کمبود ۲۲۹ مدرسه در مناطق شهری قم؛ ۱۵۰ باب مدرسه نیازمند مقاوم‌سازی است
بحث نوسازی و مقاوم‌سازی مدارس به‌قدری در یادگیری دانش آموزان حائز اهمیت است که به گفته روانشناسان محیط برای رسیدن به فضای آموزشی مطلوب، ابتدا باید به شناخت نیاز گروه‌های سنی مختلف پرداخت.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، یادگیری پدیده‌ای است که در بخش‌های مهم و مرکزی زندگی هر فردی وجود دارد، به‌طوری‌که در زمان‌های مختلف حتی زمانی که به آن فکر هم نمی‌کنیم اتفاق می‌افتد. با باور به این تفکر که رفتار در خلأ رخ نمی‌دهد روانشناسان راه‌های گوناگون رفتاری را مرتبط با محیط کالبدی او می‌دانند. محیط‌های یادگیری متشکل از عناصری خواهند بود، که در کنار هم‌معنادار می‌شوند، این در حالی است که ویژگی‌ها و کیفیت‌های هرکدام از این عناصر در شکل‌گیری رفتارهای مختلف مؤثر هستند.
بر همین اساس ژان پیاژه نیز با تأکید بر توانایی کودک در درک جهان به‌طور فعال معتقد است که کودکان به‌طور انفعالی آنچه را که در دنیای پیرامون خود دیده، شنیده و احساس کنند، انتخاب و تفسیر می‌کنند و این‌طور نیست که قبلاً اطلاعات را جذب کنند.
در همین رابطه و با توجه به اهمیت بحث نوسازی مدارس به گفت‌وگو با یک روانشناس تربیتی در رابطه بابیان ویژگی‌های مناسب فضاهای آموزشی پرداختیم.
تأثیر محیط‌های آموزشی بر ذهنیت و تمدن‌های جوامع
زهرا مطهری در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در قم، با اشاره به این قول معروف که معماری هنری است که ما را در برگرفته و انسان‌ها بیش از آنکه بر فضا تأثیر بگذارند، از آن تأثیر می‌پذیرند، اظهار داشت: آموزش و به‌تبع آن محیط‌های آموزشی بیشترین اثر و نقش را بر ذهنیت و تمدن‌سازی جوامع به عهده دارند.
این روانشناس تربیتی لازمه اصلاح کالبد آموزش‌وپرورش، را در ایجاد فضاهای مرتبط با فعالیت دانش آموزان دانست و تصریح کرد: فضاهای دارای شرایط مناسب و مطلوب برای رشد فیزیکی ذهنی، عاطفی و اجتماعی کودکان، معمولاً از طریق طراحی جزییات فضاها با توجه به الگوهای رفتاری کودکان امکان‌پذیر خواهد بود.
وی افزود: محققان روانشناسی محیط، با مطالعه الگوهای رفتاری کودکان در محیط‌های آموزشی به مواردی مؤثر، از قبیل اندازه مدرسه، نورپردازی وغیره که نقش عمده‌ای در افزایش یادگیری دارند، برخورده‌اند که بررسی دقیق‌تر آن‌ها قابل‌بحث و بررسی است.
مطهری با اشاره به تفاوت تأثیر عوامل محیطی بر یادگیری افراد عنوان کرد: تأثیر عوامل محیطی بر یادگیری و رفتار در محیط‌های آموزشی بر آن موجودی پیچیده است که دارای انگیزش‌های مادی، روحی و معنوی گوناگون و متفاوت باشد.
تأثیر فضای آموزشی بر کیفیت فعالیت‌های آموزشی و تربیتی
وی خاطرنشان کرد: در معماری مدارس نیز توجه به خواسته‌ها و نیازهای کودکان الزامی است چراکه از پارامترهای مؤثر تربیتی در امر آموزش‌وپرورش نوین توجه به نیازمندی‌های آنان به شمار می‌آید.
