سفر به محلات "قطب گل و گیاه"+ تصاویر و فیلم
مسافران نوروزی در سفر به محلات "قطب گل و گیاه"، "هلند ایرانی" رنگ و بوی طبیعت بهاری را حس می‌کنند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اراک، استان مرکزی استانی در مرکز ایران است که بزرگترین شهر و مرکز آن کلانشهر اراک است و به عنوان پایتخت صنعتی ایران شناخته می‌شود و از شمال به استان‌های البرز و قزوین، از غرب به استان همدان، از شمال شرقی به استان تهران از جنوب به استان‌های لرستان و اصفهان و از شرق به استان‌های قم و اصفهان محدود است.
این استان دارای مساحتی معادل 29٬530 کیلومتر مربع است که 1٬82 درصد از مساحت ایران را به خود اختصاص داده‌است و بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، دارای 12 شهرستان، 23 بخش، 32 شهر، 66 دهستان، هزار و 394 آبادی دارای سکنه و 46 آبادی خالی از سکنه است.
استان مرکزی به سبب وجود کوه‌های مرتفع، مجاورت با حاشیه مرکزی ایران، همجواری با بخشی از منطقه حوض سلطان، کویر میقان و حوزه آبریز دریاچه نمک و همچنین قرار گرفتن در محل تلاقی دو رشته کوه البرز و زاگرس، دارای آب و هوایی متنوع است.
استان مرکزی به دلیل قرارگیری در مرکز کشور و مجاورت با حکومت‌های بزرگ قبل از اسلام از اهمیت خاصی برخودار بود و به همین سبب شهرهایی که در منطقه وجود دارند از لحاظ تاریخی اهمیت پیدا کرده‌اند که از جمله این شهرها می‌توان به اراک، کمیجان، نراق، آوه، آستانه، نیمور و ساروق، وفس، چهرقانوکرهرود اشاره کرد.
استان مرکزی از جمله استان‌های نخبه پرور کشور است و تعداد مفاخر کشور بیش از 4500 نفر هستند که یک چهارم یعنی معادل 1100 نفر مربوط به استان مرکزی است و این امر نشانگر اهمیت خطه این استان در فرهیخته پروری است از این رو به این استان لقب بهشت مفاخر، سرزمین آفتاب و پایتخت مفاخر و مشاهیررا داده‌اند.
موقعیت تاریخی، جغرافیایی و اقتصادی شهر محلات
شهرستان محلات با وسعتی معادل هزار و 996کیلومتر و جمعیتی معادل 53 هزار و 381 نفر در جنوب شرقی استان مرکزی قرار دارد و از شمال و شرق به شهرستان دلیجان و از جنوب و جنوب غرب به شهرستان خمین و استان اصفهان و از غرب به شهرستان اراک محدود می‌شود و مرکز آن شهر محلات و فاصله آن با مرکز استان 115 کیلومتر است.
این شهرستان دارای یک بخش به نام مرکزی، دو شهر به نام‌های محلات و نیمور و 2 دهستان به نام‌های خورهه و باقرآباد است.
محلات در روزگار هخامنشیان بخش کوچکی از ماد به شمار می‌رفته و این منطقه در دوره اشکانیان جزیی از ایالت والی‌نشین ماد بزرگ محسوب می‌شده و در زمان سلوکیان این ناحیه مخصوصاً قسمت شمالی آن یعنی دهستان خورهه مورد توجه حکام یونانی بوده است، در دوران نخستین اسلامی این شهرستان جزو منطقه‌ای به‌شمار می‌رفته که به نام جبال یا کهستان خوانده می‌شده است.
همین منطقه در قرن چهارم هجری و بعد از تغییرات و تقسیمات منطقه‌ای به‌نام رستاق انار خوانده می‌شد و بعدها نیز محدوده 2 شهرستان خمین و محلات امروزی را تیمره گفته‌اند که تیمره علیا خمین امروزی و تیمره سفلی محلات کنونی بوده است.
در محدوده کنونی شهرستان محلات نواحی خورهه و نیمور آثار به جا مانده نشان از قدمت تاریخی این منطقه دارد، چنانچه در مورد وجه تسمیه محلات نیز اختلاف نظر وجود دارد و برخی معتقدند محلات را به لحاظ داشتن چندین محله نامتجانس بدین نام نامیده‌اند.
