هدفمان عمومیسازی فعالیتهای قرآنی است نه نخبهپروری/ دو مجموعه در حوزه «فناوری اطلاعات» رونمایی می‌شود
مدیرکل قرآن، عترت و نماز وزارت آموزش و پرورش ضمن بیان اینکه هدفمان آموزش و پرورش، عمومیسازی فعالیتهای قرآنی است نه نخبهپروری، از رونمایی دو طرح در حوزه «فناوری اطلاعات» در آیندهای نزدیک خبر داد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا با توجه به اینکه وزارت آموزش و پرورش متکفل تربیت تعداد بسیار بالایی از فرزندان این مرز و بوم است و با توجه به اهمیت رسالت این نهاد رسمی کشور در راستای امر آموزشهای صحیح دینی و اسلامی به دانشآموزان کشورمان، به اداره کل قرآن، عترت و نماز این وزارتخانه رفتیم تا مردم عزیزمان را در جریان فعالیتهای این اداره قرار دهیم.
در این راستا با محمدرضا مسیب‌زاده، مدیرکل قرآن، عترت و نماز وزارت آموزش و پرورش به گفت‌وگو نشستیم.
در این گفت‌وگو علاوه بر ارائه گزارشی از فعالیتهای اداره کل قرآن و عترت، در مواردی، مطالبات از مدیرکل قرآن، عترت و نماز وزارت آموزش و پرورش را جویا شدیم. از جمله این مطالبات، به کارگیری «ابزار هنری» و «مجازی» به عنوان مهمترین شیوه انتقال آموزش و تربیت به دانشآموزان بود. محمدرضا مسیب‌زاده نیز با تأیید این مطالبه به معرفی برخی آثار و تولیدات پرداخت.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید.
تسنیم: آیا فعالیتهای مجموعه قرآن، عترت و نماز وزارت آموزش و پرورش با سرفصل دروس زاویه دارد و یا صرفاً یک فعالیت فوق برنامه است؟
ابتدا سلام عرض می‌کنم خدمت شما و خوانندگان و مخاطبین خوب خبرگزاری تسنیم. تشکر می‌کنم از اینکه قصد دارید تا بخشی از فعالیتهای وزارت آموزش و پرورش را به اطلاع عموم مردم برسانید.
در سند تحول بنیادین که سند جامع ویژه آموزش و پرورش و مورد تأیید رهبر معظم انقلاب است، طوری تنظیم شده که فعالیتهای فوق برنامه که ما آن را تدارک میبینیم، با سرفصلهای دروس مجزا نیست. آموزش و پرورش یکسری فعالیتهای تکلیفی دارد که بر اساس راهنمای برنامه درسی، اهداف و سیاستهای هر سطح و پایه را مشخص می‌کند. برای کمک به این برنامههای رسمی یکسری برنامههای مکمل هم دیده شده است که ما نقش مکمل دروس رسمی مدارس را ایفا می‌کنیم. البته باید عرض کنم هر دو گروه به صورت کارشناسی به طرح مباحث درسی میپردازند.
تسنیم: شما قبلاً در مصاحبه خودتان سه اصل محوری را برای فعالیتهای قرآنی شمرده بودید؛ اصل مدرسهمحوری، فراگیری و اثربخشی و اصل توسعه مشارکتپذیری و مشارکتجویی؛ در این باره بیشتر توضیح میفرمایید.
این سه اصلی که اشاره کردید، دقیقاً اهداف اداره کل قرآن، عترت و نماز حوزه معاونت پرورشی فرهنگی وزارت آموزش و پرورش است. اصل اول که محوریت مدرسه است به این معناست که هرآنچه فعالیتهای ما که بستر آن به مدرسه بازنگردد، به نظر ما ابتر است. ما دنبال برنامههای تبلیغاتی و شکلی و ظاهری نیستیم بلکه به فرمایش مقام معظم رهبری 40 میلیون مخاطب مستقیم در آموزش و پرورش داریم که 13 و نیم میلیون دانشآموز و نزدیک به یک میلیون فرهنگی و 26 میلیون اولیای دانشآموز داریم. ما مسئول تعلیم و تربیت 13 و نیم میلیون دانشآموزی هستیم که با سلیقههای مختلف مشغول تحصیل هستند. از این جهت کلیه طرح و برنامههای ما باید در مدرسه شکل بگیرد. حالا در ادامه این بحث روشنتر بیان خواهم کرد که منظورمان از این طرح چیست.
مورد دوم، اصل فراگیری و اثربخشی است. ما نمیتوانیم طرحهای مقطعی و کوتاهمدت برای قشر خاصی در نظر بگیریم بلکه برنامههای ما باید برای تمام دانشآموزان جامعیت داشته باشد.
