"ورف چال" یادگاری از سیدحسن ولی نیاکی با قدمتی ۶۰۰ ساله
"ورف چال" کهن آئینی از ارتفاعات البرز و یادگاری از سیدحسن ولی نیاکی که با بیش از ۶۰۰ سال قدمت هر ساله مازندرانی‌ها را به گرد هم جمع می‌کند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از آمل، گله‌داران و گالش‌داران اسکی به همراه کشاورزان منطقه ییلاقی بخش لاریجان در بیش از 600 سال پیش با آمدن فصل بهار و آغاز اردیبهشت ماه به منظور ذخیره آب به فکر حفر چاهی افتادند تا با تجمع یخ و برف در یک چاهی به ذخیره آب دامداران، گالش‌ها و محصولات کشاورزی‌شان در فصل بهار و تابستان بپردازند.
صبح زود مردان آن روزگار در منطقه‌ای بنام "اسک‌وش" راهی شدند و با زور و بازویشان و با داشتن بیل و کلنگ به کندن بخشی از سنگ‌های صخره‌ای ارتفاعات البرز پرداختند.
آنها هر چه تلاش کردند و زوربازو زدند تا با تیشه و کلنگ‌شان بر دل سنگ‌های سفت و سخت حفره چاهی ایجاد کنند موفق نشدند و با وجود تلاش‌های مستعد نتیجه‌ای بی‌حاصل گرفتند به گونه‌ای که ناامیدی داشت بر امیدشان غلبه می‌شد.
اما این ناامیدی محال بود زمانی که خدای متعال نگاه ویژه‌ای به این تلاشگران کسب رزق و روزی حلال داشته و بزرگی را به سمت‌شان فرستاد تا ره‌توشه امیدشان شود.
سیدحسن ولی" از سادات روستای نیاک با عصای چوبی به دست طی عبور از دل کوه به آنها می‌رسد و جویای کارشان و پی به هدف‌شان، ساکت نمی‌ماند و کمک حال بر آنها راه‌کاری می‌دهد مبنی بر اینکه با اشاره عصایم می‌توانید آن منطقه را حفر کنید تا چاهی برای ذخیره آب تابستان‌تان و رفع تشنگی دام‌ها و سیرابی محصولات‌تان شود اما شرطی برای مردان آن روزگار می‌گذارد تا با گذشت بیش از 600 سال این شرط شد کهن آئینی در دل ارتفاعات البرز و سنتی دیرین بین اهالی دو منطقه اسک و نیاک و برگزاری نکوداشتی که هر سال در اولین جمعه اردیبهشت ماه به اجرا درمی‌آید.
امسال نیز این سنت دیرینه در هشتم اردیبهشت روز جمعه با حضور علاقمندان به مراسم ورف چال به اجرا درآمد تا در میان هیاهوی گله‌داران و دامداران به همراه مهمانان رشته کوه البرز در منطقه اسک وحش این آئین به یادگار مانده سیدحسن ولی نیاکی برپا شود.
ورف چال، میراثی مردانه با قدمت 600 ساله
یکی از روستاییان ییلاق اسک با اشاره به میراث کهن مردم این منطقه بیان کرد: در آن زمان با حضور سیدحسن ولی مهمترین شرطش جهت کمک برای حفر چاه و ذخیره آب و مراسم ورف‌چال تکرار هرساله آن و نیامدن بانوان بوده است.
وی ادامه داد: اسکی‌ها به رسم آن قول 600 ساله هر سال در این آئین بدون حضور زن حتی یک نفر در منطقه اسک‌وش حضور می‌یابند و از پسران جوان تا پیرمردان با بر دوش کشیدن گوله‌های یخی برف چاه حفر شده را پر می‌کنند تا این برف و یخ ذخیره‌ای برای گله‌داران و دامداران و کشاورزان در فصل تابستان شود.
این فرد عنوان کرد: مراسم ورف‌چال از صبح زود با خروج مردهای روستای اسک از این ییلاق با خواندن چاووشی و امیرخوانی و با دود اسپند بانوان آن منطقه آغاز می‌شود و تا موقع ناهار ادامه دارد.
