دستاوردها، پیامها و بازتابهاى افتتاح پایگاه فضایى امام خمینى(ره)
پایگاه فضایى امام خمینى(ره) که نخستین پایگاه سکوى ثابت جمهورى اسلامى ایران بهشمار مىرود، مجموعه عظیمى است که همه مراحل آمادهسازى، پرتاب، کنترل و هدایت ماهوارهبرها را بر عهده دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، در روزهاى اخیر شاهد افتتاح رسمى پایگاه ملى فضایى امام خمینى(ره) با پرتاب آزمایشى ماهوارهبر سیمرغ به فضا بودیم. این پایگاه که نخستین پایگاه سکوى ثابت جمهورى اسلامى ایران بهشمار مىرود، مجموعه عظیمى است که همه مراحل آمادهسازى، پرتاب، کنترل و هدایت ماهوارهبرها را بر عهده دارد.
این پایگاه از نظر فناورى مطابق با استانداردهاى روز دنیا طراحى و ساخته شده و اهمیت این پایگاه در این است که قابلیت پرتاب ماهوارههاى پرتعداد در مدار ارتفاع پایین را دارد و مىتوان به کمک این ماهوارهها انواع کاربرىهاى مخابراتى، هواشناسى، موقعیتیابى، اینترنت اشیا و خدمات آى تى و مخابرات ماهوارهاى را فراهم کرد.
این پایگاه که بهعنوان نخستین پایگاه مدرن فضایى در جنوب غرب آسیا بهشمار مىرود، قادر است نیازهاى صنعت هوافضاى کشور را حداقل در 10 سال آینده فراهم کند و از اینجهت مىتواند بسیار مهم و منشاء اثر باشد. از نکات قابل توجه در افتتاح پایگاه ملى فضایى امام خمینى(ره) و پرتاب ماهوارهبر سیمرغ آن است که پس از نقض مکرر برجام توسط آمریکایىها و نیز یک روز پس از تصویب تحریمهاى جدید علیه ایران (معروف به مادر تحریمها) ایران فعالیتهاى فضایى خود را بهصورت رسمى از سر گرفت.
در این نوشتار به دستاوردها، پیامها و بازتابهاى افتتاح پایگاه فضایى امام خمینى(ره) و پرتاب ماهوارهبر سیمرغ خواهیم پرداخت.
یک روز پس از آنکه مجلس نمایندگان آمریکا طرح تحریم بزرگ ایران را تصویب کرد و در روز تصویب این طرح در سناى آمریکا، پایگاه ملى فضایى امامخمینى(ره) با پرتاب ماهوارهبر سیمرغ به شکل رسمى افتتاح شد.
پایگاه ملى فضایى حضرت امامخمینى(ره) که نخستین پایگاه سکوى ثابت جمهورى اسلامى ایران بهشمار مىرود، مجموعه عظیمى است که همه مراحل آمادهسازى، پرتاب، کنترل و هدایت ماهوارهبرها را بر عهده دارد.
این پایگاه در استان سمنان و در فاصله 240 کیلومترى تهران قرار دارد. پایگاه ملى فضایى امامخمینى(ره) از نظر فناورى مطابق استانداردهاى روز دنیا طراحى و ساخته شده و قادر است در فاز نهایى، همه نیازهاى کشور در مدار LEO را نیز پوشش دهد. مدار کمارتفاع زمین (Low Earth Orbit) ناحیهاى است که در ارتفاع 2500 کیلومترى زمین قرار دارد.
یکى از پرکاربردترین مقاصد مدار 1LEO استفاده از آن در جریان سفرهاى سرنشیندار فضایى است. ماهوارهبر سیمرغ (سفیر 2) نیز که نسل اول آن در سال 1388 رونمایى شده بود، قادر است ماهوارههایى تا وزن 250 کیلوگرم را در مدار 500 کیلومترى زمین قرار دهد. ماهوارهبر سیمرغ قرار است ماهواره طلوع را که 100 کیلو وزن دارد و یک ماهواره تصویربردارى است، در فضا قرار دهد. این ماهواره بزرگترین موشک ماهوارهبر ایران است که سازمان هوافضاى وزارت دفاع آنرا ساخته است.
