به گزارش خبرگزاری تسنیم از سراوان، "کلپورگان" روستایی است از توابع شهرستان سراوان واقع در جنوب استان سیستان و بلوچستان که در 25 کیلومتری شهر سراوان و 390 کیلومتری جنوب شرق زاهدان قرار گرفته و به تنها "موزه زنده سفال جهان" شهرت دارد؛ زنان هنرمند بلوچ سفالینههای کلپورگان را با طرح و نقشهای کاملاً هندسی و بدون لعاب میسازند به طوری که تولیدهای آنها به آثار کشف شده از محوطههای تاریخی و کهن منطقه بلوچستان و نقاط دیگر ایران شباهت زیادی دارد.
تنها موزه زنده سفال جهان در روستای گردشگری «کلپورگان» شهرستان سراوان محلی است که زنان بلوچ هزاران سال است با استفاده از سنتها، ابزارها و طرحهای باستانی سفالی تولید میکنند که شیوه تولید آن از 7 هزار سال پیش تاکنون بدون تغییر باقی مانده است.
سفال کلپورگان بیشتر از آن جهت در دنیا شهرت یافتند که شباهت زیادی به سفالهای ماقبل تاریخ دارد، به طوری که تولیدهای کنونی این سفالها شباهت زیادی به آثار کشف شده از محوطههای باستانی و کهن در مناطق مختلف دارد.
سفال "کلپورگان" 7000 سال بدون تغییر
سفال "کلپورگان"، هنر دست زنان هنرمند بلوچ است که شیوه تولید آن از 7 هزار سال پیش تاکنون بدون تغییر باقی مانده است. بسیاری از روستاهای سراوان دارای خاک خوبی هستند که با بهرهبرداری از آن کوزهگری و سفالسازی در این روستاها، به ویژه در روستای کلپورگان این شهرستان توسعه یافته است.
"کلپوره" نام گیاهی دارویی برای درمان دل درد است که در منطقه بلوچستان میروید و کلپورگان نام روستایی است که در 25 کیلومتری سراوان و در 390 کیلومتری جنوب زاهدان واقع شده است. زنان بلوچ تمام کارهای ظریف ساخت سفالهای کلپورگان را انجام میدهند و مردان فقط در کارهای طاقت فرسا مانند پخت سفال به زنان روستا کمک میکنند.
نکته جالب در ساخت این سفالینهها این است که برای ساخت آنها از چرخ سفالگری استفاده نمیشود و کوزهها با هنر دست زنان بلوچ شکل میگیرند؛ همچنین برای تزیین سفالینهها از هیچگونه لعابی استفاده نمیشود و زینتبخش آنها طرحهایی هندسی شامل ترکیب دایرههایی خالی و توپر و همچنین نیمدایرهها و خطوط است که این نقوش یادآور نقشهای باستانی است.
برای تزیین و نقاشی سفال از سنگ "تیتوک" استفاده میکنند؛ این سنگ نوعی سنگ منگنز دارای رنگی قهوهای یا سیاه است. با ساییدن سنگ تیتوک بر روی تخته سنگی بزرگ که مقداری آب روی آن ریخته شده، دوغابی تهیه میشود که رنگ مورد نیاز برای نقاشی سفالینهها را فراهم میکند.
سفالینههای کلپورگان اشکال و کاربردهای متنوعی مانند کوزه، قلیان، انواع ظروف مانند کاسه و بشقاب و پارچ، قندان و اسپند دودکن دارد. سفال کلپورگان اگرچه آنطور که شایسته آن است به دنیا شناسانده نشده، اما اصالت و زیبایی این هنر دست، چشم هر بینندهای را خیره میکند.
کلپورگان در آستانه ثبت جهانی
حالا اما این هنر چند هزار ساله در آستانه ثبت جهانی قرار دارد و در این راستا شورای جهانی صنایع دستی سازمان بینالمللی یونسکو روز گذشته با حضور در سیستان و بلوچستان، روستای کلپورگان را به عنوان اولین روستای جهان برای ثبت جهانی از نزدیک مورد بررسی قرار دادند.
بهمن نامور مطلق، معاون صنایعدستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور روز گذشته در جریان همراهی کارشناسان شورای جهانی صنایع دستی جهت بازدید از روستای کلپورگان، در جمع خبرنگاران اظهار داشت: کلپورگان یک میراث انسانی محسوب میشود، بنابراین تنها محدود به ایران نیست.
وی افزود: خوشبختانه امروز ارادهای جمعی بین مردم و مسئولان سیستان و بلوچستان وجود دارد که کلپورگان را به عنوان یک هنر باستانی به ثبت برسانند و در واقع با این اقدام هویت خود را جهانی کنند و اگر این امر محقق شود، کلپورگان در دنیا معروف شده و این شهرت سبب برندسازی و سهولت تجاریسازی تولیدات هنری دستی مردم منطقه میشود.
نامور مطلق خاطرنشان کرد: متاسفانه مردم منطقه هنوز به تولید صنایع دستی به عنوان یک کار فاخر و درجه نگاه نمیکنند که امیدواریم حضور نمایندگان شورای جهانی صنایع دستی سازمان بین المللی یونسکو در سیستان و بلوچستان یک خودآگاهی نسبت به میراث صنایع دستی و هنری در منطقه ایجاد کند.
ویژگیهای منحصر به فرد کلپورگان توجه بازرسان را جلب کرده
بهروز عیسیزهی معاون میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان نیز روز گذشته در این رابطه در جمع خبرنگاران اظهار داشت: روستای "کلپورگان" شهرستان سراوان، روستایی بینظیر با ویژگیهایی منحصر بهفرد است که به دلیل همین ویژگیها جهت ثبت در فهرست جهانی یونسکو نامزد شده است.