ساکنین کنونی محلات با زبان فارسی و لهجه محلی تکلم می‌کنند و سوغات آن گل، حلوا، گیوه و تریکو ایت و اقتصاد آن را کشاورزی و باغداری و سنگ‌های زینتی تشکیل می‌دهند.
مناطق نمونه گردشگری شهرستان محلات
منطقه آبگرم، سرچشمه محلات و محوطه تاریخی خورهه مناطق نمونه گردشگری شهرستان هستند که این مناطق به سبب ویژگی‌های طبیعی و تاریخی و موقعیت محل و دارا بودن چشم‌اندازهای طبیعی، چشمه‌های پرآب و آب معدنی گرم و فضای تاریخی و باستانی به‌عنوان مناطق نمونه گردشگری انتخاب شده‌اند.
جاذبه های طبیعی و مناطق نمونه گردشگری
آبگرم محلات: در شمال شرقی محلات و در دامنه ارتفاعات هزار و 635متری کوه خورزن مجموعه‌ای از چشمه‌های طبیعی آبگرم و معدنی با آبدهی بالا قرار دارد که از اعماق زمین با درجه حرارت حداقل 50درجه سانتی‌گراد به سطح زمین جاری می‌شود.
این آب‌ها که از روی مواد مذاب داخل زمین همراه با گازهای عمدتاً گوگردی به سطح زمین می‌آید دارای خواص مختلف طبی و درمانی بوده و آب این چشمه دارای ترکیبات سولفات کلسیک و ازته است و برای درمان بیماری‌های نقرس، کبدی، کلیوی، صفراوی و دستگاه گوارش مورد استفاده قرار می‌گیرد، همچنین در گذشته برای درمان کچلی و امراض پوستی استفاده می‌شده است.
منطقه آبگرم در 15کیلومتری جاده محلات- دودهک واقع شده و این منطقه با مساحت 300هکتار جزء منطقه نمونه گردشگری است.
سرچشمه محلات- یکی از چشمه‌های پر آب طبیعی استان مرکزی سرچشمه محلات است که در شمال این شهر در دامنه رشته کوه هفتاد قله قرار دارد، مورخان عامل وجودی محلات را آب این چشمه می‌دانند.
با توجه به اینکه این سرچشمه در بلندترین نقطه شهری محلات قرار گرفته مکانی بسیار مناسب و خوش آب و هوای را برای گردشگران داخلی و خارجی فراهم کرده است که وجود درختان چنار کهن، صخره‌های تراشیده شده و مکان‌های زیبا در کنار آب سرچشمه که در داخل آب‌نماها و پارک تفریحی جاری است، مناظر دلنشینی را برای علاقه مندان به طبیعت و تفریح ایجاد کرده‌است.
در مجموعه سرچشمه امکانات جدیدی از قبیل اقامتگاه، استراحتگاه، رستوران، کافی‌شاپ، سفره‌خانه سنتی، شهربازی مرکز فروش گل و گیاه، مرکز نمایشگاهی و سکوهایی جهت نصب چادر و کمپینگ ساخته شده و این منطقه در مساحت 100 هکتاری جزء مناطق نمونه گردشگری قرار گرفته است.
روستای خورهه- روستای خورهه در شمال شرقی شهر محلات قرار دارد و از غرب به کوه سوراخ گاو و از جنوب به کوه خور زرین محدود می‌شود، این روستا در محدوده کوهستانی شمال شهر محلات استقرار یافته و آب و هوای آن در بهار و پاییز ملایم و مطبوع و در تابستان گرم و در زمستان سرد و خشک است.
معدن سنگ ساختمان در 3 کیلومتری روستا واقع شده و رودخانه فصلی خورهه از نزدیکی روستا عبور می‌کند و معبر منسوب به دوره سلوکی، پل و کاروانسرای صفوی از آثار مهم آن است.
مردم روستای خورهه به زبان فارسی سخن می‌گویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.
روستای خورهه در ناحیه مرتفعی واقع شده و مناظر وچشم اندازهای کم نظیری دارد، آب و هوای تمیز طبیعت سر سبز، معماری زیبای روستایی و آثار تاریخی کهن سبب شده تا هر سال عده کثری از گردشگران به این روستا سفر کنند.
