ایجاد «شفافیت مالی موقوفات» با راه‌اندازی سامانه بانک اطلاعات موقوفات کشور
معاون فرهنگی اجتماعی اوقاف و امور خیریه استان تهران با بیان اینکه «کاهش بودجه دولتی» دلیل توجه سازمانها به ظرفیت وقف است، گفت: راه‌اندازی سامانه جامع بانک اطلاعات موقوفات و بقاع متبرکه باعث ایجاد «شفافیت مالی موقوفات» کشور شده است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ وقف یکی از مصادیق باقیات‌الصالحات است و ثمرات بسیاری از جمله تقسیم ثروت برای جامعه به همراه دارد و می‌تواند در زمینه‌های مختلف فرهنگی، علم و فناوری، اقتصادی، بهداشت و درمان و ... به کمک مسئولان آمده و راه را برای مردم هموار کند.
وقف کارکردهای مختلفی دارد؛ وقف ممکن است در زمینه پژوهش، کارهای علمی و مراکز دانش‌بنیان باشد یا ممکن است در زمینه آسیبهای اجتماعی باشد؛ یکی از کارکردهای خوب وقف، استفاده از این ظرفیت در بخش بهداشت و درمان است که می‌تواند نیازهای مردم در این زمینه را رفع کند.
وقف یکی از پایه‌های اقتصاد اسلامی بوده و باعث عدالت اجتماعی می‌شود و از انباشت ثروت جلوگیری کرده و باعث کاهش اختلاف طبقاتی در جامعه می‌شود و به همین دلایل می‌تواند در خدمت اقتصاد مقاومتی نیز باشد.
در زمینه استفاده از ظرفیت فرهنگی موقوفات و بقاع متبرکه، طبق فرمایشات مقام معظم رهبری بقاع متبرکه باید به قطب فرهنگی کشور تبدیل شوند؛ با وجود اینکه فعالیتهایی برای تبدیل بقاع متبرکه به قطب فرهنگی کشور انجام شده اما برای رسیدن به این هدف راه زیادی در پیش است و هنوز نه تنها انتظارات مردم در این زمینه بلکه انتظارات مسئولان سازمان اوقاف هم برآورده نشده است.
حجت‌الاسلام سیدهاشم حسینی؛ معاون فرهنگی اجتماعی اوقاف و امورخیریه استان تهران است؛ وی در مصاحبه با باشگاه خبرنگاران پویا به بررسی ابعاد مختلف سنت حسنه وقف در حوزه‌های گوناگون پرداخته و با اشاره به اینکه تبلیغات چقدر می‌تواند به وقف کمک کند، به تشریح سامانهای پرداخته که باعث شفاف‌سازی و در نتیجه رغبت مردم به وقف می‌شود.
معاون فرهنگی اجتماعی اوقاف تهران در بخشی از این مصاحبه به بررسی سخنان رهبر معظم انقلاب مبنی بر تبدیل بقاع متبرکه به قطب فرهنگی کشور پرداخته است و طرحهای اجرا شده توسط اداره اوقاف استان تهران را معرفی می‌کند و درباره رابطه وقف و اقتصاد مقاومتی حرفهای جالبی دارد.
در ادامه مشروح این مصاحبه تقدیم مخاطبان ارجمند تسنیم شده است:
تسنیم: مقام معظم رهبری فرموده‌اند که بقاع متبرکه باید به قطب فرهنگی تبدیل شوند، آیا این مطالبه محقق شده است؟
برای تبدیل بقاع متبرکه، برنامه‌ای تدوین شده و اقدامات خوبی هم انجام شده اما ما از جایگاه تبدیل بقاع متبرکه به قطب فرهنگی راضی نیستیم.
فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر تبدیل بقاع متبرکه به قطب فرهنگی، مبتنی بر روایتی از پیامبراکرم (ص) است که می‌فرمایند: اگر می‌خواهید گمراه نشوید باید به دو چیز یعنی قرآن و دیگری اهل‌بیت (ع) تمسک جوئید.
در جنگ نرمی که امروز در آن قرار داریم، بدون قرآن و اهل‌بیت (ع) موفق نخواهیم شد بنابراین مقام معظم رهبری در همین راستا می‌فرمایند که 10 تا 15 میلیون قاری و حافظ قرآن تربیت شود و هم به تبدیل بقاع متبرکه به قطب فرهنگی تاکید دارند و این یعنی مقام معظم رهبری، قرآن و اهل‌بیت (ع) را در فرمایشات خود مدنظر قرار داده است.
