خورشید نخستین مسجد تک ایوانی کشور رو به کسوف است/ سوگی برای قدیمیترین مسجد تاریخی غرب کشور
مسجد جامع بروجرد نخستین مسجد تک ایوانی کشور است که بر روی خرابههای یک آتشکده بناشده و هنوز از پس سالها بیمهری روایتگر تاریخ پرفرازونشیب این دیار است و ایستاده و آرام همچون پیر سالخوردهای از دوران پرفروغ و ابهت خود روایت میکند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بروجرد، کوچهپسکوچههای قدیمی شهر بروجرد را که زیر پا میگذاری گنبدی فیروزهای از میان درختان کهنسال خیابانها سرافرازی میکند تا خود را به رهگذران نشان دهد.
گلدستههایی که خبر از اذانی میدهند که سالیان سال است گوش مردم شهر را از صدای دلنواز خود پرکرده است.
اینجا مسجد جامع شهر بروجرد قدیمیترین مسجد تاریخی غرب کشور است، همانکه در گویش محلی آن را "مچد جمه" میخوانند و بر روی خرابههای یک آتشکده در قرون دوم تا سوم هجری بناشده و به نوعی نماد شهر بروجرد و از بناهای منحصربهفرد استان لرستان است که وقتی بخواهند استان لرستان را معرفی کنند در کنار تصویر مسجد جامع بروجرد اطلاعات دیگری در اختیار مخاطبین قرار خواهند داد.
نخستین مسجد تک ایوانی کشور
مسجد جامع بروجرد نخستین مسجد تک ایوانی کشور است که بر روی یک شالوده سنگی خلقشده و هنوز از پس سالها بیمهری روایتگر تاریخ پرفرازونشیب این دیار است که امروز ایستاده و آرام در گوشهای از این شهر همچون پیر سالخوردهای از دوران پرفروغ و ابهت خود میگوید.
این اثر یگانه تاریخی ایران پس از 1200 سال که در تاریخ لرستان و این مرزوبوم همچون گوهری تابناک درخشیده و یکهتازی کرده است و روزگاری محور تجمعات شهروندان و اتخاذ تصمیمات مهم بوده است این روزها در سایه غفلت و بیتوجهی مسئولان و متولیان فرهنگی به اثری فراموششده تبدیلشده که میرود تاریخ و فرهنگ کهن سرزمین بروجرد را با خود در هزارتوی تاریخ دفن کند تا دیگر نامی از آن باقی نماند.
چشم و گوش بسته به تماشای تخریب اثری شکوهمند
مسجد جامع بروجرد این روزها به بیماری میماند که در واپسین نفسهای عمر خود میکوشد اطرافیان را به خطر زوال آگاه سازد و دریغ و صد افسوس که آنان که باید گوشی برای شنیدن داشته باشند و فریادی در گلو برای حفظ این آثار سکوت کرده و چشمان و گوشهای خود را بر روی تخریب لحظهای این اثر منحصربهفرد تاریخ ایران بستهاند.
گوشه گوشه این مسجد تاریخی اینک در تصرف افرادی قرارگرفته است که با گمنامی خود تلاش میکنند از نام و نشان این مسجد برای خود اسم و رسمی درست کنند و در سایه آن به فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی خود رنگ و بویی قانونی و مذهبی ببخشند.
بااینکه این اثر تاریخی هرساله بودجهای اندک از ردیف اعتبارات ملی در اختیار دارد اما حجم تخریب این بنای شکوهمند آنچنان زیاد است که این میزان از اعتبارات بهرغم مرمت گنید و گلدستههای آن جوابگوی نیاز تخریب روزانه این مسجد نیست.
سربهمُهر در بیمِهری مردم
حالا کهنترین مسجد غرب کشور سربهمهر در تلاطم روزها بیمهری و بیمسئولیتی شهروندان و مسئولان روزگاری ناخوشایند را سپری میکند و چشمان نیمهباز گلدستههای خود را روزانه به روی تماشا و میزبانی اندک میهمانانی میگشاید که در حیرت نگارگری و خلق این اثر تاریخی در گوشه گوشه آن عکسهای یادگاری میگیرند.
الحاق یک محراب گچبری با رنگی نامتعارف و ناموزون برای یک مسجد همراه با اشکالی از انگور و مضامینی بیارتباط با محراب و مسجد، شکسته شدن شیشههای گنبد خانه این اثر تاریخی، تبدیل زیرزمین این بنا به انباری، تصرف بخشهای مهمی از مسجد و حوضخانه و بخشی از شبستان و آبریزگاه تنها گوشهای از بیمهریهای مردمان این دیار به این اثر منحصربهفرد تاریخ اسلام است.
محراب قدیمی و خاک خورده چوبی این مسجد که این روزها در بخشی از شبستان اصلی نگهداری میشود را که دست میکشم متوجه میشوم این محراب نیز خاک سالها بیمهری را بر روی پلههای خود به یادگار گذاشته تا کملطفی مردمان را فریاد کشد که در کجای دنیا با چنین اثری اینچنین رفتار میکنند که هرکسی تلاش میکند پارهای از آن را برای خود بردارد و از این اثر منتفع شود.
