«امرالله پناهی» کارشناس مسائل سیاسی افغانستان با ارسال مطلبی به دفتر منطقهای خبرگزاری تسنیم درباره تشکیل ائتلاف شواری عالی نجات افغانستان نوشت: برخی اعضای بلندپایه حکومت وحدت ملی که از جمله رهبران سیاسی بانفوذ افغانستان هستند، در اقدام بیپیشینه ائتلافی تحت نام«شواری عالی نجات افغانستان» تشکیل دادهاند.
این ائتلاف در زمانی تشکیل میشود که این رهبران از یکهتازیهای اشرف غنی به ستوه آمده و از حکومت فاصله گرفتهاند. حزب «جمعیت اسلامی» افغانستان در اقدامی چند هفته قبل، حکومت را به توطئه علیه رهبران این حزب متهم کرد و خواستار برکناری برخی اعضای بلندپایه امنیتی شد.
«ژنرال دوستم» معاون اول ریاست جمهوری افغانستان که از حکومت و اشرف غنی خاطره تلخی دارد، از چندی قبل در ترکیه بسر میبرد. امتیازات کارمندان دفتر وی پرداخت نمیشود و دولت افغانستان بدون اثبات جرم، وی را نادیده گرفته است.
همچنین هفته گذشته «محمد محقق» معاون دوم ریاست اجرایی دولت افغانستان نیز صدای اعتراض خود را بلند کرد و بر سیاستهای تبیعضآمیز حکومت وحدت ملی تاخت. اکنون این سه جبهه در افغانستان که از جمله مقامات ارشد دولتی نیز هستند، علیه دولت موضع گرفتهاند. این نشان از ضعف شدید، اختلافات عمیق، تبیعض و یکه تازیهای تیم ارگ دارد.
با این وجود، این رهبران دل خوشی از کارکردهای ضعیف حکومت وحدت ملی ندارند و در شرایط کنونی نیز برای مهار سیاستهای آن اقدام کردهاند. اگر فرض را بر این بگیریم که این ائتلاف موقتی و بر حسب منافع شخصی شکل گرفته است، باز هم به نحوی برای تقلیل یافتن سیاستهای کلی و یکجانبه حکومت تاثیر خواهد داشت.
تجربه ائتلافهای گذشته در افغانستان
اگر چه تاکنون در ١٦ سال اخیر هیچ ائتلافی پایدار نبوده و با توجه با امتحانی که پس دادهاند، به نظر میرسد که ظرفیت و پتانسلی برای تعریف اهداف مهم برای منافع کلی ندارند به همین دلیل، این ائتلاف جدید نیز موقتی است.
از سوی دیگر، احزاب «جمعیت اسلامی»، «جنبش ملی اسلامی» و «وحدت اسلامی مردم» از نفوذ قابل توجهی در مرکز و شمال افغانستان برخوردارند. شاخه نظامی این سه حزب در شمال افغانستان تاحدودی پس از روی کار آمدن حکومت وحدت ملی تجهیز و تقویت شدند تا در تهدیدات بتوانند از مناطق تحت نفوذ و منافع خود دفاع کنند. با این حال، تاکنون این مولفه برای مهار یکدیگر استفاده شده بود اما به نظر میرسد که این نیرو در مبارزه با طالبان، داعش و سایر گروهها که تهدید مشترک محسوب میشوند نیز منسجمتر شود.
داعش تهدیدی برای منافع هر سه حزب است و در هفتههای اخیر در ولایت «جوزجان» که از پایگاههای مهم ژنرال دوستم است نیز این گروه تروریستی به یکی از دهکدههای آن هجوم برده و تعدادی از سربازان افغان را به قتل رساند. با آنکه اکنون بخشهایی از این ولایت در کنترل نسبی حامیان داعش و حزب اسلامی ازبکستان قرار دارد، ولی هیچگونه اقدامی از سوی فرماندهان جنبش صورت نگرفت.