نکته سوم، این است که آموزش و پرورش نه می‌خواهد و نه میتواند به تنهایی تمامی فعالیتهای پیرامون دانشآموزان را انجام دهد بلکه ما نیاز به مراکز و نهادهای مختلف فرهنگی سطح کشور داریم. ما به صدا و سیما، اوقاف، وزارت ارشاد، سازمان تبلیغات، شورای توسعه فعالیتهای قرآنی و ... نیاز داریم. بنابراین برای رسیدن به اهداف نیازمند مشارکت حداکثری مجموعهها و نهادهای دولتی و نیمهدولتی هستیم. بنابراین اصل مشارکتجویی از این منظر معنا دارد.
اما مشارکتپذیری به معنای حضور دانشآموزان در برنامههاست؛ به این صورت اگر نماز جماعتی در نمازخانه مدرسه برگزار می‌شود، با مسئولیت دانشآموزان خواهد بود. اگر مسابقهای برگزار می‌شود، با مشارکت و همکاری دانشآموزان است. سایر فعالیتهای دینی نیز همین طور است.
تسنیم:شما اشاره به اقدامات تحولی ویژهای برای امسال کرده بودید؛ این اقدامات در چه محورهایی است؟
ما طی این سه سال گذشته، سه شعار و سه هدف را برای اداره کل ترسیم کردیم؛ آن سه اصلی که قبلاً خدمت شما عرض کردم، اصول حاکم بر این اهداف بود. در سال اول کلیه طرح و برنامههای حوزه قرآن و عترت و نماز را از بدو انقلاب اسلامی تا سه سال گذشته را بررسی کردیم تا نقاط ضعف و قوت هر برنامه را ارزیابی کنیم و این برنامهها را به سه اصل قبلی عرضه کردیم؛ نتیجه اینکه هر کدام از این طرحها و برنامههای سالیان گذشته اگر با اصول سهگانه همراستا نبود یا حذفش کنیم و یا به نحوی درون این سه اصل با ترفندهایی جا دهیم.
63 عنوان کتاب را در سطح مدارس پخش کردیم
سال دوم را سال مستندسازی قرار دادیم؛ یعنی طرحها و برنامهها ارزیابی شد، به جهت طرحها سنجیده شد و در سال دوم مستندسازی کردیم. به این صورت که هر برنامهمان چه مستندات و چه محتوایی دارد؟ سال سوم را سال تولید محتوا قرار دادیم. در این راستا موفق شدیم برای آغاز سال جدید تحصیلی 63 عنوان کتاب منتشر کنیم. امسال را نیز سال ارائه و عرضه این محصولات به مدارس قرار دادیم. یعنی تمام این محتواها باید وارد مدرسههای کشور شود. ممکن است بگویید این محصولات را عرضه کردید، اما در مدرسه ندیدیم؛ این حرف درستی است. جامعه آماری آموزش و پرورش نزدیک به 107 هزار مدرسه است. برای اینکه حرفتان را به مدرسه برسانید، یک فرآیندی باید طی شود که امسال تمام همّ و غمّ خودمان را برای رساندن این محتوا به مدارس قرار دادیم. یکی از اقدامات تحولی، تهیه کتاب «ندای رحمت» است. این کتاب شامل کلیه دستورالعملها، شیوهنامهها، فرمها و هر آنچه یک مربی و مدیر در حوزه آموزش و پرورش پیرامون قرآن، عترت و نماز باید بداند، است.
2 میلیون نسخه از کتب محتوایی در سطح مدارس توزیع شد
موضوع دوم این بود برای اینکه حرفمان را مستقیم به مدرسه برسانیم، برای اولین بار در تاریخ وزارت آموزش و پرورش یک گردهمایی در 25 مهرماه برای نزدیک به 1200 نفر از کارشناس مسئولان و رؤسای ادارات قرآن و عترت و نماز مناطق و استانهای کشور را تدارک دیدیم تا بتوانیم فعالیتهایی که عرض کردم را بیشتر و بهتر برای آنها تبیین کنیم. لذا این روند باعث شد نزدیک به دو میلیون نسخه از این کتابهای محتوایی را در سطح مدارس کشور توزیع کنیم.
همچنین هفت عنوان کتاب در حوزه نهجالبلاغه ویژه مسابقات نهجالبلاغه (گنجینه عظیم)؛ هفت عنوان کتاب مسابقات تفسیر (بهره بیشتر)؛ هفت عنوان کتاب درباره صحیفه سجادیه؛ 14 عنوان کتاب درباره امامشناسی با اسم «مصباحالهدی» برای مقطع متوسطه اول و دوم؛ سه عنوان کتاب جهت انس با ائمه ویژه مقاطع ابتدایی؛ یازده عنوان کتاب درباره حفظ موضوعی تولید شد.
