آیت‌الله رشاد: هانری کربن پیام‌آور سرزندگی و پویایی حکمت اسلامی بود

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، آیت‌الله علی اکبر رشاد، رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در دومین روز از نشست «بررسی و نقد دیدگاه‎های هانری کربن» که امروز یکشنبه و با حضور اساتید و صاحبنظران رشته فلسفه و حکمت اسلامی در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد، با اشاره به اینکه قرآن، تجلی‌گاه ذات و اسمای خداوند است، گفت: متن قرآن تجلی صفات و اسمای خداوند است، زیرا آیات قرآن از مرتبه بالای ربوبی به سمت عالم پایین و انسانی نازل شده است تا فهم آن برای انسان‌ها ساده شود.

وی با اشاره به اینکه قرآن دارای مراتب مختلفی است، گفت: بالاترین مرتبه قرآن کریم مرتبه «لدینا»ست به این معنا که قرآن از جانب خدا نازل شده است. خداوند در آیات ابتدایی سوره زخرف می‌فرماید: «حم؛ وَالْکِتَابِ الْمُبِینِ؛ إِنَّا جَعَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِیًّا لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ؛‌ وَإِنَّهُ فِی أُمِّ الْکِتَابِ لَدَیْنَا لَعَلِیٌّ حَکِیمٌ سوگند به کتاب روشنگر؛ ما آن را قرآنى عربى قرار دادیم باشد که بیندیشید. و همانا که آن در کتاب اصلى به نزد ما سخت والا و پر حکمت است.» خداوند در این آیه اشاره أم‌الکتاب نزد ما دارای مرتبه والا و حکمت است که این به مرتبه اول قرآن می تواند اشاره داشته باشد.

رشاد با بیان اینکه قرآن هنگام نزول از مراتب عالی به سوی مرتبه عالم دنیا با واسطه می‌رسد، اظهار کرد: هر آنچه که از ساحت الهی تنزل‌یافته باشد، کانون معرفت است بنابراین اصل معارف از ساحت خداوند متعال هستند، اما این حقایق باید با واسطه به انسان‌ها برسد و این واسطه‌ها گاه می‌تواند عقل و گاه فطرت، رسول و یا امام معصوم(ع) باشد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه اصل واسطه‌ها برای اینکه مجرای معرفت شوند، باید معصوم باشند، گفت: رسول،‌ امام معصوم(ع) و هر آنچه که می‌تواند واسطه و مجرای عبور معارف از عالم بالا به سوی بشریت شود، دارای عصمت هستند، زیرا خود متصل به منبع الهی هستند؛ هرچند مواردی مثل عقل و فطرت اگر آلوده به حجاب‌ها شوند، نمی‌توانند واسطه معرفت الهی باشند اما در مرتبه اول که دارای پاکی و زلالی هستند، این واسطه بودن معنا پیدا می‌کند.

رشاد با بیان اینکه با توجه به این استدلال امام معصوم(ع) و رسول دارای عصمت هستند، افزود: اگر واسطه مطهر نباشد، نمی‌تواند مجرای عبور معرفت الهی شود و چون مطهر هستند، دسترسی به منبع وحی دارند، لذا در ادعیه نسبت به اهل‌بیت(ع) می‌خوانیم «مَهْبِطَ الْوَحْی» شما اهل‌بیت، محل فرود وحی هستید.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به اینکه نگرش کربن در حکمت اسلامی و شیعی معطوف به باطن‌گرایی است، گفت: هانری کربن عالم هستی را صرفاً یک قالب صوری و جسمی نمی‌دید بلکه او اعتقاد داشت عالم هستی دارای یک کالبد روحی است که حقیقت عالم همان بعد روحی و معنوی آن است.  

رشاد شخصیت کربن را شورشی علیه غرب مادیت‌گرا معرفی کرد و گفت: همان طور که پسا مدرنیته شورشی علیه مدرنیته به حساب می‌آید، چهره‌هایی مثل هانری کربن شورشی علیه غربِ مادیت‌بنیاد چنین نمادی دارد. کربن که از دل جهان غرب بر آمد، به دنبال معرفت و نوری الهی بود که در نهایت به اذعان وی، آن را در ایران و آن هم در حکما و عرفای ایران یافت.

این استاد فقه و علوم اسلامی با اشاره به اینکه افرادی مانند هانری کربن نشان بیداری انسان خواب‌زده در ظلمات اومانیزم است، گفت: افرادی مانند هانری کربن از جهان غرب به این سؤال می‌رسد که طی این چندصد سال چه بلایی سر یک انسان غربی آمده است. به تعبیری این گونه افراد رجعت انسانِ خود گم‌کرده به خدا و معنا و پاسخ به ندای درونی فطرت قلمداد می‌شوند. حیات کربن را باید حکایت انسان غربت‌زده غربی تلقی کرد.

رشاد با بیان اینکه وجود کربن پیام سرزندگی، زایایی و پایایی و پویایی حکمت‌های اسلامی است، تصریح کرد: وجود هانری کربن برای ما درسی است که بدانیم آموزه‌های اسلامی و حکمی ما همچنان پابرجاست و می‌تواند عطش‌های معنوی را سیراب کند. کربن وقتی با تفکرات اسلامی ایرانی آشنا شد، گویی تولد تازه یافت و در خود احساس نشاط فراوانی کرد و این موضوع را می‌توان از آثار او متوجه شد.

وی با تأکید بر اینکه هانری کربن و امثال وی دارای علم و معرفت نسبی بودند و نزد ما جایگاه خوبی دارد، اما نباید او را الگو قرار داد، گفت: این را باید بدانیم که امثال هانری کربن برای ما ایرانیان و حتی مسلمانان نمی‌تواند منبع و الگوی مناسبی باشد، بلکه او الگوی مناسبی برای فرانسوی‌ها می‌تواند باشد، زیرا کربن به منابعی رجوع می‌کرد که اکنون این منابع به صورت کامل در دستان ماست. کربن در واقع شارح آثار حکمای اسلامی بود. اکنون ما بزرگ‌ترین شارحان فلسفه صدرایی را به نام آیت‌الله جوادی آملی داریم.

انتهای‌پیام/