حسین شهرابى رئیس گروه فضایى صاایران درخصوص ویژگىهاى این پایگاه، با بیان اینکه کشورهاى بزرگ دنیا در سالهاى اخیر به پرتاب پرتعداد ماهوارههاى سبک در مدارهاى پایین جو روى آوردهاند، اظهار داشت: کشورى که از این قابلیت برخوردار باشد مىتواند در این عرصه عملا با کشورهاى بزرگ رقابت کند. پایگاه فضایى امام خمینى این قابلیت را براى کشورمان فراهم مىکند که بهزودى در عرصه پرتاب ماهوارههاى سبک در مدارهاى پایین زمین وارد رقابت با قدرتهاى بزرگ جهانى شویم.
وى تصریح کرد: در این پایگاه، قابلیت اجراى چهار مرحله آمادهسازى، پرتاب، کنترل و هدایت مهیا بوده و با تکمیل ارتباطى که این پایگاه با مجموعه سازنده آن در صاایران صورت خواهد داد، مىتوانیم دسترسى به یک چرخه کامل را در کشور داشته و آمادگى لازم براى توسعه انواع زیرساختهاى فضایى براى کاربران خود را فراهم کنیم.
رئیس گروه فضایى صاایران با بیان ابعاد فناورى و تکنولوژى این پایگاه اضافه کرد: ما به قابلیت کافى براى آنچه که مربوط به پرتابهاى پرتعداد و سبک مىشود، دستیافتهایم و با طراحى منظومههاى پرتعداد، سازمان ما بزرگترین مشترى این پایگاه خواهد بود تا با استفادههاى مکرر بتوانیم ظرفیت فضایى کشور را توسعه داده و عقبماندگى سالهاى گذشته را برطرف کنیم.
شهرابى ادامه داد: ما در موضوعات هدایت و کنترل، سرویس، سوخترسانى، ایمنى و سایر زیرساختها مىتوانیم این خدمات را داشته باشیم.
رئیس گروه فضایى صاایران در پایان گفت: این پایگاه نقطه عطفى براى کشور ما خواهد بود و ابعاد آن در کارهاى بعدى و ماموریتهاى تکمیلى که محصول این زیرساخت هستند، بیشتر براى مردم تشریح خواهد شد و بهمرور زمان روشن مىشود که زیرساختى حیاتى را براى کشور رقم زدهایم.
* بازتابها و واکنشهاى رسانههاى غرب
روزنامه «والاستریت ژورنال» اعلام کرد: «ایران روز پنجشنبه با موفقیت، موشکى را آزمایش کرده است که براى حمل ماهواره به فضا طراحى شده است. این پرتاب آزمایشى که در زبان فارسى «سیمرغ» نامیده شده است، در فضاى باز مرکز فضایى در حدود 140 مایلى شرق تهران انجام شده است.»
همچنین خبرگزارى فرانسه در گزارشى نوشت: «ایران یک فروند موشک ماهوارهبر را با موفقیت آزمایش کرد. اعلام این خبر در حالى است که چند روز پیش، ایران به واشنگتن درخصوص واکنش به تحریمهاى آمریکا هشدار داده بود. این موشک ماهوارهبر که «سیمرغ» نام دارد و نام پرندهاى افسانهاى در ایران است، توانایى حمل ماهوارهاى به وزن 250 کیلوگرم را تا ارتفاع 500 کیلومترى سطح زمین داراست. پرتاب این موشک به مناسبت افتتاح رسمى مرکز فضایى امام خمینى(ره) ایران صورت گرفت که ماموریت آن، پرتاب ماهواره به فضاست.»