تاراج و تصرف مسجد جامع بروجرد
افرادی نیز با توجیهاتی که تنها در دادگاه وجدان خودشان خریدار دارد اقدام به تصرف برخی شبستانهای این مسجد به نام کانونهای فرهنگی و خیریه و خادمی کرده و آنجا را ملک پدری خود میدانند که بههیچوجه حاضر به عقب کشیدن از این اثر معطلمانده تاریخی نیستند و اگر توپوتشرهای رئیس میراث فرهنگی کشور که در سومین روز از ایام تعطیلات نورز برای بازدید از ابنیه تاریخی این شهر میهمان مسجد جامع شد، نبود امروز درهای مسجد برای بازدید مسافران نوروزی و برداشتن عکس باز نبود تا این شاهکار تاریخی همچنان روزگار بهسختی به سر کند.
به سراغ حجتاله یارمحمدی رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری بروجرد میرویم تا در گفتوگویی سهم این سازمان را در روزگار افول بزرگترین مسجد تک ایوانی کشور جویا شویم.
وی در پاسخ به سؤال خبرنگار تسنیم مبنی بر تولیت این مسجد میگوید: مرمت و نگهداری این اثر بر عهده اداره میراث فرهنگی است اما مدیریت داخلی آن بر عهده اداره اوقاف و امور خیریه است بنابراین تعیین هیئتامنا و خدام این مسجد و نیز انجام اقدامات فرهنگی با نظارت اداره مذکور انجام میشود.
بهانهای برای اقدامات فرهنگی در مسجد جامع!
وی میافزاید: در جلسات متعدد با متولیان امر بر لزوم حُسن رفتار مدیران و خدام این مسجد با بازدیدکنندگان تأکید شده اما متأسفانه بارها شکایاتی مردمی واصلشده که خدام و هیئتامنای این مسجد حتی با دریافت وجوهاتی از مردم با آنها بدرفتاری میکنند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری بروجرد با اشاره به فعالیت کانونهای فرهنگی در بستر این مسجد عنوان میکند: این مساجد جزء موقوفات است و هزار سال وقف بوده و طی 50 سال اخیر ثبت میراث ملی شده اما اگر نبود سازمان میراث فرهنگی از این مسجد طی سالیان سال چیزی باقی نمیماند اما متولیان این مسجد معتقدند کار فرهنگی میکنند و با بهانههای مختلف میگویند میراث فرهنگی مانع فعالیت کانونها در این مسجد شده است.
وی اشارهای هم به میزان اعتبارات دولتی تخصیصیافته به این اثر تاریخی کرده و بیان میکند: بر اساس برنامه پیشنهادی و میزان اعتبارات سازمان، سهمی از اعتبارات دولتی برای دو مسجد تاریخی جامع و امام(ره) بروجرد در نظر گرفته میشود که در همین راستا سال گذشته 350 میلیون تومان صرف تعویض پوسته گنبد شده است اما بهصورت دائم اعتباری دریافت نمیکند.
حجتالاسلام علی ارکبان رئیس اداره اوقاف و امور خیریه بروجرد نیز در گفتوگویی با خبرنگار تسنیم به برخی شبهات ایجادشده در خصوص این مسجد اینچنین پاسخ میدهد: برای نگهداری مسجد لازم است یک نفر در آنجا بیتوته داشته باشد و حتماً هم باید جایی برای اسکان وی در نظر گرفته شود اما هرگونه تغییر و تحول در بنای داخلی و بیرونی باید با مجوز میراث فرهنگی صورت پذیرد.
وی در خصوص فعالیت کانونهای فرهنگی تبلیغی در این مسجد نیز میافزاید: کانون فرهنگی دارای مجوز از اداره ارشاد، کانون فرهنگی تبلیغی زیر نظر سازمان تبلیغات و خیریه نیکوکاری نیز زیر نظر کمیته امداد است و حتماً روند قانونی فعالیت آنها طی شده و در صورت فعالیت نیز باید هم از میراث فرهنگی و هم از اوقاف مجوز فعالیت دریافت کنند چراکه بناهای میراثی دو متولی دارند.
رئیس اداره اوقاف و امور خیریه بروجرد تصریح میکند: در صورت وجود موردی از بداخلاقی و سهلانگاری توسط هیئتامنا حتماً با آنها برخورد میشود اما عزل این افراد به دلیل اینکه آنها حکم رسمی از سازمان اوقاف و امور خیریه دریافت کردهاند بدون دلیل موجهی از سوی این سازمان ممکن نیست و اگر نیازی به تغییر دادن این افراد باشد باید توسط امام جماعت افراد جدید معرفی شوند چراکه قانون به ما این اجازه را نداده که هیئتامنا را کناربزنیم مگر اینکه محکومیت کیفری داشته باشد و یا اینکه خود کتباً انصراف دهند.
ممنوعیت عضویت مسئولان در هیئتامنای مسجد جامع
وی در پاسخ به شهروندانی که خواستار عضویت مسئولان این شهرستان در هیئتامنای این مسجد شدهاند، میگوید: اگر مسائل امنیتی وجود داشته باشد این امر ممکن خواهد بود و در غیر این صورت بر اساس آئیننامه سازمان اوقاف و امور خیریه عضویت مسئولان ارشد شهرستان در هیئتامنای مساجد خلاف قانون است.
ارکبان خاطرنشان میکند: در مساجد شهرستانها معتمدان از میان نمازگزاران با حصول شرایط لازم توسط امام جماعت به اوقاف معرفی میشوند و اوقاف پس از دریافت استعلامات موردنیاز و انجام امور اداری لازم و تائید در کمیسیون شهرستان صلاحیت اجتماعی آنها را تائید کرده و برای مدت سه سال به آنها حکم میدهد و در سامانه موقوفات کل کشور ثبت میشوند.
گزارش از الهام شاهدپور
انتهای پیام/