به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، فردوس سرزمین انارهای سرخ استان خراسان جنوبی که در مسیر زائران علیبنموسی الرضا (ع) قرار دارد و با وجود مناطق گردشگری فراوان از جمله چشمه معدنی آبگرم با خواص بسیار زیاد چشم انتظار مسافران نوروزی است.
شهرستان فردوس در زلزله یازدهم شهریور سال 1374 شمسی به شدت ویران شد و جز تعداد معدودی آثار و ابنیه تاریخی با ارزش، خاطرهای از آن باقی نماند.
این شهرستان سرزمین انارهای سرخ واقع در شمال غرب خراسان جنوبی، در 58 درجه و 10 دقیقه طول و 34 درجه عرض جغرافیایی و ارتفاع 1275 متر از سطح دریا در فاصله 200 کیلومتری بیرجند قرار دارد که این شهر از شمال با شهر بجستان، از جنوب با شهر آیسک، از شرق با شهر اسلامیه و از غرب با شهر بشرویه همسایه است.
زبان و نژاد مردم این خطه کمتر دچار اختلاط و آمیختگی شده است
زبان رسمی و اصلی مردم فارسی است و این زبان در هر نقطه شهری و روستایی با لهجه خاص و منسوب به همان محل بیان میشود مانند لهجه قاینی که البته این لهجهها با تفاوتهایی در واژه، جمله بندی و تأکید بر روی هجاها همراه است و زبان و نژاد مردم این منطقه نیز کمتر دچار اختلاط و آمیختگی شده است.
از بازیهای متداول این منطقه گلهبازی، تشلهبازی، بجول بازی، چوب بازی و هفت سنگ است که طرفداران خاص خود را دارد.
پیشینه تاریخی فردوس در قدیم (شهر تون)
شهر تاریخی تون از جمله شهرهای دوره اسلامی در قهستان محسوب میشده که از بافت شهری منسجم برخوردار و دارای کهندژ، شارستان و حصار و بارو بوده است.
مساجد جامع و کوشک از جمله قدیمیترین آثار شهر تون هستند و مسجد کوشک با داشتن طاقهای گهوارهای عظیم و نیم ستونهایی که به زیر دیوارهای مرمت شده سالهای بعد رفته، با مساجد صدر اسلام مانند تاریخانه دامغان قابل مقایسه است.
این بنای خشتی در خود کتیبهای از سال 554 هجری قمری را جای داده که قدیمیترین کتیبه تاریخی باقیمانده در شهر تاریخی تون است و نخستین کتاب تاریخی که در آن نام تون آمده "اشکال العالم" جیهانی است که متعلق به سده چهارم هجری است و تون را از جمله شهرهای واقع در ولایت قهستان ذکر میکند.
همچنین تون از همان اوایل اسلام از شهرهای مهم منطقه بوده و جایگاه اقتصادی و اجتماعی خاصی داشته است و این شهر در سال 1308 خورشیدی با تصویب هیئت دولت وقت از تون به فردوس تغییر نام داد.
صنایع دستی فردوس دارای سابقه طولانی است
صنایع دستی و هنرهای سنتی هر منطقه بدون شک بخشی از میراث فرهنگی عظیم گذشتگان ما است و به عنوان آثار باقیمانده از فرهنگ اجدادی و سنتی سرزمین ما در دنیای ماشینی امروز قابل بحث و بررسی است.
منطقه خراسان جنوبی به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و فرهنگی، صنایع دستی خاص خود را دارا بوده و از میان بیش از 250 رشته شناسایی شده و کددار صنایع دستی در سطح کشور بیش از 40 رشته در استان فعالیت دارند که از این میان چهار رشته بومی و اصیل منطقه شامل گلیمبافی، جاجیمبافی، پارچهبافی سنتی و آهنگری سنتی از سابقه طولانی و اهمیت ویژهای برخوردار هستند.
رشتههای فعال دیگر صنایع دستی استان شامل قالی، قالیچه، گلیم، جاجیم، انواع پارچههای سنتی، رودوزیهای سنتی، البسه محلی، پاپوشهای سنتی ، نمد مالی، ترکه بافی، حصیر بافی (بوریا بافی)، خراطی، سازههای سنتی، سفالگری، چلنگری (آهنگری سنتی)، چاقوسازی، قفلسازی، علامت سازی، افزار فلزی (اسلحه سازی وغیره)، مسگری، حجاری (سنگتراشی) و گچبری سنتی است.