«آسوشیتدپرس» اعلام کرد: «ایران با موفقیت یک موشک ماهوارهبر را به فضا پرتاب کرده است. این موشک ماهوارهبر از نوع «سیمرغ» بوده که قادر است ماهوارهاى را به وزن 250 کیلوگرم حمل کند. پرتاب این موشک ماهوارهبر موفقیتآمیز بوده است. ایران در طول یک دهه گذشته چندین ماهواره را به فضا فرستاده است و سال 2013 نیز یک میمون را به فضا فرستاد.»
از سوى دیگر، شبکه «الجزیره» در گزارشى اعلام کرد: «مسؤولان ایرانى در مرکز فضایى امام خمینى(ره) تنها چند روز پس از تحریمهاى آمریکا از پرتاب ماهواره به فضا خبر دادند.» منابع آگاه در این مرکز پژوهشى تأکید کردند: «یک موشک دوربرد که نام «سیمرغ» بر آن گذاشته شده است، این ماهواره را به فضا پرتاب کرد. ماهواره ایرانى، «طلوع» نام دارد که با این موشک توانست در مدار فضایى مورد نظر قرار بگیرد.»
این منابع افزودند: «این ماهواره تقریبا یک کیلوگرم وزن دارد و در زمینه گرفتن تصاویر و ارسال آن به پایگاه زمینى تخصیص یافته است. این در حالى است که پرتاب ماهواره دقیقا چند روز پس از اقدام آمریکا به تحمیل تحریمهاى جدید علیه ایران صورتگرفته است. برخى از این تحریمها ضد برنامههاى موشکى ایران بهویژه موشکهاى بالستیک دوربرد بوده است.»
همچنین خبرگزارى «رویترز» در گزارشى اعلام کرد: «ایران یک موشک را بهطور موفقیتآمیز پرتاب کرد که مىتواند ماهواره را در فضا قرار دهد.» این خبرگزارى به نقل از تلویزیون دولتى ایران نوشت: «مرکز فضایى امام خمینى(ره) رسما با پرتاب موفقیتآمیز موشک «سیمرغ» افتتاح شد. موشک «سیمرغ» مىتواند ماهوارهاى به وزن 250 کیلوگرم را در مدار 500 کیلومترى زمین قرار دهد. تلویزیون دولتى ایران تصاویر پرتاب این موشک را نشان داد که روى یک سکوى پرتاب مستقر بود و تصاویر آیتا... خمینى(ره)، بنیانگذار جمهورى اسلامى و آیتا... خامنهاى رهبر معظم انقلاب اسلامى ایران روى آن بود.»
روزنامه «واشنگتناگزمینر» ساعتى بعد از انتشار خبر مربوط به پرتاب آزمایشى ماهوارهبر سیمرغ به فضا مدعى شد که تهران این آزمایش را با هدف پیشبرد و ارتقاى برنامه موشکهاى بالستیک خود انجام داده است. در این مقاله ادعا شده است: «دلیلى که ایران کماکان به ارسال ماهواره به فضا ادامه مىدهد، موشکهاى بالستیک قارهپیما هستند. هر پرتاب، اطلاعات بیشترى درباره بهتر کردن پرتاب بعدى فراهم مىآورد و این آزمایشها، پیشنیازهاى ضرورى براى کسب توانمندىهاى مؤثر در زمینه موشکهاى بالستیک قارهپیما هستند.» این رسانه آمریکایى در ادامه پیشنهاد کرده است که آمریکا بایستى با این تلاشهاى ایران مقابله کند.
«واشنگتناگزمینر» مىنویسد: «آمریکا بایستى مهار برنامه موشکهاى بالستیک قارهپیماى ایران را در اولویت قرار دهد. انجام اینکار نیازمند اقدام دیپلماتیک جسورانه، فشار نظامى و رهبرى آشکار از جانب ایالات متحده است.»
در پایان این یادداشت تأکید شده است: «آمریکا بایستى یک برنامه اقدام مخفیانه براى مختل کردن تحقیقات موشکهاى بالستیک ایران بهکار بگیرد. چنین اقدامى پیش از این هم سابقه داشته است.»
