به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران پویا، راهبرد اقتصادی امسال از سوی مقام معظم رهبری «اقتصاد مقاومتی؛ تولید و اشتغال» بوده است که مردم و دولتمردان موظفاند جهت اعتلا و پویایی اقتصاد کشور تلاش خود را در راستای تحقق این هدف به کار ببرند اما تجربه در موارد مشابه نشان داده است که همواره این چنین راهبردهای کاربردی دچار آفت شعارزدگی میشود و نهایت تلاش دولتها محدود به تشکیل کمیسیونهای بیثمر میشود. در اینجا قصد داریم چند روایت از پیشوایان معصوم علیهم السلام را بیان کنیم که به تولید و تلاش در جهت توسعه در زندگی فردی و اجتماعی توصیه میکند.
ابتدا به حدیث مشهوری از پیامبر اسلام «صلى الله علیه و آله» در زمینه همت و کار اشاره میکنیم که شاید کمتر کسی است آن را نشنیده باشد؛ «طَلَبُ الْحَلَالِ فَرِیضَةٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَة؛ کار کردن برای کسب روزی حلال بر هر زن و مرد مسلمان واجب است» (جامع الاخبار شعیری، ص 139)
در روایت دیگری از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در باب همت و کار حضرت میفرماید «امْنُنْ عَلَیْنَا بِالنَّشَاطِ وَ أَعِذْنَا مِنَ الْفَشَلِ وَ الْکَسَلِ وَ الْعَجْزِ وَ الْعِلَلِ وَ الضَّرَرِ وَ الضَّجَرِ وَ الْمَلَل؛ خدایا نعمت سرزندگی و کوشایی را به ما ارزانی دار و از سستی، تنبلی، ناتوانی، بهانهآوری، زیان، دلمردگی و ملال، محفوظمان دار» (بحار الانوار (ط ــ بیروت) ج 91، ص 125)
روایت سومی که از حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) بیان میداریم حضرت میفرماید که گناهانی وجود دارد که راه بخشش آنها فقط جدیت و تلاش در جهت معیشت است؛ «إِنَّ مِنَ الذُّنُوبِ ذُنُوباً لَایُکَفِّرُهَا صَلَاةٌ وَ لَاصَدَقَةٌ، قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَمَا یُکَفِّرُهَا قَالَ الْهُمُومُ فِی طَلَبِ الْمَعِیشَة؛ بعضی از گناهان بهوسیله نماز و صدقه هم آمرزیده نمیشوند. سؤال شد یا رسول الله! پس چهچیز موجب آمرزش آن است؟ فرمود: جدیت و تلاش در طلب معیشت» (مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ج13، ص 13) در همین راستا است که حضرت طلب روزی را قسمت اعظم عبادت برمیشمارند؛ «الْعِبَادَةُ عَشَرَةُ أَجْزَاءٍ تِسْعَةُ أَجْزَاءٍ فِی طَلَبِ الْحَلَال؛ عبادت ده جزء است که نُه جزء آن در کار و تلاش برای به دست آوردن روزی حلال است» (مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ج13، ص 465)
حضرت امیرالمؤمنین «علیه السلام» نیز که خود از مجاهدان عرصه کار و همت در راه آبادانی جامعه بودند، میفرمایند: «الْعَمَلَ الْعَمَلَ ثُمَّ النِّهَایَةَ النِّهَایَةَ وَ الِاسْتِقَامَةَ الِاسْتِقَامَةَ ثُمَّ الصَّبْرَ الصَّبْرَ وَ الْوَرَعَ الْوَرَعَ إِنَّ لَکُمْ نِهَایَةً فَانْتَهُوا إِلَى نِهَایَتِکُم؛ کار کنید و آن را به پایانش رسانید و در آن پایداری کنید؛ آنگاه شکیبایی ورزید و پارسا باشید.» (نهج البلاغة (صبحی صالح) ص 252) و شیعیانش را نیز به تلاش و کار فرمان میدهد؛ «عَلَیْکُمْ بِالْجِدِّ وَ الِاجْتِهَادِ وَ التَّأَهُّبِ وَ الِاسْتِعْدَاد؛ بر شما باد به تلاش و سختکوشی و مهیا شدن و آماده شدن» (وسایل الشیعه ج 1، ص 92، ح 217)
یکی از موانعی که میتواند در سر راه فعالیتهای تولیدی قرار بگیرد و افراد بهسمت کارهای بدون ریسک و غیرتولیدی و بعضاً مخرب اقتصاد جامعه سوق دهد عدمپذیرش ریسکپذیری است که امیرالمؤمنین «علیه السلام» از اینکه روحیه ریسکپذیری وجود نداشته باشیم نهی میکند؛ «إِذَا هِبْتَ أَمْراً فَقَعْ فِیهِ فَإِنَّ شِدَّةَ تَوَقِّیهِ أَعْظَمُ مِمَّا تَخَافُ مِنْه؛ هرگاه از کاری ترسیدی، خود را به کام آن بینداز، زیرا ترس شدید از آن کار، دشوارتر و زیانبارتر از اقدام به آن کار است.» (نهج البلاغه (صبحی صالح) ص501، ح175) و از اینکه فرد بخواهد بدون تلاش و همت به عملکرد اقتصادی خود ادامه بدهد نهی میکند؛ «طاعة اللّه سبحانه لایجوزها الا من بذل الجد و استفرغ الجهد؛ به طاعت خدای سبحان دست نیابد مگر کسی که تلاش کند و نهایت کوشش خود را به کار گیرد» (شرح آقا جمالالدین خوانساری بر غررالحکم ج 7، ص 219)
یکی از مواردی که در به ثمر رسیدن اقتصاد مقاومتی باید فرهنگسازی شود دوری از تنبلی است. امیرالمؤمنین علی علیه السلام در این رابطه میفرماید: «آفَةُ النُّجْحِ الْکَسَل؛ آفت موفقیت تنبلی است.» (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 463، ح 10617) و در حدیث دیگر به اینکه تنبلی بزرگترین مانع برای رسیدن به برنامهها، اهداف و چشماندازی است که برای آینده خود و جامعه است، اشاره میکنند؛ «مَنْ دَامَ کَسَلُهُ خَابَ أَمَلُه؛ کسی که پیوسته تنبلی کند، در رسیدن به آرزویش ناکام ماند». (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 463) و حدیث دیگر که امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمود: «مِنْ سَبَبِ الْحِرْمَانِ التَّوَانِی؛ یکی از عوامل محرومیت سستی (در کار) است». (تحف العقول ص 80)
انتهای پیام/*