مناظر منحصر به فرد قاینات میزبان مسافران نوروزی/ قاین سرزمین طلای سرخ

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، قاینات سرزمینی در شرق ایران و شمال استان خراسان جنوبی به مساحت 17 هزار و 722 کیلومتر مربع است.

قاین در دوره اسلامی بزرگترین شهر قهستان بود و به دلیل اینکه در مسیر راه‌های مهم تجاری سیستان، کرمان و سواحل دریایی عمان به سنگ بست بوده است همواره اهمیت داشته است.

اهمیت تجاری و اقتصادی قاین به حدی بود که در قرن چهارم هجری، مقدسی آن را دروازه عمان و بارانداز کرمان و انبار خراسان دانسته است.

قاین به سرزمین طلای سرخ شهرت دارد

خراسان جنوبی پیشگام تولید زعفران و دومین قطب تولید جهانی زعفران است و به سرزمین طلای سرخ شهرت دارد و محصولات خاص منطقه جنوب خراسان شامل زعفران، زرشک، آلوبخارا، عناب، سنجد، بادام، انار، انجیر و انگور است.

محصولات کشاورزی شهرستان‌های خراسان جنوبی کم و بیش با هم یکسان است و محصولات کشاورزی اغلب شهرستان‌های این منطقه گندم، جو، ارزن، چغندر، شلغم، حبوبات، یونجه، پنبه، زعفران، خربزه و هندوانه است.

صنایع دستی قاینات دارای قدمت و اصالت است

صنایع دستی قاینات همانند پیشینه تاریخی این منطقه دارای قدمت و اصالت بوده و از تنوع و ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است و در کتب معتبر تاریخی به صناعات زیرک و استاد این منطقه و بافته‌های داری و نساجی سنتی (کرباس و پلاس) اشاره شده است.

پارچه و فرش نیز از صادرات قاینات به دیگر نقاط بوده و ابریشم قاین و پارچه‌هایی که از آن اعیان و اشراف، قبا می‌ساختند نیز در زمره این اقلام صادراتی قرار گرفتند.

در خصوص قالی و قالیچه قاینات در منابع تاریخی اشاره شده است که اگر به لطافت و ظرافت قالی و قالیچه کرمان و کاشان نباشد یقیناً در استحکام، دوام و ثبات رنگ بر قالی‌های سایر نقاط مزیت دارد.

قالیچه‌های سده (آرین شهر) از نظر ظرافت با فرش‌های درخش رقابت می‌کند.

مک گرگر جهانگرد انگلیسی در دوره قاجار، در کتاب "شرح سفری به ایالت خراسان" می‌نویسد در قاینات از گلدوزی روی ابریشم که به وسیله زنان انجام می‌شود باید یاد کرد.

به طور کلی از صنایع دستی بومی شهرستان قاینات می‌توان به تولید انواع قالی و قالیچه، جاجیم بافی، پلاس بافی، سفره آردی، گلیم بافی، ریسندگی، دباغی سنتی، سفالگری، رو دوزی‌های سنتی، سبد بافی(پخل بافی) و چلنگری (آهنگری سنتی) اشاره کرد.

مناطق مهم این تولیدات شهرهای قاین، آرین شهر، نیمبلوک، خضری و روستاهای مهنج، روم، تجن، بیهود، اسفدن، آفریز، نیگ، زول، سراب، اخجول، کرغند، شیر خنج، اندریک، اویج، باراز، کرچ و خشک است.

همچنین آب انبار خضری، خانه موسوی، مسجدحسینی، محله پایین، خانه حقیقی، قلعه سده، رباط چاهک، قلعه آفریز، امامزاده عبدالله کارشک، غار خونیک و غار ورزق از سایر اماکن تاریخی و گردشگری قاینات محسوب می‌شود.

پیشینه تاریخی قاینات

به استناد شواهد و یافته‌های باستان‌شناسی، سابقه استقرار و سکونت بشر در غار خونیک واقع در 18 کیلومتری جنوب قاین به 30 تا 35 هزار سال پیش از میلاد می‌رسد.