* ابعاد فنى و علمى پروژه سیمرغ
جمهورى اسلامى ایران در سالیان اخیر با همت و پشتکار متخصصان داخلى بهویژه جوانان تحصیلکرده و باانگیزه، کار در عرصه فضایى را آغاز کرده است. آغاز این مسیر را مىتوان از سال 1382 و تشکیل اولین هستههاى سازمان فضایى ایران دانست.
اگرچه پیش از سال 82 نیز فعالیت و تحقیقات فضایى زیادى در ایران انجام شده بود، اما از سال 1382 به بعد، رسما فعالیت فضایى ایران وارد فاز گسترده و وسیع تحقیقات علمى - پژوهشى و تولید ماهواره و ماهوارهبرهاى متنوع شده است.
حالا امروز با گذشت بیش از 14 سال از آن روز، جمهورى اسلامى ایران هشتمین کشور جهان در تولید و ساخت ماهواره و پرتاب به فضاست و تاکنون پرتابهاى متنوعى به فضا صورتگرفته و ایران موفق شده که ماهوارهها و کاوشگرهاى خود را در مدار زمین و زیر مدار زمین، با موفقیت قرار دهد.
غیر از پروژههایى که به سرانجام رسیده، تعدادى ماهواره و ماهوارهبر نیز، یا در دست تولید و یا در صف پرتاب قرار دارند که از آنجمله مىتوان به ماهوارههاى دوستى و طلوع (در صف پرتاب) و ماهوارههاى ناهید 1 و 2، زهره، پارس، آیات، مصباح 2 و... (در دست تولید)، اشاره کرد. اما در جدیدترین گام، عصر روز 5 شنبه، وزارت دفاع و پشتیبانى نیروهاى مسلح کشورمان اعلام کرده که پایگاه فضایى امام خمینى(ره) با پرتاب موفق یک ماهوارهبر، افتتاح شده است.
افتتاح پایگاه ملى فضایى امام خمینى(ره) از یکسو و پرتاب موفقیتآمیز ماهوارهبر «سیمرغ» را مىتوان از چند حیث مورد تحلیل و بررسى قرار داد. اما پیش از بررسى ابعاد سیاسى و اجتماعى این موضوع باید با ابعاد فنى و علمى کارى که توسط مهندسان، متخصصان و پژوهشگران ایرانى صورت پذیرفته است، آشنا شد تا بزرگى اینکار را بهدرستى درک کرد و تحلیل درستى از تأثیر آن به مردم ایران و جامعه جهانى ارائه داد.
بهمنظور طراحى و ساخت یک ماهوارهبر باید اولا صنایع مختلف ازجمله صنایع موتور، سازه، سوخت، هدایت و کنترل، تجهیزات پرتاب و ساخت سنسور به یک بلوغ فنى رسیده باشند تا بتوانند نیازمندى و پیچیدگىهاى مربوط به یک ماهوارهبر را تأمین کنند؛ ثانیا کیفیت سیستمهاى مدیریتى بهحدى بالا باشد که بتواند با یک ضریب اطمینان خوب، پروژهاى با این عظمت و دقت را به سرانجام برساند.
در پروژه طراحى و ساخت ماهوارهبر سیمرغ نیز در بخش طراحى و تحقیقات با توجه به ماموریت این ماهوارهبر که حمل و تزریق ماهواره حداقل 100 کیلوگرمى در مدار 500 کیلومترى زمین و همچنین تزریق ماهوارههایى با جرمى حدود 800 کیلوگرم در مدارات نزدیک زمین بود، مشخصات مورد نیاز براى انجام این ماموریت از مجموعههاى موتور و پیشرانه، سوخت، هدایت و کنترل، سازه و محفظه ماهواره مشخص و به صنایعى که پیش از این نام برده شد اعلام شد.
