقدیر و تشکر می‌کنم از خبرگزاری تسنیم که همواره اهتمام ویژه‌ای برای فرهنگ‌سازی در زمینه حفظ منابع طبیعی داشته و همین همراهی و همدلی این خبرگزاری با حوزه ما سبب شده تا بیشترین ارتباطات ما در استان با این رسانه باشد بر این اساس ما در اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان وجهه فرهنگی داریم و اعتقاد ما بر این است که مباحث با تبادل نظر و فرهنگ‌سازی قابل بحث است.
بر این اساس منابع طبیعی قبل از اینکه نیازمند کار اجرایی و اقدامات عمرانی باشد نیازمند فرهنگ‌سازی و شناخت مردم از این مقوله است و اعتقاد راسخ داریم که هر چه بتوانیم این حوزه را شفاف‌تر برای مردم بیان کنیم به طور قطع منافع بیشتر از آن است که در زمینه پروژه‌های دولتی اقدام کنیم.
در پایان این نشست از زحمات مدیرکل منابع طبیعی همدان قدردانی شد.
گفت‌و‌گو از شکوفه رنجبر
انتهای پیام/
