یاسر مدنی در گفتوگو با خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا» درباره چرایی برخی رفتارهای اجتماعی مردم در حوادث و مواقف حساسی مانند حادثه پلاسکو که در لحظات ابتدایی، خود را بهصورت عطش عکسبرداری، سلفی گرفتن و فیلمبرداری بروز و ظهور میدهد، اظهار کرد: این مسئله هم به خاطر دیده شدن و هم به خاطر عدم آموزش آن افراد بوده و میتوان آن را از بُعد روانشناختی تحلیل کرد.
وی با بیان اینکه انسانها دارای روان هستند و شناختن آن باعث کمک به یکدیگر میشود، گفت: آیا گرفتن عکس سلفی به واژه سلفی (خودخواهی) ربط دارد یا دلایل دیگری دارد؛ اگر از افرادی که در حادثه پلاسکو، عکس سلفی گرفتند، دلیل کارشان را در آن زمان بپرسیم، چه بسا که با دلایل جدیدتری روبهرو شویم.
این روانشناس خاطرنشان کرد: ساعت 2 بعدازظهر روز حادثه در اخبار زنده، زمانیکه یکی از پرسنل اورژانس در حال مصاحبه بود، فردی در پشت سر آن در حال خندیدن دیده شد و این به شدت مرا عصبانی کرد و این عصبانیت به این دلیل بود که آن فرد در نیروهای امدادی عضویت داشت.
مدنی افزود: در گذشته با پرسنل نیروهای امدادی و پلیس در کشورهای مختلف صحبت کردهام، آنها میگفتند ما برای اینکه بتوانیم روحیه خود را حفظ کنیم بعضی اوقات شوخیهای محرمانهای میکنیم و از این شوخی به عنوان یک ابزار برای بالا بردن روحیه استفاده میکنیم؛ پس واکنش افراد در بعضی شرایط دلایل مختلفی وجود دارد که بعضی از آنها توجیهپذیر بوده اما بعضی از آنها به دلیل عدم آموزش است.
وی تصریح کرد: در آینده هم حتما شاهد حوادث خواهیم بود بنابراین در حال حاضر فرصتی پیش آمده که مردم ما برای برخورد با چنین صحنههایی مثل صحنه تصادف و صحنههای حوادث آموزش ببینند.
این روانشناس با بیان اینکه در مجموع مردم ایران عاطفی و حساس هستند و واکنشهای منطقی دارند، تاکید کرد: آن افرادی که واکنشهای ناخوشایندی در حوادث نشان میدهند، تعداد کمی هستند و اگر به عنوان مثال سلفی گرفتن این افراد را ریشهیابی کنیم، شاید پی ببریم که آنها نیت خودخواهانهای نداشتهاند و برای کمک کردن به حل موضوع، تنها کار خود را فیلم یا عکس گرفتن دیدهاند تا به عنوان سند در اختیار پلیس قرار دهند.
مدنی گفت: در عکس سلفی زمانیکه خنده آن فرد در عکس محسوس است باعث ناراحتی بیننده میشود و بیننده فکر میکند که آن شخص به موضوع حادثه چقدر بیخیال است؛ اگر یک روانشناس آن را ریشهیابی کند شاید پی ببرد که آن فرد به خاطر مقاومت شخصی در مقابل آن رویداد این کار را انجام داده؛ در روانشناسی نظریهای میگوید که فشار و استرس زیاد، فرد را از نظر ذهنی در لحظات حساس فلج میکند و شاید آن فرد در آن لحظه ناخوشایند، واکنش خوشحالی از خود نشان دهد اما بعد از حادثه انواع «خود سرزنشگریها» به سراغش میآید و این خنده اولیه لزوماً به معنی سنگدل بودن نیست.