در مورد این شهر می‌توان گفت قاین از شهرهای کهن و تاریخی استان خراسان جنوبی است که به استناد متون تاریخی سابقه آن به پیش از اسلام می‌رسد.

جاذبه‌های تاریخی و گردشگری قاینات

مسجد جامع قاین (ایلخانی _صفوی) از جاذبه‌های گردشگری قاینات است که این اثر در حاشیه جنوبی شهر قاین قرار دارد و دارای بخش‌هایی از قبیل صحن، ایوان، شبستان‌های طرفین ایوان، حجره‌ها، ورودی، پایاب و غیره است.

ایوان مسجد، شاخص‌ترین عنصر معماری آن  است و عمده تزیینات به‌کار رفته در این بنا شامل آجر کاری‌های پیشانی ایوان، نقاشی‌های سطوح داخلی ایوان و تزیینات به‌کار رفته در محراب های دوگانه آن است و از نکات جالب توجه در این مسجد وجود یک ساعت آفتابی در صحن آن است.

بوذرجمهر قاینی

مقبره بوذر جمهر آرامگاه یکی از عرفای نامدار، از سیاستمداران و شاعران قرون چهارم و پنجم هجری در 5 کیلومتری جنوب قاین بر دامنه کوه ابوذر قرار دارد.

بنای مقبره بوذرجمهر در قرن 6 و 7 هجری قمری به صورت چلیپایی و با معماری زیبایی ساخته شده است.

بقعه آن چهار ایوانی است که گنبدی برفراز ایوان‌ها استوار است و طاق ایوان‌ها به صورت کلیل اجرا شده اما جرز اصلی طاق‌ها به صورت نیمه بیضی باز کار شده آنگاه با استفاده از پوشش کاذب به شکل کلیل درآمده است.

همچنین در کنار مقبره بوذرجمهر قاینی درخت کهنسال بنه‌ای دیده می‌شود که حداقل 700 سال از عمر آن می‌گذرد.

قلعه کوه قاین

قلعه کوه قاین اثری عظیم و شاخص با بیش از یک هکتار مساحت است که از قلاع دوره سلجوقی و یکی از پایگاه‌های عمده اسماعیلیه است.

این قلعه برفراز کوهی مشرف بر شهر قاین ساخته شده که از سمت جنوب و شرق  به کوهستان و از سمت غرب و شمال به دشت قاین محدود می‌شود.

قلعه کوه قاین دارای بخش‌های دفاعی بارو، ارگ، برج‌ها و حوض انبارهای متعدد است.

زیدبن موسی فرزندامام موسی کاظم(ع) است که آرامگاهی منسوب به ایشان در روستای آفریز در 65 کیلومتری جنوب غربی شهر قاین واقع شده است این مقبره گنبدی باشکوه و مرتفع دارد که دارای دوپوسته و تزیینات کاشی‌کاری با لعابی به رنگ فیروزه‌ای و نقش‌های گل و بته به رنگ سفید است.

خانه قارنی (قاجار)

در بافت قدیمی شهر قاین واقع شده و این بنا دارای ایوان ورودی در ضلع شرقی بوده که توسط یک هشتی و دالان به حیاط مرتبط می‌شود و تزیینات این بنا شامل رسمی بندی، گچبری، گل و بوته‌های اسلیمی، بخاری دیواری اتاق‌ها و غیره است.

محوطه شهر قدیم قاین

این اثر در جنوب شهر قاین و حاشیه شرقی بلوار بزرگمهر قاینی واقع شده است و این محوطه در مرکز شهر قدیم قاین بوده و احتمالا مسجدی است که ناصر خسرو از آن در سال 444 هجری قمری از آن بازدید کرده است.

این بنا دارای کتیبه‌ای به تاریخ 553 هجری است علاوه بر این، در این محوطه آثار گچبری، آجرهای تراش و آثارمعماری مربوط به دوره‌های غزنوی، سلجوقی، ایلخانی و صفوی به دست آمده است.