در صنایع موتور با توجه به ماموریت تعریفشده و مشخصات مورد نیاز براى تأمین 143 تن تراست، موتور ماهوارهبر سیمرغ از ترکیب چهار موتور 32 تن ماهوارهبر سفیر تشکیل شد که با کلاستر شدن این چهار موتور، نیروى پیشبرنده ایجاد شده به میزان 128 تن افزایش مىیابد، همچنین در مرحله نخست این ماهوارهبر از موتور 128 تن به همراه یک موتور کنترلى 15 تن استفاده مىشود که در مجموع تراست این مرحله به 143 تن خواهد رسید. در نتیجه این موتور مىتواند در ماهوارهبرهایى با قدرت زیادتر نیز در آینده مورد استفاده قرار گیرد.
در صنایع موتور فرآیندهاى پیچیدهاى در ساخت قطعات، محفظه موتور، انژکتورها و توربوپمپها وجود دارد که تماما با توان داخلى انجام شده است.
سازههاى فضایى با توجه به نوع کاربرد باید از ویژگىهاى خاصى برخوردار باشند. این سازهها علاوه بر سبک بودن باید تحمل مکانیکى بالایى داشته باشند تا بهخوبى بتوانند در برابر فرکانسهاى لرزش و تنشها و فشارهاى درونى و بیرونى وارد بر سازه مقاومت کنند بنابراین به تخصص بالاى طراحى و فناورى قابل قبول در تولید نیاز است تا مواد اولیه بهدرستى انتخاب شده و اجزا با روشهاى پیچیده ساخته شده و با استفاده از آخرین متدهاى علمى و مهندسى اتصالات مورد نیاز صورت گیرد.
کشورهایى که به تکنولوژى طراحى و ساخت ماهوارهبر دست پیدا کردهاند از سوخت با ترکیبات خاصى استفاده میکنند که بهنوعى انحصارى تلقى مىشود. در نتیجه تأمین آنها بهوهیچوجه از منابع خارجى امکانپذیر نیست بنابراین در صنایع سوخت، تاسیسات صنعتى سوختهاى مورد نیاز ایجاد شده که توانایى تأمین نیازهاى صنایع موتور و بخشهاى تحقیقات را داراست. متخصصان و مهندسان ایرانى بدون نیاز به کمک خارجى، کارخانههاى لازم را طراحى و بهرهبردارى کردهاند.
در صنایع هدایت و کنترل، دهها مجموعه الکترونیکى که در سامانه پرتاب ماهواره کاربرد دارند، طراحى و ساخته شده است. بلوکهاى کامپیوتر پرواز، سیستم ناوبرى، منابع تغذیه (باترىها)، عملگرها، فشارسنجها، کابلاژ و کلیه تسترهاى ذاتى بلوکها، تستر ماهوارهبر و تستر پرتاب در این صنایع طراحى و ساخته شدهاند.
صنایع تجهیزات پرتاب وظیفه حمل و آمادهسازى ماهوارهبر را برعهده دارد. کلیه تجهیزات حمل و آمادهسازى ماهوارهبر و تجهیزات میدان تست و پرتاب ماهوارهبر در این صنایع ساخته شده و نصب مىشوند. برج سرویس مستقر در میدان، آمادهسازى قبل از پرتاب و شارژ سوخت نیز از دیگر وظایف این صنایع است که به دست مهندسان ایرانى انجام شده است.
در صنایع هوافضایى، ساخت سنسورهاى شتاب و سرعت از عوامل تعیینکننده است و توانمندى در اینزمینه گام مهمى در ساخت سیستمهاى ناوبرى بهشمار مىآید.