جاذبههای تاریخی و گردشگری فردوس چشم انتظار مسافران نوروزی
امامزادگان فردوس، سلطان محمد(ع) و ابراهیم (ع) از نوادگان حضرت موسی بن جعفر (ع) هستند که در شهر فردوس آرمیدهاند و آرامگاه این امامزادگان در دوره تیموری احداث شده که شواهد معماری نظیر گنبد دو پوسته گسسته و تزئینات نقاشی آن این امر را تأیید میکند واین بنا با گنبد کاشی کاری زیبایی خود زائران را فرا میخواند و یکی از منزلگاههای اصلی راهیان زیارت بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) است.
مدرسه علیا، یادگار دوره صفوی
معماری این مدرسه در نوع خود کم نظیر و نمای ورودی آن بسیار زیبا است و ورودیهای حیاط مدرسه در اضلاع شمال شرقی و شمال غربی هشتی است و در مرکز حیاط، گودال باغچهای هشت ضلعی قرار دارد و این مدرسه دارای چهار ایوان و در سه ضلع آن حجرههای طلاب ساخته شدهاند.
مسجد جامع فردوس (دوره سلجوقی, خوارزمشاهی)؛ این مسجد در مرکز شهر تون واقع بوده و امروزه در قسمت جنوب شرقی بافت شهر فردوس جای دارد و مسجد جامع تون از مساجد دو ایوانی سبک خراسانی بوده است که زلزلهای در اوایل قرن ششم هجری بنای اصلی آن را ویران میکند، آنچه از مسجد بر جای مانده شبستانهای تابستانی و زمستانی در اضلاع شمالی و جنوبی است.
آبگرم معدنی فردوس با خواص طبی درمانی اعجاب انگیز
آبگرم معدنی فردوس در فاصله حدود 20 کیلومتری شمال شرقی شهر فردوس است و این آبگرم طبیعی با خواص طبی و درمانی اعجاب انگیزش سالانه پذیرای خیل عظیمی از گردشگران داخلی و خارجی است و استفاده از این آبگرم در درمان بسیاری از بیماریهای پوستی و مفصلی موثر و توسط پزشکان زیادی توصیه شده است.
روستای ییلاقی باغستان نیز در فاصله 15 کیلومتری شرق فردوس و در محل تقاطع دو محور فردوس بجستان و فردوس گناباد واقع شده است و این روستا با دارا بودن قنات بلده و مناظر زیبا و دیدنی در اطراف مسیر حرکت آب و باغات متعدد میوه از جمله انار از جاذبه گردشگری ویژهای برخوردار است.
قلعههای فردوس بازمانده از قرون میانه اسلامی است
قلعه کوه فردوس نیز از نظر وسعت و نقشه یکی از مهمترین قلعههای اسماعیلی در منطقه قهستان است و در شش سطح و به صورت پلکانی بر کوهی در جنوب فردوس بنا شده است و پلان چهار ایوانی موجود در شاهنشین قلعه و فضاهای مسکونی آن از زیباترین بخشهای این قلعه است و همچنین استفاده از طاقهای متنوع برای پوشش فضاهای متعدد در این بنای تاریخی است.
قلعه حسنآباد بازمانده از دوره سلجوقی نیز یکی از قلعههای دوران اسماعیلیه در قرون میانه اسلامی است و دارای فضاهای نظیر شاهنشین، حمام، فضاهای متعدد و برج و باروها است و از مهمترین ویژگیهای قابل ذکر در این بنا استفاده از سیستم زهکشی و فاضلاب در آن است و این قلعه در فاصله 12 کیلومتری شمال غرب فردوس در حاشیه روستای حسن آباد واقع شده است.
محصولات کشاورزی شهرستانهای خراسان جنوبی نیز کم و بیش با هم یکسان است و محصولات کشاورزی اغلب شهرستانهای این منطقه گندم، جو، ارزن، چغندر، شلغم، حبوبات، یونجه، پنبه، زعفران، خربزه و هندوانه است.
خراسان جنوبی پیشگام تولید زعفران و دومین قطب تولید جهانی زعفران است از این رو به سرزمین "طلای سرخ" شهرت دارد و محصولات خاص منطقه جنوب خراسان شامل زعفران، زرشک، آلوبخارا، عناب، سنجد، بادام، انار، انجیر و انگور است.
شهرستان فردوس نیز در تولید انار در این شهرستان پیشتاز است به طوری که بیشتر انار استان در این شهرستان تولید میشود.
گزارش از فاطمه واعظی نسب
انتهای پیام/