عدم اقدام جنبشیها در مقابل این موضوع، نشان از نارضایتی شدید اعضای جنبش و حتی ناتوانی در مقاومت علیه پروژههای کلان اجراشده در شمال افغانستان است. هرچند ژنرال دوستم حکومت را متهم به تقویت داعش کرده بود ولی حالا دیده میشود که اقدامات وی مانع بزرگی برای حکومت و غربیها بوده است.
حزب وحدت اسلامی افغانستان و جمعیت اسلامی این کشور احزابی هستند که در حکومت 40 درصد شریک هستند، این احزاب نمایندگان فارسی زبانان به شمار میروند و بر این اساس، در معادلات سیاسی تاحدودی شریک دولت نیز محسوب می شدند ولی اکنون در یک روند طراحیشده دقیق، حکومت افغانستان سعی بر کنار زدن مجاهدین و احزاب سیاسی فعلی در افغانستان دارد.
آیا اشرف غنی امتیاز میدهد؟
اشرف غنی با سیاستهای خود به مقامات امتیاز میدهد تا در برابر عملکردهای حکومت سکوت کنند و برخی دیگر را کمکم از صحنه قدرت و سیاست دور میکند. ژنرال دوستم و عطامحمد نور نیز جزء این افراد هستند. با درک تمامی این موارد و نیز کنار زدن این مقامات حکومتی، اشرف غنی سعی در دیکتاتوری کردن قدرت و حکومت در افغانستان و نیز قومیسازی آن دارد ولی اکنون که منافع جمعیت، جنبش و وحدت یکی است در صورت عدم دخالت منافع شخصی، فرصتی برای برهم زدن این سیاستهای رئیسجمهور افغانستان فراهم شده است.
لازم به ذکر است که با توجه مواردی که در گذشته تجربه شده، عدم اعتبار و اطمینان افراد اپوزیسیون به یکدیگر از مشکلات مهم پیش روی ائتلاف شمال است. زیرا عطا محمدنور همواره ژنرال دوستم را رقیب سرسخت خود در شمال میدانست. تنها موردی که این دو شخصیت را کنار هم قرار داده طرد آنها از حکومت و پادرمیانی محقق برای اتحاد است.
یادآوری میشود که از سال 2004 تا 2014 ائتلافهایی میان این احزاب شکل گرفت و از هم پاشید. شکی نیست که این ائتلاف نیز پایههای لرزانی دارد. بعید نخواهد بود که مخالفان این شخصیتها نیز با حمایت حکومت، ائتلاف دیگری تشکیل دهند. در این صورت، کار ائتلاف «شورای عالی نجات برای افغانستان» سخت خواهد شد.
عبدالله عبدالله رئیس اجرایی دولت افغانستان تا کنون با حمایت غربیها در حکومت باقی مانده است، زیرا هیچ مخالفتی با خواستههای آنها نداشته است. در شرایط کنونی وی با جمعیت اسلامی کنار نیامده است زیرا منافع آنها همجهت نیست.
با آنکه ائتلاف شکلگرفته بازیها را در کشور پیچیدهتر خواهد کرد، ولی باید منتظر ماند و دید سرنوشت آن به کجا خواهد رسید. محقق با گرفتن امتیازاتی از ارگ و با چند ملاقاتی با سفیران خارجی آیا به راحتی پای خود را کنار خواهد کشید و آیا عطا در کنار دوستم خواهد ماند. با توجه به برخی زوایای این ائتلاف، احتمال ادامه آن ضعیف به نظر میرسد.
به هر حال، در شرایط کنونی که جنگ در شمال افغانستان گسترش یافته است، تنها کاری که عملی صورت خواهد گرفت، دست کشیدن فرماندهان این احزاب از جنگ با یکدیگر است که مانعی برای تشدید بیشتر جنگ در این منطقه از افغانستان خواهد شد.
انتهای پیام/.