همه این صنایع دست به دست هم دادهاند تا ماهوارهبر سیمرغ با 100 تن وزن، ارتفاع 26 متر و قطر 5/2 متر بتواند به سرعت 7500 متر بر ثانیه دست پیدا کند و قادر باشد تا ماهواره 100کیلوگرمى را در مدار حضیض 500 کیلومترى تزریق کند. با مشخص شدن ابعاد فنى و علمى پروژه «سیمرغ» مىتوان بهدرستى نگرانى آمریکا از انجام چنین پروژههایى توسط جمهورى اسلامى ایران را درک کرد؛ چراکه برخى کارشناسان با توجه به زیرساختهاى فنى موجود، ساخت ماهوارهبر سیمرغ را قدم اول براى رسیدن به موشکهاى بالستیک قارهپیما مىدانند، ثانیا با توجه به اینکه تیمهاى مدیریتى و مهندسى ایرانى توانستهاند از این پروژه بزرگ سربلند بیرون بیایند، دکترین نظام جمهورى اسلامى در برابر استکبار جهانى بیش از پیش مىتواند الگوى مدیریتى موفقى براى جامعه جهانى باشد. از نظر نویسنده مهمترین دستاورد پرتاب موفقیتآمیز ماهوارهبر سیمرغ را مىتوان جوشیدن خون تازه در رگهاى مهندسان ایرانى و اعتماد به نفس عمومى دانست که مایه عزت و اقتدار هرچه بیشتر ایران و ایرانى در جهان شده است.
* آمریکا: برجام نقض شد!
در حالىکه آمریکا با تشدید و اضافه کردن تحریمهاى روزافزون، روح و جسم برجام را نقض کرده است، پس از پرتاب ماهوارهبر سیمرغ اعلام کرد ایران قطعنامه 2231 را نقض کرده است! «هیثر نوئرت» سخنگوى وزارت خارجه آمریکا در خصوص پرتاب موشک ماهوارهبر ایرانى به فضا، نظر داد و آنرا اقدامى «تحریکآمیز» خواند.
آمریکایىها پیش از پرتاب این ماهوارهبر، جو رسانهاى علیه آن بهراه انداخته بودند و مدعى شدند که ساخت این ماهوارهبر، تکنولوژى لازم براى ساخت موشکهاى قارهپیما را به ایران مىدهد.
نوئرت پیش از پرتاب این ماهوارهبر گفته بود: آمریکا هنوز گزارش قطعى در خصوص این پرتاب را از سرویسهاى اطلاعاتى خود نگرفته ولى اگر خبر پرتاب این ماهوارهبر درست باشد، «آنرا نقض قطعنامه 2231 درنظر مىگیریم.» ادعاى نوئرت در حالى است که در توافق هستهاى میان ایران و گروه موسوم به 1+5 هیچ اشارهاى به مسأله برنامه موشکى ایران نشده است.
تنها در قطعنامه 2231 که توافق هستهاى را تائید کرده، با ادبیاتى غیرالزامآور «از ایران خواسته شده است» که از توسعه «موشکهاى بالستیکى که براى داشتن توانمندى حمل کلاهک اتمى طراحى شدهاند»، خوددارى کند.
واشنگتن با بیان این ادعا که برنامه فضایى مقدمهاى براى ساخت موشکهاى بالستیک قارهپیما است، تلاش مىکند تا ایران را براى متوقف کردن این برنامه تحت فشار قرار دهد. سخنگوى وزارت خارجه آمریکا در ادامه گفته است: «ما این اقدام را ادامه توسعه موشکهاى بالستیک ایران مىدانیم؛ این پرتاب، امنیت و رفاه منطقه (خاورمیانه) را به خطر میاندازد.»
نوئرت با گره زدن پرتاب یک موشک ماهوارهبر به روح یک توافق هستهاى گفت: «ما اعتقاد داریم که با اینکار، روح برجام نقض شده است.»
ماهیت غیرالزامآور قطعنامه 2231 و ادبیات مشخص آن موجب شده تا آمریکا با وجود لفاظىهاى مداوم علیه برنامه موشکى و فضایى ایران، نتواند شوراى امنیت را به اتخاذ تدابیر تنبیهى علیه ایران وادارد.
انتهای پیام/