ما هم سعی کردیم در جوار بقاع متبرکه تعلیم کتاب آسمانی را اولویت ویژه خودمان قرار دهیم و در این بحث در چند قسمت فعالیت می‌کنیم که عبارتند از حفظ قرآن کریم، قرائت قرآن کریم، محافل انس با قرآن کریم، جلسات تفسیر قرآن کریم و جلسات ترتیل‌خوانی در ایام ماه مبارک رمضان که به عنوان مثال در دهه فجرسال 95 محافل انس با قرآن کریم را در بقاع متبرکه داشتیم.
بحث دیگر در بقاع متبرکه، راه‌اندازی خیمه‌های معرفت است که یک بخش آن درباره حضور مُبلغان و روحانیونی است که در حوزه‌های مختلف برنامه دارند یعنی غرفه‌ای برای کودکان و نوجوانان، غرفه‌هایی برای پاسخ به مسائل شرعی، غرفه‌هایی برای مشاوره در زمینه خانواده و غرفه‌های سخنرانی چند رسانه‌ای با هدف بصیرت‌بخشی در جوار امامزادگان راه‌اندازی شد.
تسنیم: آیا در برنامه‌هایی که در بقاع متبرکه انجام می‌شود، به ترکیب زائران آن بقعه نیز توجه می‌شود؟
در بقاع متبرکه از لحاظ مخاطب هم شناسایی‌هایی انجام شده است؛ هر بقاع متبرکه ظرفیت، استعداد و شرایط خاص خود را دارد؛ برخی بقاع متبرکه مثل امامزاده اسماعیل زرگنده در جوار دانشگاه قرار دارد و این یعنی قالب مخاطبان آنجا را دانشگاهیان تشکیل می‌دهند و باید در آنجا برنامه خاص دانشجویی انجام شود اما در امامزاده زید که در بازار قرار دارد و پیرامونش کسبه بازار حضور دارند شرایط به گونه‌ای دیگر است؛ زمانبندی فعالیتهایمان هم در این امامزاده‌ها تفاوت دارد یعنی به عنوان مثال امامزاده زید که در بازار قرار دارد به دلیل تعطیلی بازار و نبودن کسبه در یک روز تعطیل، نباید برنامه‌ای برای آن در نظر گرفته شود.
بعضی از امامزادگان زائران فصلی دارند اما امامزادگانی هستند که همیشه برای آنها برنامه داریم و دلیلش این است که در تمام فصول سال زائر دارند؛ برای تبدیل شدن امامزادگان به قطب فرهنگی کلیاتی وجود دارد اما نمی‌توان برای تمامی امامزادگان نسخه‌ای واحد تجویز کرد.
کلیات تبدیل بقاع متبرکه عبارتند از: حضور روحانیون و مبلغان در ایامی که زائران مراجعه می‌کنند، برنامه‌های خدماتی در بقاع متبرکه یعنی اینکه محیط داخلی و پیرامونی امامزاده باید از آلودگی معنوی پاک باشد و هرکسی که به هر دلیلی که به امامزاده مراجعه می‌کند، آمده که به خدای خودش نزدیک شود.
تسنیم: چند خیمه معرفت در استان تهران در سال 95 راه‌اندازی شده است؟
65 خیمه معرفت در بقاع متبرکه‌ای که تعداد زائران بیشتری در تهران دارند، راه‌اندازی شده در حالیکه در سال 91 فقط سه خیمه معرفت درمناسبتهای خاص مثل محرم، صفر و ایام فاطمیه را داشتیم.
تسنیم: آیا در سال 95 در زمینه اعزام مُبلغ رشدی داشته‌ایم؟
علاوه بر مناسبتهای تبلیغی و برپایی 65 خیمه معرفت در بقاع متبرکه، پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها هم اعزام مبلغ داریم؛ در سال 91 اعزام مُبلغ در استان تهران کمتر از 400 نفر بود اما در سال 95 به بیش از یک هزار و 370 نفر رسیده است.
تسنیم: آیا بازدید و نظارتی بر فعالیتهای بقاع متبرکه انجام می‌شود؟
در بحث بازدیدهای میدانی از بقاع متبرکه به عنوان مثال در محرم و صفر، 87 بازدید فقط از طرف معاونت فرهنگی اجتماعی اداره اوقاف تهران انجام شده که این بازدیدها غیر از بازدیدهای دیگر معاونتها و سیستم بازرسی است؛ هر سه هفته یک بار، بازدیدی از طرف اداره اوقاف استان تهران انجام می‌شود.
تسنیم: طرحهای اداره اوقاف تهران در سال 95 چه بود؟
در ایام نوروز طرح آرامش بهاری، ایام فاطمیه سوگواره یاس نبوی، در ماه مبارک رمضان طرح ضیافت الهی، محرم و صفر طرح بصیرت عاشورایی ایام تابستان طرح نشاط معنوی و اوقات فراغت و در دهه کرامت همایش تکریم امامزادگان را داریم.
