جنگهای تجاری و حتی نظامی با دستورات جدید ترامپ محتمل است
استاد اقتصاد دانشگاه اموری آتلانتای آمریکا با بررسی ابعاد و آثار اقتصادی قوانین اخیر ترامپی معتقد است این تصمیمات در کوتاه‌مدت و میان‌مدت به کاهش قابل توجه تجارت جهانی و بروز جنگهای تجاری و درگیریهای نظامی منجر می‌شود.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، اسفندیار معصومی دکترای اقتصاد سنجی، کارشناسی ارشد آمار و کارشناسی اقتصاد ریاضی و اقتصاد سنجی از مدرسه اقتصاد لندن است.
وی بر این باور است که آثار اقدامات ترامپ به‌لحاظ اقتصادی و امنیتی برای ایران و جهان عرب مناسب نخواهد بود و این شرایط را برای جهان بدتر دانست.
این عضو هیئت علمی دانشگاه اموری آتلانتای آمریکا، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، به تشریح ابعاد و آثار اقتصادی دستورات اخیر ترامپ پرداخته که در ادامه می‌خوانید.
تسنیم: نظر خود را در خصوص قانون مهاجرت اخیر در آمریکا بفرمایید.
معصومی: دستور اجرایی مهاجرتی ترامپ یکی از اقدامات متعددی است که دنیا باید از دولت جدید آمریکا بپذیرد. اینها اقداماتی هستند که به‌عقیده من در آمریکا یک عامل بسیار خشمگینانه و تهاجمی تلقی می‌شوند و بسیاری مخالف این اقدامات و طرز فکر بیگانه هراسانه و ناامن انگارانه آنها هستند.
اگر این سیاست‌ها موجب تشویق نیروی کار تحصیلکرده و ماهر به ماندن در داخل کشورهای خودشان شود و روند فاجعه‌بار «فرار مغزها» را متوقف سازد، سرمایه انسانی به‌شکلی مساوی‌تر در سطح جهان انباشته خواهد شد. این ممکن است موجب تضعیف بزرگترین دلیل نابرابری و بی‌عدالتی در جهان شود: یعنی توزیع بهتر سرانه انسانی و مهارت‌ها.
این اقدامات همچنین ممکن است مردم را بیدار کند و متوجه واقعیت سایر کشورها بسازد. افسانه پردازی‌های ناآگاهانه بسیاری در مورد دموکراسی و ارزش‌های کشورهای غربی وجود دارد. میزان واقعیت این افسانه‌ها تنها همین اتفاق تاریخی اخیر است. این ارزش‌ها عمیق نیستند، این ارزش‌ها تا همین اواخر مطرح نبودند و احتمالاً تا مدت زیادی نیز مطرح باقی خواهند ماند.
این بار این ارزش‌ها در مورد «تیر و کمان‌ها» و خرید تسلیحات از دیگران حتی موفقیت کمتری نسبت به دوران استعماری گذشته خواهند داشت. تنها قوی‌ترها زنده خواهند ماند، زیرا این بار ما سلاح‌هایی نابود کننده داریم که دیگر کسی نمی‌تواند زنده بماند، به‌صراحت بگویم، من نمی‌توانم تصور کنم که کشوری بدون داشتن بازدارندگی هسته‌ای زنده بماند.
احساس من این است که آنهایی که از طرف ایران توافق هسته‌ای را مورد مذاکره قرار دادند، در ذهن خود بالاترین منافع را برای کشورشان مد نظر داشتند. اما اگر رئیس جمهور دونالد ترامپ این توافق را به‌صورت یک‌طرفه لغو کند، این در درازمدت احتمالاً بدترین نتیجه برای ایران نخواهد بود، به‌خصوص اگر این کشور بتواند مبادلات تجاری خود با سایر کشورها را حفظ کند و گسترش دهد.
جامعه باید راه‌هایی بیابد تا اذهان و سرمایه گذاران و دانشمندان و مردم خود را با کسب و کارهای بزرگ تجاری و دیگر ایده‌ها منطبق‌تر سازد. آنها باید احساس کنند که فرصت‌های بسیار بزرگی در کشورهای خودشان دارند. این نوع فکر کردن هزینه‌هایی دارد، اما هیچ مدرکی وجود ندارد که اثبات کند اتخاذ رویکردهای دیگر در مدت موفقیت آمیز خواهد بود.
تسنیم: از آثار و تأثیرات تصمیمات و دستورات اخیر در آمریکا بگویید.
معصومی: دستورات و اقدامات اخیر در آمریکا با هدف خشنودساختن یک اقلیت قدرتمند طراحی شده‌اند. این اقلیت عمدتاً مردان سفیدپوستی هستند که در سال‌های اخیر پیشرفت‌های فنی و اقتصادی را در دنیا از دست داده‌اند. روند جهانی شدن آنها را به حاشیه رانده و آنها خشمگین هستند.
از نظر تاریخی، چنین گروه‌هایی در غرب به‌شکلی خشونت آمیز واکنش نشان می‌دهند و موجب بروز درگیریهای جهانی عمده‌ای می‌شوند، دلایل جنگهای جهانی اول و دوم را باید این‌طور دید. تغییرات تکنولوژیک و حرکت آزادانه سرمایه بدان معناست که افراد ثروتمند ثروت خود را به محل‌هایی که در آنها نیروی کار ارزان‌قیمت وجود دارد نزدیک‌تر می‌کنند.
