به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، بازار وکیل شهر شیراز یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران است. این بازار که به فرمان کریم خان زند (1172–1193 ه. ق) ساخته شده و در حال حاضر در مرکز شهر شیراز، شرق میدان شهدا قرار گرفته است.
این بازار از بهترین آثار بر جای مانده از کریم خان زند است که هنوز مورد استفاده قرار میگیرد. فرصتالدوله شیرازی در آثار عجم درباره جایگاه و موقعیت این بازار چنین مینویسد:«این بازار از نزدیکی دروازه اصفهان تا مدخل بازارهای قدیم امتداد دارد و مشتمل بر حجرههایی با سکوی پهن در طرفین و 74 دهانه طاقهای بلند و خوش تناسب بوده است و چهار سوق بلندی در میان آن قرار داشته که بازارهای فرعی و غربی و شرقی آنرا قطع مینمودهاست».
مصالح ساختمانی این بازار گچ و آجر وآهک بوده که روی پایههایی از تخته سنگهای تراشیده قرار گرفتهاست. سقف چهار سوق که از چهار طرف آن چهار بازار منشعب میشود بسیار بلند و با سبک ساختمانی دلپسندی بنا شدهاست.
بخشهای گوناگون این بازارها، بر پایه صنایعی که در آن انجام میگرفته به نامهای ویژه خود خوانده میشوند مانند بازار بزرگ که انواع کالاها در آن یافت میشود. بازار بزازان، بازار بلور فروشان، بازار خیاطها، بازار کلاهدوزها، بازار سراجها و بازار شمشیرگرها.
معماری این بنا بر گرفته از بازار قیصریه لار و همچون بازارچه بلند اصفهان ساخته شاه عباس کبیر است اما پهنای بازار وکیل بیش از سایر بازارهاست. همچنین 74 دهانه طاق ضربی بازار با بلندای بیش از 111 متر بلندتر از طاق سایر بازارهاست که البته در حال حاضر به علت خاکریزی کف بازار، ارتفاع طاقها به ده متر کاهش یافته است.
این بازار که از نظر معماری دارای سه فضای جداگانه است، گذرگاه (برای گذر مشتریان)، حریم مغازه (به بلندای نزدیک به 2 پله بالاتر از سطح زمین)، فضای مغازه (جایگاه فروش) است. بازار دارای پنج در بزرگ است که در چهار سوی آن جای گرفته است. هم چنین شامل دو راهروی شمالی - جنوبی و شرقی - غربی است که چون صلیبی یکدیگر را قطع کردهاند.
در تقاطع این دو رشته چهار سوق قرار گرفتهاست که بر روی یک هشتی قرار دارد. این چهار سوق دارای طاق بزرگ ضربی محکمی است و در پای طاق نیز چند ترنج آجرکاری شدهاست. در هشتی نیز مغازههایی چهارگوش در دو طبقه وجود دارد.
ضلع شمالی - جنوبی بازار از دروازه اصفهان شروع میشود و تا کوچه جنوبی سرای مشیر ادامه مییابد. در دو طرف این راسته هر قسمت 41 جفت (82 باب) مغازه وجود دارد که در جلو هر یک سکویی از قطعات سنگی بزرگ که بر روی آن، ترنجهایی برجسته کندهکاری شدهاست. در این بازار برای جلوگیری از نم و رطوبت، مغازهها را نزدیک به یک متر فراتر از سطح زمین ساختهاند. مغازهها اغلب دارای پستو بوده و در دو طبقه طراحی شدهاند.
در شمال شرقی این راسته چند کاروانسرای قدیمی به نامهای روغنی، گمرک و احمدی ساخته شدهاست که در ورودی آنها در درون بازار است. هر یک از این کاروانسراها دارای چندین حجره هستند. راسته شمالی - جنوبی را بازار بزازان نیز نامیدهاند.
بخش شرقیکه آن را بازار علاقهبندان مینامند دارای 19 جفت مغازه است که هم اینک مرکز فرش است و مغازههای عطاری نیز در این قسمت یافت میشود.
بخش غربی را بازار ترکشدوزها مینامند و دارای 10 جفت مغازه است که هم اینک مرکز فروش فرشهای ایرانی است. در بخش جنوبی در راستای بازار ترکش دوزها، بازار دیگری قرار دارد که مدخل آن در جلو سر در مسجد وکیل است و به بازار شمشیرگرها معروف است. این بازار نیز دارای 11 جفت مغازه است.
مصیب امیری درباره ساماندهی بازار وکیل شیراز و بازارهای الحاقی پیرامون آن اظهار داشت: بازار وکیل یکی از شاهکارهای معماری و بیمانند دوران زندیه با کاربرد اقتصادی است و برای حفظ و نگهداری این اثر تاریخی ارزشمند باید کارگروه ویژهای تشکیل شود.
در روزهای اخیر مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس از ساماندهی و مرمت این بازار تاریخی خبر داده است. به گفته وی ظاهر این بازار تاریخی باید متناسب با شان بازار باشد به همین دلیل شورایی از بازاریان و میراث فرهنگی تشکیل شده و بر سازههای این بازار نظارت میکنند.
وی افزود: اقدامات عملیاتی پیرامون مرمت و مشکلات تاسیساتی بازار نیز در تفاهمنامه مشترک میراث فرهنگی، شهرداری منطقه تاریخی و فرهنگی، شورای شهر و شورای بازار در دو برنامه ویژه کوتاه مدت و بلند مدت اجرایی میشود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس با اشاره به ویژگیهای منحصر به فرد بازار به عنوان یکی از جاذبههای گردشگری شهر شیراز بیان کرد: کسبه بازار با در نظر داشتن جاذبه بودن این اثر میتوانند با رعایت اصول حفاظتی منظری، تاریخی و معماری در جهت جذب هر چه بیشتر گردشگران داخلی و خارجی خوشبین به رونق اقتصادی باشند.
انتهای پیام/