در دهه ولایت طرح ولایت علوی، اکمال دین نبوی برگزار می‌شود و برنامه‌ای داریم تحت عنوان مناسبتهای ملی و مذهبی یعنی تمامی مناسبتها را مانند 22 بهمن، 17 شهریور، 15 خرداد و از این دست مناسبتها برنامه داریم.
در امامزاده‌ها تقریباً هیچ روزی نیست که ویژه‌برنامه‌ای را نداشته باشیم اما با تمامی این برنامه‌ها، جایگاه امامزاده‌ها را به آنجایی که باید، نرسانده‌ایم و زمانیکه به گذشته نگاه می‌کنیم راه زیاد رفته‌ایم اما هر موقع به آینده نگاه می‌کنیم با نقطه ایده‌آل فاصله داریم و باید تلاش کنیم که به آن برسیم.
تسنیم: تبلیغات نقش مهمی در وقف دارد؛ چند وقف در سال 95 با کمک تبلیغات انجام شده است؟
سال گذشته 44 وقف داشتیم اما در سال 95 فقط طبق آمار 9 ماهه 67 وقف جدید داشته‌ایم که نشان می‌دهد 23 وقف جدید اتفاق افتاده است؛ چه کاری ارزشمندتر از این که اطلاع‌رسانی شود و مردم در کاری خیر سهیم باشند و وقف را به عنوان سرمایه‌ای ماندگار انتخاب کنند.
تسنیم: طرح مودت که توسط اوقاف اجرا می‌شود، چه طرحی است؟
مشارکت خیران در بقاع متبرکه علاوه بر نذوراتی که در ضریح می‌اندازند را طرح مودت می‌نامیم؛ به عنوان مثال فردی 10 میلیون تومان مبلغی را به نیت بازسازی شبستان بقعه‌ای پرداخت می‌کند یا غذایی را در بقعه پخش می‌کند یا برای مناسبتی در آن بقعه سخنران و مداح دعوت می‌کند یا حتی ممکن است برای بازسازی بقاع متبرکه به‌صورت رایگان کار می‌کند و تمامی این فعالیتها طرح مودت است و مردم از این طرح بیشتر از نذورات استقبال می‌کنند و دلیلش هم این است که در این طرح جهت‌دهی نیت توسط مردم انجام می‌شود؛ طرح مودت فقط مربوط به بقاع متبرکه است.
سؤال: در سال اقتصاد مقاومتی عملکرد معاونت اجتماعی فرهنگی اداره اوقاف تهران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
«وقف» یکی از مؤلفه‌های مهم اقتصاد مقاومتی
وقف یکی از مؤلفه‌های مهم اقتصاد مقاومتی است؛ وقف یکی از پایه‌های اقتصاد اسلامی و اقتصاد مقاومتی است و باعث عدالت اجتماعی می‌شود و از انباشت ثروت جلوگیری کرده و باعث کاهش اختلاف طبقاتی در جامعه می‌شود.
وقف ممکن است در زمینه پژوهش، کارهای علمی و مراکز دانش‌بنیان باشد یا ممکن است در زمینه آسیبهای اجتماعی باشد.
وقف پشتیبان اقتصادی برای مقاومت گروهی است و اگر بخواهیم یک پایگاه در اقتصاد مقاومتی را نام ببریم آن وقف است؛ جلوی آسیبهای اجتماعی باید با وقف گرفته شود؛ در بحث علمی باید وقف از کارهای پژوهشی حمایت کند تا بتوانیم به جایگاه علمی که لیاقتش را داریم، برسیم.
تسنیم: در ماه‌های اخیر به وقف در زمینه علم و فناوری توجه شده است، دلیلش چیست؟
در ماه‌های اخیر به ظرفیت وقف در حوزه علم و فناوری کمی توجه شده است و حتی دکتر ستاری گفتند که از زمانیکه تبلیغاتی در این زمینه انجام شده، مراجعات زیادی از طرف مردم برای وقف در علم و فناوری داشته‌ایم.
پیشینه وقف نشان می‌دهد که وقف حمایتهای خوبی از علم و فناوری کرده است و سندش هم موقوفه بودن تمامی حوزه‌های علمیه است بنابراین در گذشته از وقف به خوبی استفاده شد اما با ظهور دانشگاه و استفاده نکردن دانشگاه از وقف حتی حوزه‌های علمیه هم از ظرفیت وقف غافل ماندند و حتی یکی ازانتقاداتی که آیت‌الله جوادی عاملی داشته‌اند این است که می‌گویند در گذشته هزینه‌های حوزه‌های علمیه از محل موقوفات تامین می‌شد اما هم حوزه از ظرفیت وقف در برهه‌ای از زمان غافل شد که الان تا حدودی توجه می‌کند و هم دانشگاه از این ظرفیت غافل شد که در حال حاضر توجه می‌کند.