غار فارس نیز در 12 کیلومتری شمال غرب خضری دشت بیاض و شرق روستای ثغوری واقع شده است و غار فارس یک اثر طبیعی است که به دلیل زلزله بخش‌های جلویی غار ریزش کرده و باعث به وجود آمدن طاق بزرگ سنگی شده است و همچنین در این غار آثار سکونت و یک حوض انبار به منظور ذخیره آب مربوط به دوره سلجوقی به چشم می‌خورد.

ابو محمد حسن‌بن منصور از رجال معروف قرن ششم هجری است که عالم، فقیه، محدث، ریاضی‌دان و اهل سیاست بود.

وی به شغل قضاوت اشتغال داشت و چون شهرتش در سراسر ایران پخش شد بهرام شاه غزنوی او را به غزنین فراخواند و به وی سمت وزارت بخشید و او در ایام کهولت به زادگاه خویش قاین برگشت و در همان جا فوت کرد و آرامگاه وی معروف به ابولمفاخر در حاشیه شهر قاین قرار دارد.

موسیقی سنتی این منطقه سابقه طولانی دارد

ویژگی موسیقی محلی در حرکات ریتمیک و نمایشی است و چوب بازی یکی از هنرهای وابسته به رقص است که ویژگی خاص خود را دارد.

خراسان جنوبی دارای زیباترین و لطیف‌ترین ترانه‌ها، آوازها و حماسی‌ترین رقص‌ها و آهنگ‌های سازی آوازی است که کم نظیر است.

از جمله سازهای محلی که مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از دهل، سرنا، دایره و نی که معمولا توسط خود نوازندگان ساخته می‌شود.

برخی قطعات موسیقی ویژه رقص‌های محلی در خراسان جنوبی عبارتند از اصیل، ناره ناره، چنشتی، شیرجه، احوال، سه ضرب است.

زبان و نژاد مردم این خطه کمتر دچار اختلاط و آمیختگی شده است

زبان رسمی و اصلی مردم فارسی است و این زبان در هر نقطه شهری و روستایی با لهجه خاص و منسوب به همان محل بیان می‌شود مانند لهجه قاینی که البته این لهجه‌ها با تفاوت‌هایی در واژه، جمله‌بندی و تأکید بر روی هجاها همراه است.

از جمله خصوصیات فرهنگی منطقه می‌توان به مراسم جشن کاکول و شکرگزاری در امر کشاورزی، جشن قوچ گزاری و کوچ در امر دامداری، جشن عید نوروز و سفره بستن و دید و بازدید، مراسم برات و مراسم ماه محرم از قبیل نخل برداری، تعزیه، علم بندان، بیل‌زنی اشاره کرد.

از بازی‌های متداول این منطقه گله‌بازی، تشله بازی، بجول بازی، چوب بازی و هفت سنگ است که طرفداران خاص خود را دارد.

پوششی را که مردم به عنوان لباس و پوشاک مورد استفاده قرار می‌دهند عبارتند از کلاه نمدی، شب کلاه، مندیل، قارت (جقه)، کلوته، مچ پیچ و گیوه که برای آقایان مورد استفاده قرار می‌گیرند و از پوشاک خانم‌ها می توان به چارقد، روبند، عرقچین، دالاق، شلیته و کوسه اشاره کرد.

غذاهای محلی استان  که اغلب از مواد در دسترس و متناسب با شرایط آب و هوایی درست می‌شوند عبارتند از اشکنه عدس، اشکنه آلو، کشک زرد، قروت، بنه، خرما برشته و انواع شیرینی شامل نان زنجبیلی، نان رو ور کرده، نان چرخی، نان کلمبه، نان برنجی و غیره و انواع نانهای محلی شامل نان دو آتشه، نان سمنو، نان قلفی، روغن جوش، پتیر (فطیر)، نان گاورس، سر پیازی، کنجدی و غیره است.

 گزارش فاطمه واعظی نسب

انتهای پیام/