از مناطق دیدنی آن شامل غار تاریخی سوراخ گاو، بنای باستانی معبد و میل‌هایی منسوب به دوره سلوکی، امامزاده خورهه اشاره کرد که محوطه اشکانی و معروف خورهه در کنار روستای خورهه جاذبه‌ای طبیعی و تاریخی را رقم زده و سبب شده است تا این منطقه جزء مناطق نمونه گردشگری قرار گیرد.
بند آبی نیمور- رودخانه یا به قولی بند آبی موسوم به نیمور در حدود 8کیلومتری غرب بخش کو چکی به همین نام در کنار رودخانه لعل‌وار بنا گردیده است، که از آن باید به عنوان بند دست ساز نیمور نام برد.
اطراف این بند با شکوه آبی که دارای آبشار نسبتا مرتفعی است را سبزه‌زاران مناطق حاصل‌خیزی پوشش داده است که باید از آن به‌عنوان یکی از جذاب‌ترین و جالب توجه‌ترین نقاط طبیعت‌گردی محلات نام برد.
این بند آبی که در نزدیکی روستای کوچک باقرآباد قرار دارد را نیز باید از جمله آثار تاریخی و باستانی موجود در این ناحیه و دره لعل‌وار به حساب آورد که در بهار بسیار دیدنی و باشکوه است.
آبگرم نینه(روستای نینه)- روستای نینه در دامنه شرقی کوهستان کم‌ارتفاع و سنگلاخی خورزین واقع شده و در تمام ایام سال میزبان خیل انبوه گردشگران وطبیعت‌گردان به این منطقه است، همچنین در جنوب این روستا چشمه‌های آبگرم دیگری به نام چشمه تلخه، آب عزیز به چشم می‌خورد.
شهر نیم‌وریا نیمه‌ور- شهر نیمور در فاصله 10کیلومتری شهر محلات واقع شده و در کتاب تاریخ قم از نیمور به‌عنوان منطقه‌ای بابیش از 1000سال قدمت نام برده شده است و ابن فقیه همدانی این شهر را که از مراکز مهم مذهبی فلات ایران در روزگار باستان به شمار می‌رفته را هم تراز با ایوان کسری، قصرشیرین و معبد کنگاور دانسته است.
جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی ومذهبی در شهرستان محلات
بند و پل نیمور- این پل درفاصله 11 کیلومتری غرب شهر نیمور شهرستان محلات و در منتهی الیه حد غربی روستای باقرآباد قرار دارد و پل بر روی رود لعل‌وار از مهمترین رودخانه‌های استان مرکزی احداث شده و از اعجاب‌انگیزترین نمونه‌های معماری مرز و بوم کهن ایرانی است که به دوره ساسانی تعلق دارد.
یخچال نیمور- این یخچال در شهر نیمور قراردارد و دارای گنبد مخروطی بلندی است که در قسمت پایه بسیار ضخیم ساخته شده و در قسمت‌های بالاتر به تدریج از ضخامت آن کاسته و بزرگی پیرامون آن نیز کاهش می‌یابد ومتعلق به دوره قاجاریه است.
ستون‌های سنگی خورهه- در شمال شرق محلات درم جاورت روستای خورهه حفاری‌های باستان شناسی در خورهه در تابستان 1955 میلادی به عمل آمد اداره باستان‌شناسی تصمیم به انجام این حفاری گرفت تا ساختمان آن را آشکار سازد که در این کاوش تعدادی سفال و چند تکه نقره متعلق به دوره سلوکیان کشف شد.
میل میلونه- میل میلونه بازمانده یک ساختمان سنگی باعظمت و با قدمت بسیار است که از سنگ و ساروج و در قسمت بالایی آن همراه با رگ‌های آجر ساخته شده و بخش فوقانی و به ویژه تحتانی میل میلونه همچون مجسمه ابوالهول به شدت فرسایش یافته است که قدمت آن به دوره ساسانی بر می‌گردد، این بنا در دهستان باقرآباد مجاورت شهر نیمور قرار دارد.
قلعه جمشیدی- این قلعه در شهر نیمور واقع است و آن را احتمالاً مربوط به دوره ساسانی می‌دادند وبه قلعه گبری نیز مشهور است، این قلعه دارای چاه آب، مرده‌شوی خانه‌ای با در سنگی وسایر تأسیسات لازم بوده است.
آتشکده آتشکوه نیمور- آتشکده آتشکوه در 8 کیلومتری جنوب شرقی نیم ورقرار دارد. این بنا در دامنه یک رشته کوه و در حاشیه جنوبی روستای آتشکوه ساخته شده و از دو بخش ایوان و چهار تاق تشکیل شده است و قدمت آن به دوره ی ساسانی تعلق دارد.
