باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا» - احسان زیورعالم
«مهرداد رایانیمخصوص»، مدیر بخش بینالمللی جشنواره تئاتر فجر در گفتگو با روابط عمومی جشنواره فجر درباره انتخاب آثار گفته است «مبنای انتخاب آثار این بخش را شیوه نوین ارائه و استفاده از تکنولوژیهای نوین در آنها بوده است.
وی در ادامه گفته است: «تضارب آرا در میان مخاطبان این آثار چالش خوبی را ایجاد کرده که نیاز جامعه تئاتری است.»
این گفته رایانیمخصوص از جهاتی درست و از جهاتی نادرست است؛ چرا که با کمی سختگیری میتوان دریافت در جشنواره 35 آثاری که تاکنون در سالنهای مختلف روی صحنه رفتهاند توانایی ایجاد تضارب آرا را نداشتهاند و حتی میتوان از منظر فرم اجرایی در طبقهبندی منسجم قرار گیرند. برای مثال هر سه نمایش روی صحنه رفته در تالار اصلی تئاتر شهر، نمایشهای موزیکال بودند که تفاوت آنان در طراحی رقص بوده است.
بخشی از نمایشها اگرچه میتوان با تکیه بر نظریات علمی آنها را تئاتر خواند؛ اما به شدت وابسته به هنر تجسمی و مفاهیمی چون چیدمان است. میماند دسته سومی که مبتنی بر اجرای بدن هستند، همانند اثر لهستانی و بلغارستانی که در نهایت شیوهای نوین در تئاتر نبودند. در واقع به جز نمایشهایی مبتنی بر تکنولوژی، دیگر آثار نوعی رونوشت از بزرگان تئاتر است. البته آقای رایانی مخصوص در این گفتار چنین مطرح کردهاند: این آثار مبتنی بر مفاهیم جدید در هنرهای نمایشی است و یکی از محلهایی که میتوان این آثار را به علاقهمندان معرفی کرد، جشنواره تئاتر فجر است. ما باید هنر نوین امروز دنیا را رصد کنیم و درباره آنها تعمق به خرج دهیم. رصد این آثار برای شناخت، نقد و به چالش کشیدن آنها مفید خواهد بود.
این گفته این پژوهشگر هنرهای نمایشی در حالی مطرح شده است که هیچ نشست تخصصی - به جز گروه یونانی - پس از نمایش برگزار نشده است و محلی برای پرسش و پاسخ و حتی پرسیدن سؤال از جانب مخاطب مهیا نشده است و عجیب نیست در برخورد مخاطب با درخواست گروه نمایش «بادکنک» از هلند، مبنی بر پرسیدن سؤال، سکوت حکمفرما میشود. مشخص نیست چرا از فضای موجود در تئاتر شهر برای برگزاری کنفرانس استفاده نشده است. البته سال گذشته نیز نشست نمایش هملت استرومایر نیز پیش از اجرا برگزار شد و این در حالی بود که خبرنگاران هیچ برخوردی با اثر این کارگردان آلمانی نداشتند.
رایانی مخصوص مدعی است گروهی از دیدن آثار نوین جهان، رضایت خاطر داشتند و گروهی دیگر موافق حضور این اجراها در تئاتر فجر نبودند. علاقهمندان نسل جدید هنر تئاتر به این آثار نظر مثبت داشتند و نسل قدیم تئاتری بعد از دیدن آثار خارجی تقریبا نظر مساعدی نداشتند. همین گوناگونی نظرات چالش مفیدی را بین دو نسل عرصه نمایش ایجاد کردهاست و برای جهش تئاتر در عصر حاضر خوب است از این چالشها استقبال کنیم.
این صحبتها نیز مشخص نیست از کجا نشئت میگیرد که مدیر تئاتری چنین کلینگرانه درباره آن اظهارنظر میکند؛ چرا که نمونهها و مصداقهایی خلاف گفته او موجود است. نکتهای که رایانی مخصوص از آن غافل بوده است تمرکز جشنوراه روی چند موضوع خاص از جمله کروگرافی و وجود ابزار الکترونیکی در اجرا بوده است. در اجراهای اخیر برای مثال خبری از داستان نبوده است، نکتهای که در آثار ایرانی به یک ضعف همیشگی مبدل شده است. در جشنواره 35 متن به معنای شالوده اثر نادیده گرفته شده است و یا دستآوردهایی جذابی چون نور در اثر نروژ به سبب فقدان دیالوگ از بطن جشنواره حذف شده است و همه چیز به یک اجرا و تمام خلاصه شده است.
شایسته آن بود که جشنواره فضایی برای مبادله نظرات مخاطب و گروههای خارجی در راستای آموزش و ارتقای کیفی نگاه تئاتری فراهم میکرد که چنین نشده است و این ضعفی است که بر بدن جشنواره 35 حک شده باقی میماند.
انتهای پیام/