ترکیب حس کمکرسانی و کنجکاوی دلیل تجمع مردم در صحنه حادثه
وی با بیان اینکه روانشناسی، در حوادث به مسئله کنجکاوی هم میپردازد، افزود: مثلا در صحنه تصادف ماشین یا تخریب خانهای، شاهد تجمع جمعیت در آن مکان هستیم؛ در ذات الهی انسان، کمک به همنوع وجود دارد بنابراین مردم علاقهمندند که در محل حادثه جمع شوند یا در صحنه تصادف در لاین کناری محل حادثه هم تجمع وجود دارد در حالیکه آنها اصلاً به فکر گرفتن عکس سلفی نیستند و این نشاندهنده ترکیب حس کمکرسانی افراد و کنجکاوی آنها است؛ پس دلایل مختلفی برای وقوع چنین واکنشهایی وجود دارد و نمیتوان به راحتی در مقام قضاوت قرار گرفت.
این روانشناس درباره حس کنجکاوی در مردم که باعث تجمع آنها در مکانی میشود، تصریح کرد: حس کنجکاوی در بین مردم در همه جای دنیا وجود دارد به خاطر همین موضوع، پرسنل امدادگر، درمانی و پلیس با این بُعد روانشناختی انسانها آشنا هستند و بعد از حادثه ورود به آن محل را محدود می کنند.
مدنی گفت: مردم ایران به خوبی توانستهاند نسبت به جوامع دیگر در مواجه با حوادث خودشان را کنترل کنند و چه بسا که خیلی شایسته رفتار کردند؛ به یاد دارم 10 سال پیش در یکی از ایالات امریکا زمانیکه طوفانی رخ داده بود، به دلیل هجوم بیش از حد مردم به اماکن عمومی، پلیس امریکا شروع به تیراندازی کرد و هرج و مرج زیادی شکل گرفت؛ در شرایط بحرانی حادثه پلاسکو مردم به خوبی خودشان را مدیریت کردند.
لزوم فراگیری آموزشهای پیشگیرانه در حوادث
وی درباره فراگیری آموزشهای پیشگیرانه در حوادث توسط تمامی اقشار مردم تاکید کرد: با توجه به ضعف آموزشهای پیشگیرانه برای مردم و آتشنشانان و نیروهای امدادی و انتظامی، اینگونه آموزشها برای همه لازم است.
همکاری مردم با نیروهای امدادی بعد از حادثه پلاسکو
این روانشناس یادآور شد: در یکی از روزهای بعد از حادثه پلاسکو زمانیکه آمبولانسی قصد عبور از ترافیک را داشت، ماشینها به خوبی مسیر را برایش باز کردند و این یعنی بعد از حادثه پلاسکو، شاهد همکاری مردم با نیروهای امدادی هستیم اما شاید این مسئله مقطعی باشد و در این زمان است که رسانهها و صدا و سیما با استفاده از نکات اجتماعی، فرهنگی، اخلاقی و روانشناختی مردم را در این زمینه آگاه میکنند.
ضرورت اعتمادسازی مردم نسبت به نیروهای امدادی
مدنی افزود: از طرف دیگر باید اعتماد مردم به نیروهای امدادی را بالا برد؛ همیشه برای ما سؤال بوده، آمبولانسی که با صدای آژیر در خیابان حرکت میکند آیا در حال ماموریت است یا خیر؛ لازمه این اعتمادسازی توجیه مردم نسبت به این مسئله است.
لزوم فراگیری آموزشهای لازم در زمان بحرانی
وی درباره آموزشهای لازم در زمان بحرانی به مردم متذکر شد: با کمک متخصصان باید کارهای پژوهشی و علمی در رابطه با واکنش مردم در حوادث شکل گیرد و تحقیقات کیفی از تمام عوامل ذیربط در حادثه انجام شود؛ کارهای پژوهشی و علمی بر عهده دانشگاهها است و نتیجه این پژوهشها بوسیله متخصصان امور اجتماعی و روانشناسان در رسانههای پرمخاطب به مردم عرضه شود.
انتهای پیام/