وی ادامه داد: در همین راستا بازرسان شورای جهانی صنایعدستی از روستای کلپورگان و کارگاههای تولید سفال آن بازدید به عمل آوردند و امروز این روستا در یک قدمی ثبت جهانی قرار دارد که موقعیتی بینظیر است.
عیسیزهی با اشاره به اینکه بازرسان شورای جهانی صنایعدستی از فرآیند تولید سفال کالپورگان، حجم تولید، ویژگیهای سفال و روند آموزش این هنر به دیگران بازدید به عمل آوردند، گفت: عدم تغییر شیوه تولید سفال کلپورگان از هزاران سال پیش تاکنون و عدم استفاده از چرخ و تولید کاملاً دستی، از مهمترین ویژگیهای منحصر به فرد سفال کلپورگان است که توجه بازرسان را به خود جلب کرده است.
کلپورگان ظرفیتهای مناسبی جهت معرفی بینالمللی دارد
کامبیز مشتاق گوهری مدیرکل میراثفرهنگی سیستان و بلوچستان نیز در جریان همراهی ارزیابان سازمان یونسکو در بازدید از روستای کلپورگانف در جمع خبرنگاران اظهار داشت: روستای کلپورگان از ظرفیتهای مناسبی جهت معرفی در ابعاد بینالمللی برخوردار است و امیدواریم با توجه به حضور و همکاری مناسب مردم و دستگاههای منطقه جهت معرفی این ظرفیتها به ارزیابان سازمان یونسکو، ثبت جهانی این روستا محقق شود.
وی خاطرنشان کرد: خوشبختانه هنرمندان تولید کننده سفال بینظیر کلپورگان در جریان بازدید این بازرسان توضیحات خوبی به آنها ارائه کردند و ثابت کردند آماده هستند تا جهت معرفی و فروش تولیداتشان با مردم سراسر دنیا ارتباط برقرار کنند.
کوین موری، نماینده شورای جهانی صنایع دستی سازمان بینالمللی یونسکو در جریان بازدید از روستای کلپورگان در جمع خبرنگاران اظهار داشت: ما با هدف ارزیابی شرایط، امکانات، شایستگیها و تکنیکهای سنتی ساخت سفال کلپورگان به سیستان و بلوچستان سفر کردهایم تا اطلاعات لازم را جهت بررسی برای ثبت جهانی آن از نزدیک جمعآوری کنیم.
وی ادامه داد: خوشبختانه بازدید خوبی از روند تولید سفال کلپورگان داشتیم و تمام مواردی که مشاهده کردیم را به کمیته ارزیابی شورای جهانی صنایع دستی انتقال میدهیم تا مورد بررسی قرار گیرد و امیدوارم این روستا به عنوان نخستین روستای جهانی صنایع دستی ایران ثبت شود.
نماینده شورای جهانی صنایع دستی با اشاره به اینکه روستای کلپورگان برای ثبت جهانی نیاز برخورداری از شرایط استانداردی دارد، ادامه داد: جهت ثبت جهانی این روستا باید افرادی آشنا به زبان انگلیسی برای راهنمایی جهانگردان در این روستا مستقر باشند که این امر از اهمیت زیادی برخوردار است.
انتظار 3 ماهه جهت اعلام نتیجه سازمان جهانی صنایع دستی
کوین موری خاطرنشان کرد: سازمان جهانی صنایعدستی مستندات جمعآوری شده در روند بازدید امروز ما را مورد بررسی قرار میدهد و در پی آن حداکثر ظرف مدت 3 ماه آینده نتیجه را به ایران اعلام میکند.
قادا هیجاوی، دیگر نماینده شورای جهانی صنایع دستی روز گذشته در جلسه شورای راهبردی گردشگری سیستان و بلوچستان اظهار داشت: مستنداتی که در رابطه به سفال کلپورگان برای شورای جهانی صنایع دستی ارسال شده بود نقش زنان را در زنده نگه داشتن این هنر چند هزار ساله برجسته نشان میداد و علاوه بر آن انتقال نسل به نسل این هنر و فعالیت هنرمندان سنین مختلف در کنار یکدیگر عواملی بود که سبب شد تا کارشناسان این شورا بیشتر برای بازدید از منطقه ترغیب شوند.
وی ادامه داد: روستای کلپورگان تنها روستای جهان محسوب میشود که نامزد ثبت جهانی است و تحقق این امر میتواند زمینه جهانی شدن این هنر ارزشمند و در پی آن رونق اقتصادی منطقه و حل مشکلات معیشتی مردم را به دنبال داشته باشد.
علیاوسط هاشمی، استاندار سیستان و بلوچستان نیز در جلسه شورای راهبردی گردشگری سیستان و بلوچستان با اشاره به اینکه روستای کلپورگان تریبونی جهانی جهت معرفی نقش زنان استان است، اظهار داشت: ثبت جهانی کلپورگان تاثیر بسزایی در راستای پیشرفت استان خواهد داشت بنابراین همه ما باید جهت تحقق این امر تلاش کنیم.
وی ادامه داد: سیستان و بلوچستان ظرفیتهای گردشگری و میراث فرهنگی متعدد بینظیری را در خود جای داده که در صورت توجه بیشتر و بهرهبرداری بهینه، میتواند تعداد زیادی گردشگر را از نقاط مختلف دنیا به خود جلب کند.
گزارش از آرشام هنرکار
انتهای پیام/