و اما همزمان با این کهن آئین، سنت دیگر نیز از سوی خانم‌های روستای اسک در منطقه اسک برگزار می‌شود که این سنت نیز قدمت دیرینه دارد و با نام "شهر زنان" در میراث کهن منطقه لاریجان و حتی مازندران به ثبت رسیده است.
دور شدن کهن آئین شهر زنان با سنت دیرینه‌اش
شهر زنان به نقل از یکی بانوان روستای اسک مطرح می‌شود: این سنت پس از خروج مردان از روستا شروع می‌شود، سنتی که حتی یک مرد نباید در روستا حضور داشته باشند.
وی بیان کرد: در آن روز زنان روستا به شاهنشاهی یک روزه می‌پردازند و برای خود حکمرانی می‌کنند به گونه‌ای که برای شهرشان شاه، وزیر، گماشته و سرباز می‌کنند.
این بانوی اسکی گفت: زنان روستا که از صبح زود پذیرای مهمانان دیگر روستاها و شهرهای مازندران می‌شوند تا با خواندن ترانه‌های محلی به شادی و جشن یک روز بدون مرد بپردازند.
وی یادآور شد: در این روز انواع شیرینی محلی اعم از قطاب، آب‌دندان، ساقه عروس از سوی خانواده‌های اسکی که پسر و دختر تازه عقد کرده دارند، بین همه زنان پذیرایی می‌شوند.
زهرا خاطرنشان کرد: طی نیم روز گماشته‌ها و سربازان کل روستا را می‌گردند تا خدایی ناکرده مردی وارد روستا نشود و اگر مردی را دیدند با بستن دست و پایش در یک آغوری قرار داده تا مراسم به پایان برسد و آزاد شود.
وی با ابراز تاسف از تغییراتی بر این سنت دیرینه گفت: با آمدن موسیقی‌های جدید اشعار محلی و سنتی بین بانوان دور شده و حتی بازی‌هایی که از سوی شاه و وزیرش در گذشته به اجرا درمی‌آمد کمرنگ شد اما مهمترین سنتی که همچنان مانده شهر زنان است، امیدواریم این میراث کهن پابرجا بماند و جزو میراث فرهنگی کشور به ثبت برسد.
پخت نان محلی کوهی نیاکی به نیت سیدحسن ولی برای "ورف چال"
در کناز این دو کهن آئین، نیاکی‌های خون گرم لاریجان نیز بیکار نمی‌شینند و هم‌پای اسکی‌ها دغدغه‌ای برای پذیرایی مهمانان اسک وحش دارند.
قبل از آغاز مراسم ورف چال اهالی روستای نیاک به پخت نان محلی می‌پردازند که آرد، شکر و روغن آن از نذورات سیدحسن ولی نیاکی خریداری می‌شود.
رئیس هیئت امنا آستانه مقدس سیدحسن ولی در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم با بیان اینکه سیدولی در سال 850 هجری در سن 72 سالگی دار فانی را وداع گفته و در روستای سادات نیاک به خاک سپرده شد که امروزه شاهد زائران بسیاری برای زیارت از اقصی نقاط مازندران و کشور است، گفت: با گذشت بیش از 600 سال از فوت سیدولی هنوز سنت پخت نان مراسم برف‌چال توسط اهالی روستای سادات نیاک به اجرا در می‌آید،ژ.
سیدعلی‌اصغر درویشی مطرح کرد: طبق نشست هئیت امناء قبل از برگزاری کهن آئین برف‌چال مراسم نان‌پزی با کمک زنان و مردان روستای نیاک به اجرا درآمد.
وی با اشاره به اینکه در این مراسم به پخت 2 هزار و 800 نان می‌پردازند که 300 قرص به عنوان تبرک بین اهالی روستا توزیع می‌شود، عنوان کرد: مابقی پس گرداندن دور حرم ضریح سیدحسن ولی و با خواندن چاووشی در گونی‌هایی گذاشته شده و به سمت روستای اسک حرکت داده می‌شود.
این روستایی نیاکی ادامه داد: نان‌ها بین سه طایفه اسکی به نام‌های امیرصالحی، قبادی و درزی داده می‌شود تا به وصیت بزرگ عالیقدر نیاکی در روز مراسم به همراه پنیر بین مهمانان توزیع می‌شود.
گزارش از کبریا مقدس
انتهای پیام/