تسنیم: شما در نشستی اشاره داشتید «دنبال کار حرفهای نیستیم بلکه در پی عمومی کردن قرآن در بین 13 میلیون دانشآموز هستیم»؛ دنبال کار حرفهای نیستیم به چه معناست؟ آیا به این معناست که کار فکری انجام نخواهد گرفت؟
هدفمان عمومیسازی فعالیتهای قرآنی است نه نخبهپروری
سؤال خوبی اشاره کردید. آموزش و پرورش به دنبال ایجاد انس با قرآن در دانشآموزان است و زمینه را برای ایجاد انس ایجاد می‌کند. ما مسابقات قرآن، عترت و نماز را هر ساله با بیش از هفت میلیون نفر دانشآموز برگزار می‌کنیم. ما سعی می‌کنیم این مسابقه به عنوان یک جریان و ابزار به کمک ما بیاید تا بتوانیم قرآن و فعالیتهای ارزشی را نشر دهیم و مرحله اول مسابقات که در دل مدارس هست را ارزشمند بدانیم. دنبال این نیستیم که چه کسی در آن مدرسه می‌خواهد اول شود و یا چه کسی به چه مقامی خواهد رسید؛ مثلاً هدف المپیک انتخاب یک نفر در هر رشته است اما ما در این فعالیتهای به دنبال آن یک نفر نیستیم بلکه دنبال این هستیم که سطح وسیعی را به قرآن علاقهمند کنیم. یک عده حرفهای هستند، قاری هستند، در مسابقات مختلف شرکت می‌کنند و کار ارزشمندی هم می‌کنند، اما ما دنبال نخبهپروری نیستیم بلکه به دنبال عمومیسازی فعالیتهای قرآنی هستیم. البته در عمومیسازی خود به خود نخبهپروری نیز ایجاد می‌شود.
تسنیم: آیا در قبال دانشآموزان در سطوح مختلف تحصیلی کار کارشناسی صورت میگیرد؟ مثلاً اینکه برای مقطع ابتدایی چه نوع شیوه تربیتی میطلبد، در مقطع متوسطه چه نوع تربیتی باید اعمال شود.
برنامه اسراء محصول مشترک شبکه معارف سیما و آموزش و پرورش
سؤال بسیار خوب و بجایی مطرح کردید؛ اتفاقاً وجه تفاوت ما با بسیاری از نهادهای دیگر در همین نکته است که ما در حوزه آموزش و پرورش کار را در بستر کارشناسی دنبال می‌کنیم و از فعالیتهای ظاهری پرهیز می‌کنیم. اگر هم دچار آفت کارهای ظاهری شویم، بایستی جلوی ما را گرفت و از ما انتقاد کرد و ما را به سر خط بازگشت داد. ما به دنبال فرهنگسازی هستیم در صورتی که می‌توانیم یک مسابقه قرآنی برگزار کنیم، یک فراخوان بدهیم تا هر کسی که علاقهمند است، در این طرح شرکت کند، اما در آموزش و پرورش به دنبال این موضوع نیستیم. ما الگوی تلاوت برگزار می‌کنیم. در استانها و مناطق مختلف کشورمان استعدادهای بسیار نابی داریم که متأسفانه به دلیل نبود استاد ممکن است شکوفا نشوند. در ابتدای سال 25 تلاوت برتر از قاریان مشهور را در قالب نرمافزار به تمام مدارس کشور ارسال کردیم تا هر دانشآموز علاقهمندی فقط این تلاوت پنج دقیقهای را گوش دهد، تکرار کند و به عبارتی تقلید کند. ما دانشآموزانی داشتیم که بالای 500 بار یک تلاوت را گوش کردند. این دانشآموزان شناسایی و معرفی می‌شوند و خود به خود زمینه آموزش آنها در مجامع مختلف فراهم می‌شود که از آن جمله برنامه اسراء در شبکه قرآن سیما است. این برنامه کار مشترک وزارت آموزش و پرورش با صدا و سیماست.
اما درباره سیره عترت(ع) با عرض تأسف باید عرض کنم هیچ کتابی در حد سن و سال دانشآموزان در کشورمان نداشتیم. کتابهای خوبی داریم اما اینکه گفتید کارشناسی و با زبان دانشآموز باشد، اینطور نبود. سه عنوان کتاب در حوزه ابتدایی کار کردیم. مثلاً برای اول و دوم ابتدایی محتوایی با عنوان «چهارده معصوم همنشین فرشتهها» تولید کردیم با این رویکرد که برای این گروه از رده سنی باید ایجاد انس کنیم؛ زندگینامه به تنهایی این انس را ایجاد نمی‌کند. در این کتاب در واقع به ولادتها و شهادتها نپرداختیم اما در ردههای سنی بالاتر این قسمت را هم اعمال کردیم. همچنین فضای مباحث را در ردههای سنی بالاتر به دلیل اینکه دانشآموزان فکرشان بازتر شده است، طوری جهتدهی کردیم که او اجازه تحقیق را داشته باشد. بنابراین اگر جریان کارشناسی را وارد فعالیتهای خودمان نکنیم عملاً طرحمان زمینخورده است.