تسنیم: در بحث درمان، توجهات به حوزه وقف چقدر بوده است؟
موقوفه بودن نیمی از مراکز درمانی تهران
بخش زیادی از مراکز درمانی استان تهران موقوفه هستند و به عنوان مثال در تهران بیمارستانهای فیروزآبادی، لولاگر، هاشمی‌نژاد، حضرت رسول و امام حسین (ع) وقفی هستند که باز ما می‌گوییم که اینها هم کم است و با این کمیت باز هم قابل توجه است؛ جالب است بدانید اداره اوقاف باز هم مبلغی را برای نگهداری این موقوفات هزینه می‌کند.
تسنیم: دلیل بی‌توجهی به ظرفیت وقف در گذشته چه بوده است؟
«کاهش بودجه دولتی» دلیل توجه به ظرفیت وقف
یکی از دلایلش را می‌توان بی‌توجهی به ظرفیت وقف دانست و یکی دیگر از دلایلش را می‌توان به بی‌نیازی سازمانها دانست و وقتیکه ما نیاز به چیزی داشته باشیم به خوبی به طرف آن می‌رویم؛ اگر امروز به عنوان مثال معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری یا وزارت بهداشت به ظرفیت وقف توجه کردند به این دلیل است که بودجه دولتی کاهش یافته و به این دلیل به منابع غیر دولتی توجه کردند و اگر امروز هم پولهای دولتی و نفتی باشد این بی‌توجهی به وقف انجام می‌شود اما در نظام اسلامی چه نفت را بفروشیم و چه نفروشیم نباید از یک پشتوانه اقتصادی خوب مثل وقف غافل باشیم.
این کاهش بودجه دولتی باعث توجه برخی ارگانها به ظرفیت وقف و خیریه شده است؛ در بحث خیریه و خیران هم خیلی از ارگانها و سازمانها توجه ویژه‌ای دارند؛ به عنوان مثال وزارت بهداشت معاونت اجتماعی را برای جلب مشارکتهای خیران و نهادهایی که در حوزه خیریه کار می‌کنند مثل اوقاف، ایجاد کرده است.
هر جایی که کار به مردم واگذار شد، آن کار به خوبی به اتمام رسید؛ وقتی به بحث خیران مدرسه‌ساز نگاه می‌کنیم، می‌بینیم زمانیکه کشور به مدرسه نیاز داشت، این خیران آمدند و با یک کار جهادی و تلاش خوب نیاز کشور به مدرسه را تا اندازه زیادی برطرف کردند و این نشان می‌دهد در بقیه اتفاقات هم همینطور مردم کمک می‌کنند؛ با وجود مشکلات اقتصادی افزایش وقف را داریم؛ مردم ثروتمندتر نشده‌اند اما کریم‌تر شده‌اند.
تسنیم: علت رغبت مردم به وقف چیست؟
بخشی از دلایل افزایش رغبت مردم به وقف، شفاف‌سازی بوده که در حوزه وقف اتفاق افتاده است؛ زمانی بوده است که در مجموعه اوقاف چیزی به عنوان گزارش‌گیری سامانهای وجود نداشته است؛ ما امروز در استان تهران می‌توانیم ببینیم که چه مبلغی تحت عنوان چه نیتی داریم که باید در چه زمانی هزینه کنیم.
تسنیم: این سامانه چه نام دارد و از چه سالی راه‌اندازی شده است؟
سامانه جامع بانک اطلاعات موقوفات و بقاع متبرکه نام دارد و از سال 90 راه‌اندازی شده است و هر ساله در حال به روز‌رسانی است.
تسنیم: دسترسی مسئولان اداره اوقاف به این سامانه چگونه است؟
رئیس سازمان اوقاف می‌تواند تمام کشور را رصد کند و هر مسئولی با توجه به مسئولیتش به این سامانه دسترسی دارد و می‌تواند تاییدات و لغویاتی را در حوزه کاری خودش انجام دهد و گزارش‌گیری کند و این گزارشها را در مناسبتهای مختلف به مردم اعلام می‌کنیم.
در گذشته این سامانه وجود نداشت و وقتی این سامانه نبود توانایی گزارش‌گیری هم بصورت آسان و دقیق وجود نداشت و نمی‌توانستیم گزارشی به مردم دهیم و سرانجامش این بود که شفافیتی وجود نداشت.
انتهای پیام/