تهدید ترامپ و وعده وی این است که آنها قادر نخواهند بود آن کالایی را که در خارج از آمریکا تولید کرده‌اند به مصرف کننده آمریکایی بفروشند، این تا حدی درست است، اما با توجه به اینکه جوامع مصرف کننده بسیار بزرگی در مناطقی نظیر چین ایجاد شده‌اند، این تهدید تأثیر چندانی نخواهد داشت.
• کاهش قابل توجه تجارت جهانی در کوتاه‌مدت و میان‌مدت
• احتمال بروز جنگهای تجاری و درگیریهای نظامی
تسنیم: از آثار آن بر اقتصاد ایران و جهان بگویید.
معصومی: در کوتاه‌مدت و میان‌مدت، تجارت جهانی شاید به‌میزان قابل توجهی کاهش یابد و جنگهای تجاری و همچنین درگیریهای نظامی پیش آید، این واقعاً برای کشورهای در حال توسعه که در حال توسعه اقتصادی هستند و دارای تکنولوژی‌های جدید و نیروی کار بهتر هستند واقعاً بد خواهد بود. این اتفاق برای ایران هم خوب نخواهد بود چه از نظر اقتصادی و چه از نظر مسائل امنیتی.
متأسفانه ایران بیش از دولت گذشته هدف دولت جدید آمریکا قرار دارد، این کاملاً هشدار دهنده است زیرا به نظر نمی‌رسد که ایران بتواند راه‌هایی برای حصول صلح بیابد. مشخص نیست که روس‌ها چه خواهند کرد. متأسفانه، مشخص نیست که آیا ما به یک دنیای قطبی‌شده با یک روسیه قوی باز خواهیم گشت یا اینکه روسیه و آمریکا موافقتنامه‌ای از نوع توافق یالتا منعقد خواهند کرد تا دنیا را بین خود تقسیم کنند، (شاید این بار چیزی هم به چین برسد).
در هر کدام از این دو فرض، سرنوشت کشورهای کمتر قدرتمند چندان مشخص و امیدوار کننده نیست. هر کشوری باید راه‌هایی را برای ورود به اتحادها بیابد و هدف قرار گرفتن خود را پرهزینه‌تر سازد. ایران اخیراً در این زمینه خیلی خوب عمل کرده اما برای در تعامل بودن و نبودن با اهداف و کشورهای دیگر کار ظریفی پیش رو خواهد داشت.
• نفت مانند گذشته طلای سیاه نخواهد بود
تسنیم: از آثار این نوع اقدامات و رفتارها بر نفت بگویید.
معصومی: تقاضا برای نفت با توجه به افزایش قابل توجه ظرفیت تولید، به‌ویژه پس از پیدایش شیوه‌های جدید اکتشاف نفت در کانادا و آمریکا، روند رو به رشد خود را ادامه نخواهد داد. این مسئله موجب خواهد شد تا کشورهای خاورمیانه بیشتر در برابر غرب و روسیه باشند و شاید برای چین ارزشمندتر شوند. نفت قرار نیست دیگر مانند گذشته «طلای سیاه» باشد.
به‌دلیل نحوه کار چاه‌های نفتی جدید، تولید کنندگان استفاده از تکنولوژی‌های جدید برای تولید نفت، عامل اصلی ایجاد تغییرات در بازار خواهند بود. به‌خلاف چاه‌های نفتی قدیمی، چاه‌های نفت شیل به‌محض سرمایه گذاری و حفر بلافاصله منجر به تولید نفت می‌شوند. هر زمانی که قیمت‌ها بالا برود و مالکان این چاه‌ها اراده کنند، می‌توان از آنها نفت تولید کرد. این در درازمدت مانع افزایش قیمت نفت می‌شود.
• نفت در ایران باید فرآوری شود نه خام‌فروشی
همان‌طور که من قبلاً هم گفته‌ام، نفت در ایران و جاهای دیگر باید برای تولید فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی و غیره مورد استفاده قرار گیرد، نه اینکه مثل الآن دور ریخته شود.
برای مدتی طولانی، سوئیسی‌ها کاری کرده‌اند که کشورشان را به هدفی بسیار غیرجذاب برای حملات دیگر کشورهای مهاجم در اروپا تبدیل نموده‌اند. این کشور خود را از همه جنگ‌ها کنار کشید و پیشرفت کرد. رهبران ایران در قبال مردم این کشور متعهدند تا در هر تصمیمی که می‌گیرند و هر سیاستی که اتخاذ می‌کنند، از چنین استراتژی‌ای پیروی کنند.
• وضعیت در جهان عرب خیلی بدتر می‌شود
برای مثال، من انتظار دارم وضعیت در جهان عرب خیلی بدتر شود. با فرض اینکه این اتفاق رخ دهد، ایران باید راهی بیابد تا بسیار قوی شود و با تقویت مرزها و بنیه دفاعی خود از این فاجعه دور بماند. در صورتی که چنین استراتژی‌ای اتخاذ نشود، توسعه اقتصادی امکان پذیر نخواهد بود.
• اکنون وقت تفرقه و اختلاف‌افکنی نیست
اکنون وقت تفرقه و اختلاف افکنی نیست. مردم ایران باید درک کنند که آنها به یک نیروی بسیار قوی و مورد حمایت نیاز دارند تا از آنها حفاظت کند. کلید این مسئله داشتن یک نیروی نظامی بازدارنده است که نیازی به استفاده از آن نباشد.
گفت‌وگو از: مریم سلیمی
انتهای پیام/*