به گفته این کارشناس تربیتی، همان‌گونه که روانشناسان در بررسی مسائل آموزشی همواره عوامل گوناگونی چون خانواده، معلم، روش تدریس، کتب درسی، مدیریت آموزشی وغیره را به‌عنوان عوامل مؤثر در فرایند تحصیلی مورد تأکید قرار می‌دهند، معماری یا فضای فیزیکی مدرسه را نیز به‌عنوان عاملی زنده در کیفیت فعالیت‌های آموزشی و تربیتی دانش آموزان مؤثر می‌دانند.
مطهری بابیان تأثیرات قابل‌توجه معماری مدارس بر دانش آموزان گفت: در یک نگاه سیستمی، چگونگی معماری مدارس، اصول و عناصر تشکیل‌دهنده آن نظیر تناسبات اجزا، مقیاس، نوع سازمان‌دهی فضا، رنگ، نور، صدا، فضای باز محوطه که می‌توانند اثرات قابل‌توجهی بر دانش آموزان باقی بگذارند.
وی یادآور شد: مدرسه‌ای با ساخت و فضاسازی مناسب، یادگیری را آسان کرده، نشاط و شادابی را برای کودکان و نوجوانان به ارمغان می‌آورد و مدرسه‌ای با فضای نامناسب، تنگ، تاریک، خشک و بی‌روح، کسالت و افسردگی را برای دانش آموزان به همراه خواهد داشت و بر میزان یادگیری و حضور فعال و بانشاط آنان در مدرسه تأثیر منفی می‌گذارد.
این روانشناس تربیتی تأکید کرد: برای رسیدن به فضای آموزشی مطلوب، ابتدا باید به شناخت نیاز گروه‌های سنی مختلف پرداخت، که در این میان، مطالعه الگوهای رفتاری در محیط‌های آموزشی، شناخت نیازمندی‌ها را سهل و آسان خواهد کرد.
کمبود 229 مدرسه در مناطق مختلف شهری قم
در همین رابطه مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس قم، نیز از کمبود 229 باب مدرسه با 2 هزار و 780 باب کلاس درس در مناطق مختلف استان خبر داد.
به گفته محسن پورگلیان، برای ایجاد توازن در سرانه آموزشی و به‌ویژه تک‌شیفت‌شدن 50 درصد از مدارس موجود در قم، باید تعداد 32 باب مدرسه در ناحیه یک، تعداد 55 باب مدرسه در ناحیه دو، 42 باب مدرسه در ناحیه سه و تعداد 100 باب مدرسه در ناحیه چهار آموزش‌وپرورش قم احداث شود.
وی با اشاره به مناطقی که با بیشترین کمبود مدرسه مواجه هستند تصریح کرد: منطقه چهار آموزش و پرورش قم شامل مناطق جدید شهری (شهرک پردیسان، بلوار غدیر، بلوار جمهوری، قدس، بنیاد و انسجام) است که در حال حاضر با بیشترین کمبود مدرسه در آنجا مواجه هستیم.
مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس عنوان کرد: در حال حاضر باوجود 650 باب مدرسه فعال با 6 هزار باب کلاس درس و زیربنای 750 هزار مترمربع فضای آموزشی در استان قم، سرانه فضای آموزشی در این استان حدود 4 مترمربع، که این مقدار از سرانه آموزشی ملی 20 درصد کمتر است.
پورگلیان ادامه داد: براساس تصویب استاندارد جدید در سال گذشته که سرانه استاندارد آموزشی برای هر دانش‌آموز با افزایش حدود 90 درصدی به هفت مترمربع رسیده است و برای رسیدن به این نقطه استاندارد باید 300 باب مدرسه در قم احداث شود.
رشد جمعیت و نیاز به برنامه‌ریزی و تخصیص اعتبار بیشتر
وی با اشاره به اینکه براساس سرشماری سال 95 نرخ رشد جمعیت در قم 2.3 درصد است، گفت: این رشد نتیجه زادوولد و همچنین مهاجرت به این شهر است که نیازمند برنامه‌ریزی و تخصیص اعتبار بیشتر برای مراکز آموزشی است.
مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس قم، با اشاره به افزایش تعداد دانش آموزان در هرسال افزود: به‌طور متوسط سالانه هفت هزار تن به جمعیت دانش آموزان قم اضافه می‌شود که این جمعیت معادل ساخت 20 مدرسه جدید بااعتبار 500 میلیارد ریال در سال است.
پورگلیان براساس نرخ موالید در استان قم و تفاوت ورودی‌ها و خروجی‌های آموزش و پرورش پیش‌بینی کرد: براساس نرخ موالید در قم، تفاوت ورودی‌ها و خروجی‌های آموزش و پرورش که فاصله 12 ساله دارد، در چند سال آینده به 15 تا 20 هزار دانش‌آموز افزایش یابد که در این صورت سالانه به احداث 70 باب مدرسه نیاز است.
وی بابیان اینکه انتظار همکاری بیشتر از سازمان‌های متولی امر داریم، اضافه کرد: در ازای ساخت مجتمع‌های مسکونی باید زمین‌هایی نیز به فضای آموزشی اختصاص یابد که این موضوع مورد بی‌توجهی سازمان‌های متولی قرار گرفته است و اگر همکاری و تعامل لازم وجود نداشته باشد، در سال‌های آینده در مناطق توسعه‌یافته ازجمله بلوار غدیر، بنیاد، پردیسان و بلوار 15 خرداد با مشکلات جدی‌تری مواجه خواهیم شد.
مطالعه الگوهای رفتاری در محیط‌های آموزشی
مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان قم یادآور شد: اداره‌کل راه و شهرسازی و شهرداری قم به اداره‌کل نوسازی به‌عنوان دستگاهی جدای از خودشان در تأمین زمین برای احداث مدارس نگاه نکنند، خیرانی هستند که مایل به ساخت مدرسه هستند ولی به‌دلیل نبود زمین نمی‌توانند اقدامی کنند.
پورگلیان به فعالیت‌های اداره‌کل نوسازی و تجهیز مدارس قم اشاره کرد و گفت: در 4 سال گذشته 166 هزار مترمربع زیربنا با یک هزار و 29 باب کلاس درس در قالب 120 باب مدرسه با اعتبار 2 هزار و 350 میلیارد ریال تخریب و بازسازی، مقاوم‌سازی و یا احداث‌شده و در سال جاری نیز 10 طرح که عمدتاً از سوی خیران بوده در دست احداث است و امیدواریم تا آغاز سال تحصیلی جدید به بهره‌برداری برسد.
وی در پایان ادامه داد: استانداردسازی سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی مدارس از دیگر طرح‌هایی است که در این 4 سال در 126 باب مدرسه با یک هزار و 225 باب کلاس درس و بااعتبار 160 میلیارد ریال انجام‌شده که از تعداد کل مدرسه‌های موجود در قم، 350 باب مدرسه قم کاملاً مقاوم است، 150 باب مدرسه نیاز به مقاوم‌سازی و 150 باب مدرسه نیز نیاز به تخریب و بازسازی دارد.
بحث نوسازی و مقاوم‌سازی مدارس به‌قدری در یادگیری دانش آموزان حائز اهمیت است که به‌گفته روانشناسان محیط برای رسیدن به فضای آموزشی مطلوب، ابتدا باید به شناخت نیاز گروه‌های سنی مختلف پرداخت، که در این میان، مطالعه الگوهای رفتاری در محیط‌های آموزشی، همچنین برنامه‌ریزی‌های منسجم در این زمینه، در واقع شناخت نیازمندی‌ها در دستیابی به فضای آموزشی زنده و پویا را باید مدنظر قرارداد.
گزارش از الهام پناهی‌فر
انتهایی پیام/