آسیاب آبی- آسیاب آبی در بخش شمالی شهر محلات و در نزدیکی چشمه پرآبی به نام سرچشمه واقع شده و آب مورد نیاز خود را نیز از همین چشمه تأمین می‌کند و از 4 قسمت تنوره، استراحتگاه، انبار و اصطبل تشکیل شده و متعلق به دوره صفوی است.
حسینیه آقاخان محلاتی- تکیه تاریخی توسط آقاخان محلاتی که پیشوا و امام فرقه اسماعیلیه که از رجال سیاسی- مذهبی دوره قاجار به حساب می‌آید ساخته شده است.
حسن علی شاه(آقاخان) پس از آن که با دختر فتحعلی شاه ازدواج کرد، از طرف وی به آقاخان ملقب گردید و این تکیه در محلات، خیابان امام خمینی(ره) واقع شده است.
امامزاده عبدالله(ع)- امامزاده عبدالله که به شاهزاده عبدالله مشهور است منسوب به امام جعفرصادق(ع) بوده و در قسمت جنوبی شهرستان محلات واقع شده است.
این امامزاده دارای بقعه ای که از یک طرح 4 طاقی نسبتاً بزرگ که سقف آن را گنبدی تک پوش تشکیل داده و 3 ایوان اصلی با نقاشی و گچ‌بری‌های زیبا قرار داشته و دیرینگی آن مربوط به دوره قبل از صفویه است.
امامزاده محمد واسماعیل(ع)- این امامزاده درشهر نیمور و 7 کیلومتری شرق شهرستان محلات واقع شده که در اواخر سلطنت لطفعلی خان زند مزار این 2 بزرگوار کشف شده است.
امامزادگان فضل و یحیی(ع)- این امامزادگان از فرزندان امام موسی‌کاظم(ع) و امام رضا(ع) هستند که درشهرستان محلات در کوی بالایی مدفون هستند، این بقعه دارای قبه، رواق و ایوان‌هایی است و در اطراف حیاط نیز حجره‌هایی به چشم می‌خورد و بنای آن مربوط به دوره ایلخانی است.
آثار ملی شهرستان محلات
آیین بیل گردانی و مراسم اهو اهو خورهه محلات تحت عنوان میراث معنوی شهرستان محلات در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
آئین بیل گردانی نیمور- بیل گردانی جشنی است مربوط به آداب آب وآبیاری که منشا آن جنگ دیرینه‌ای است که بر سرآب بین انسان و طبیعت وجود داشته و به دلیل اهمیت آبیاری در ایران صورت می‌گرفته است.
این مراسم هنوز در نیمور پابرجاست و نمادی از جنگ و ستیز انسان با موانع طبیعی است، عملیات جوی روبی که از دهم تا پانزدهم اسفند ماه از محل به طرف آبادی آغاز می‌گردد میان 25روز تا یک ماه به طول می‌انجامد و هنگامی که آب به نخستین پخش‌گاه آب که در محل به آن (وارگو) می‌گویند می‌رسد مردم جشنی بزرگ که یادگار سنت‌های پهلوانی کهن ایران است بر پا می کنند که این مراسم به نام بیل گردانی معروف و میدان اصلی آبادی محل برگزاری مراسم است.
مراسم اهواهو خورهه محلات- مراسم اهوا اهوا (oho oho) یک مراسم سنتی است که شب نیمه ماه مبارک رمضان و همزمان با سالروز میلاد امام حسن مجتبی(ع) در روستای خورهه محلات اجرا می شود.
این مراسم به این صورت است که نوجوانان روستا در دسته‌های چندنفری به در خانه اهالی رفته و یک ترانه فولکوریک (عامیانه) اجرا می‌کنند، آنها کوچک‌ترین فرزند پسرخانواده را مورد خطاب قرارداده و ترانه را به نام او می‌خوانند و در انتها صاحبخانه مقداری آجیل، شیرینی، پول و یا چیزهای دیگر به آنها می دهد.
در این شب تمام خانواده‌ها منتظر هستند تا دسته‌های مختلف به در خانه آنها بروند و فلسفه وجودی این مراسم در واقع نوعی شاد باش و تبریک تولد امام حسن مجتبی(ع) است که به منزله فال نیک گرفته می شود.