تسنیم: همان طور که مستحضرید، در شیوههای آموزشی نوین استفاده از ابزارهای هنری و فضای مجازی بسیار حائز اهمیت است تا جایی که رهبر معظم انقلاب بارها استفاده از این ابزار را برای آموزش معارف دینی مورد تأکید قرار دادند؛ آیا در این زمینه فعالیتی صورت گرفته است؟
اینکه رهبر معظم انقلاب فرمودند اگر رهبر نبودم یقیناً دبیر شورای عالی فضای مجازی میشدم نشان از اهمیت بسیار بالای این موضوع دارد. جوانان و نوجوانان ما ذائقه تصویری آن هم در قالبهای فیلمهای بسیار کوتاه و یا تصاویر متحرک (انیمیشنهای) مؤثر پیدا کردهاند. الان طوری شده است که حوصله یادگیری در فضای متنی صِرف را ندارند. بنابراین در این حوزه هم باید هرچه سریعتر اندیشهای صورت میگرفت.
طی دو سال گذشته با همکاری مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی 6 عنوان تولید در حوزه فعالیتهای قرآنی انجام دادیم. کتابی را نیز با عنوان «قرآن حکیم» ویژه دانشآموزان را تولید کردیم که هر صفحه پیام آیات دارد. نزدیک به 3 هزار مطلب از سؤالات دانشآموزان جمعآوری شده است؛ بین آنها تعیین فراوانی شده است. 604 مطلب که هر صفحه دارای یک مطلب و با خلاصه تفسیر است.
تولید قلم قرآنی و محتوای درسی در حوزه IT
همچنین قلم قرآنی از دیگر تولیداتی بود که به آن دست یافتیم که شامل قرائت، ترجمه و تفسیر است و در نسخه 5 هزار تای ارائه دادیم و تعداد 100 هزار از نرمافزا این همین کار نیز تولید و بعد توزیع شد. تولید 107 فیلم یک دقیقهای از دیگر دستاوردهای این مرکز بود. از سوی دیگر آمادهسازی مجموعهای از گزارش 100 اثرِ چهار سال گذشته از تولیدات دیگر این معاونت است که به زودی رونمایی می‌شود. در این مجموعه که در حوزه IT طراحی شده است، با قرار دادن اپلیکشن روی صفحات، متن بروشورهای مدنظر را با تصویر می‌خواند.
مجموعه محتوایی با نام «گنجینه تربیت» از دیگر تولیدات ماست که مراحل نهایی خود را طی می‌کند و هنوز به توزیع نیانجامیده است. در این مجموعه نزدیک به هشتصد گیگابایت اطلاعات مربوط به ایامالله ویژه مدارس کشور است، طوری که یک مربی بتواند اپلیکیشنهای مختلفی را در خصوص ولادتها، شهادتها، ایام ملی و مذهبی در زمینه سرود، طراحی بنر و محتوا در اختیار داشته باشد. ان شاءالله رونمایی این اثر را با حمایت مجموعه خبرگزاری تسنیم خواهیم داشت.
تسنیم: تشکر از اینکه وقت گرانبهای خودتان را به ما دادید؛
بنده هم از شما تشکر می‌کنم و امیدوارم موفق و مؤید باشید. همچنین در پایان از کلیه مدیران و کارشناسان آموزش و پرورش که واقعاً با سختی اما با ایمانشان کار می‌کنند و نیز از کارشناسان مسئول قرآن، عترت و نماز استانها و مناطق و همچنین خصوصاً از همکارانم در حوزه معاونت پرورشی در اداره کل قرآن، عترت و نماز تشکر می‌کنم که علیرغم تنگاناهای مالی و مشکلات اجرایی در این سه سال اخیر نه تنها کاری را حذف نکردیم بلکه فعالیتها را بیشتر کردیم.
امسال هم که شاهد برگزاری پنجمین مسابقه بینالمللی قرآن دانشآموزان هستیم. مسابقهای که بیش از 20 سال وقفه داشت و به همت دوستانمان در آموزش و پرورش و با همکاری سایر نهادهای مربوطه احیا شد.
انتهای پیام/
