به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، «زبیگنیو برژینسکی» (متولد 28 مارس 1928) ژئواستراتژیست، سیاستمدار لهستانی ــ آمریکایی در سن 89سالگی درگذشت. وی بین سالهای 1977 تا 1981 در دولت جیمی کارتر مشاور امنیت ملی بود.
از مهمترین رخدادهای سیاست خارجی در دوران برژینسکی میتوان از امضای دومین معاهده محدودسازی جنگافزارهای راهبردی با شوروی سابق، میانجیگری پیمان کمپدیوید میان مصر و رژیم اسرائیل، وقوع انقلاب اسلامی در ایران، تلاش برای حمایت از جنبشهای اعتراضی اروپای شرقی و به کار گرفتن حربه حقوق بشر بهمنظور تضعیف نفوذ اتحاد جماهیر شوروی در این منطقه و حمایت از مجاهدین افغانستان و تأمین مالی آنها را نام برد.
در زمان وقوع انقلاب اسلامی، محمد رضا پهلوی، از آمریکا کمک خواست. «ویلیام سالیوان»، سفیر وقت آمریکا در ایران در خاطراتش نوشته که برژینسکی بارها به شاه اطمینان خاطر داد که از او حمایت میکند.
سال 1980 بعد از تسخیر لانه جاسوسی توسط دانشجویان ایرانی، برژینسکی عملیات موسوم به پنجه عقاب را برای آزادی کارمندان سفارت آمریکا طراحی کرد. این مأموریت با وضع اسفباری شکست خورد و ونس، از سمت وزارت امور خارجه استعفا داد.
پس از حادثه طبس، برژینسکی بهشدت مورد انتقاد مطبوعات قرار گرفت و به منفورترین چهره در دولت کارتر تبدیل شد. «ادوارد کندی» بهعنوان نامزد دموکراتها، در انتخابات سال 1980 کارتر را به چالش کشید و برژینسکی را بهشدت به انتقاد گرفت. تفرقه و انشعاب در حزب و اقتصاد راکد داخلی بهشدت کارتر را تحت فشار قرار داد و سبب شد در انتخابات شکست بخورد؛ علیرغم این انتقادات در سال 1981 کارتر مدال آزادی ریاست جمهوری را به برژینسکی اعطا کرد.
«برژینسکی» همچنین بعد از حمله تروریستی به برجهای دوقلو در 11 سپتامبر سال 2001 بار دیگر بهدلیل نقشی که در ایجاد طالبان و القاعده داشت آماج انتقادات قرار گرفت.
«برژینسکی» در سال 1979 تلاشهای جدی را در جهت حمایت از گروه مجاهدین در پاکستان و افغانستان آغاز کرد؛ این تلاشها توسط سرویسهای امنیتی پاکستان و حمایتهای مالی آژانس مرکزی اطلاعات (سیآیاِی) آمریکا و امآی6 انگلستان جامه عمل به خود گرفت. بخشی از برنامههای سیآیاِی توسط کارشناسان بخش فعالیتهای ویژه صورت میگرفت که شامل تجهیز، آموزش و راهنمایی مجاهدین افغان میشد. هدف از این سیاست اساساً توانمندسازی گروههای رادیکال و نیروهای ضدکمونیست بود تا از این طریق حزب دموکراتیک خلق افغانستان که سکولار کمونیست و حاکم بر افغانستان بود، سرنگون گردد، از این رو کودتا علیه حفیظالله امین و جنگ قدرت میان اعضای انشعاب پرچم از حزب دموکراتیک خلق افغانستان که مورد حمایت شوروی بود، در نهایت منجر به دخالت نظامی شوروی شد.
بنا بر برخی اظهارات، سیاست آمریکا در این باره که حتی برای خود مجاهدین افغان نیز ناشناخته بود، بخشی از یک استراتژی کلان بود که قرار بود شورویها را به انجام یک حمله نظامی تشویق کند.
کمکهای نظامی سیا به مجاهدین افغانستان یکی از پرهزینهترین و طولانیترین عملیاتهای مخفی سیا به شمار میرود. سیا کمکهای خود را از طریق سرویس مخفی پاکستان، یعنی سرویس اطلاعات داخلی به دست مجاهدین بنیادگرای افغانستان میرساند. این عملیات، «عملیات سیکلون» نام گرفت. رقمی بین 3 تا 20 میلیارد دلار آمریکا برای تجهیز و آموزش این نیروها هزینه شد. گفته میشود اسامه بنلادن نیز میان کسانی بود که از کمکهای آمریکا بهرهمند شد.
شکلگیری القاعده را میتوان تا حدودی بهدلیل تجهیزات و کمکهای مالی میلیاردی آمریکا در حمایت از مجاهدین افغانستان برای بیرون راندن نیروهای شوروی از این کشور نسبت داد.
انتهای پیام/*