مشاهیر، علما و ادبای شهرستان محلات
آیت الله توسلی محلاتی، آیت الله رسولی محلاتی، آیت الله طاها مقدسی، آیت الله سروش محلاتی، شیخ محلاتی، میرزاحسن انصاری، محمد باقر انصاری، شیخ حسن روحانی، حاج سید احمد صدرالغروی، حاج سیدمحمدتقی صدر الغروی، مرحوم شیخ عبدالوهاب قائینی، سیدحسن صدر، شیخ فضل الله مهدی‌زاده محلاتی (شهید محلاتی)، حاج شیخ جواد ناظری، شیخ بهاءالدین محلاتی، شیخ ذیبح الله محلاتی، حاج شیخ مجدالدین محلاتی، شیخ محمد اسماعیل محلاتی، شیخ مرتضی مجتهد محلاتی شیرازی از جمله مشاهیر سیاسی و مذهبی این شهر هستند.
مشاهیر و پیشگامان فرهنگ و ادب شهرستان محلات نیز شامل افرادی همچون میرزاجعفرخان رضازاده محلاتی، دکترفاطمه سیاح، دکتر محسن سیاح، میرزاکاظم خان شیمی، دکتر محمود شیمی، میرزاحسین مجد، میرزاعلی‌اکبر عاشوری، حسن کبیر، حسن فرخ پیام می‌شود.
آزرم محلاتی، خاقانی محلاتی، رفعت محلاتی، صدرالدین محلاتی، میرزا فرج الله محلاتی، میرزاکاظم‌خان شیوا،نعمت الله خسروانی از شعرای به نام این منطقه هستند.
حاج محمدرضا متخلص به صفای محلاتی، شیخ زین‌العابدین محلاتی، عماد محلاتی، میرزاعلی‌اکبر محلاتی، علی‌رضا محلاتی، میرزا فرج الله محلاتی، شجاع الدین الحسینی محلاتی، حاج شیخ علی محلاتی از خطاطان نام آشنای محلات هستند.
محلات رجال سیاسی و اداری بسیاری نیز همچون آقاخان محلاتی، سیدمحسن صدر (صدرالاشراف)، دکترجواد صدر، حاج سیاح محلاتی، دکترحمید سیاح، همایون سیاح، شهاب خسروانی، عطاء الله خسروانی، پرویز خسروانی، علی‌اصغر هادی‌زاده، جمال‌الدین جمالی محلاتی، حسن روحانی، مهندس اسماعیل روحانی، میرزاعلی اصغر امین داشته است.
صنایع دستی شهرستان محلات
صنایع دستی شهرستان محلات دستبافت‌های سنتی همچون قالی‌بافی، گلیم‌بافی، رودوزی‌های سنتی، پاپوش سنتی، آثار چوبی همچون معرق‌کاری و پیکرتراشی، سفال‌گری، گیوه‌دوزی و گیوه‌بافی، حکاکی روی سنگ، خراطی سنگ و معرق سنگ است.
بازارچه صنایع دستی شهرستان محلات
بازارجه صنایع دستی شهرستان محلات در حمام عرش واقع در خیابان شهید محلاتی،کوچه عرش مستقر است.
هتل و مهمانسراهای شهرستان محلات
شهرستان محلات دارای 2 مهمانسرا شامل مهمانسرای آبگرم واقع در محلات، آبگرم، مهمانسرای آبگرم و مهمانسرای اقصی واقع در محلات، خیابان امام خمینی(ره) است.
سفره خانه‌های سنتی شهرستان محلات
3سفره‌خانه سنتی در شهرستان محلات میزبان میهمانان قطب گل و گیاه ایران است، سفره خانه سنتی خاطره‌ها واقع در محلات، میدان بسیج، بلوار آیت‌الله خامنه‌ای، حجت‌آباد، سفره خانه سنتی سوته‌دلان واقع در محلات، خیابان15خرداد، نبش کوچه ایثار و سفره‌خانه سنتی کوروش واقع در محلات، منطقه نمونه گردشگری آبگرم سه سفره‌خانه این شهرستان هستند.
رستوران‌های بین‌راهی شهرستان محلات
روتوران بین‌راهی فدک واقع در محور محلات – خمین کیلومتر 15 خدمات بین راهی را به مسافران نوروزی شهرستان محلات ارائه می‌کند.
گزارش از آیدا حبیبی
انتهای پیام/
