اسلام به دنبال فراتر از صلح است/ دین در ذات خود معتدل است

به گزارش باشگاه خبرنگاران پویا، نهمین دور گفت‌وگو با شورای جهانی کلیساها با عنوان "نقش تفسیری متون مقدس برای ایجاد جهان عاری از خشونت" توسط مرکز بین‌المللی گفتگوی ادیان و تمدنهای سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و با حضور ابوذر ابراهیمی ترکمان، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، آیت الله مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری، اسقف سیبوه سرکیسیان، خلیفه ارامنه تهران، آقای بت‌کلیا، نماینده هموطنان ارمنی در مجلس شورای اسلامی و جمعی از مسئولان امر و کارشناسان حوزه ادیان از حوزه و دانشگاه برگزار شد.

در این نشست آیت الله مبلغی گفت: اسلام فراتر از صلح، به سلم می‌اندیشد و فعال کردن "بخشهای مثبت و افراط گریزِ تاریخ" در حافظه‌های جوامع یک ضرورت است. باید آموزش، فرهنگ و تقنین به سمت مبارزه با "طائفه‌گراییِ دینی و مذهبی" بشتابند و استنباطهای دینی و مذهبی را باید به سمت تعاملات ادیانی و مذاهبی فعال و کارآمد ساخت.

عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به اینکه اسلام فراتر از صلح به سلم می‌اندیشد، گفت: اسلام با طرح "ادخلوا فی السلم کافة"، به دنبال سلم است، سلم عمیق‌تر از صلح می‌باشد، چرا که صلح گاهی به صورت موردی و مقطعی است ولی سلم چنین نیست.
 

آیت الله احمد مبلغی در نهمین دور گفتگو با شورای جهانی کلیساها گفت: اسلام به دو دلیل به فراتر از صلح می‌اندیشد؛ یکی آنکه سلم از حیث مفهومی، به مسالمت در روابط نظر دارد و دیگر اینکه قید "کافة" (جملگی) که در آیه است با صلح موردی یا مقطعی نمی‌سازد. قرآن به دنبال سلم به عنوان یک طرح کلان، فراگیر و قابل تداوم برای همه است.

نحوه استقرار اعتدال‌گرایی دینی در جامعه

 رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با اشاره به اینکه اعتدال‌گرایی دینی از رهگذر سه تلاش عمده و هم افزا در جوامع بشری امروز مستقر می‌شود، گفت: این سه، یکی پررنگ کردن "بخش های مثبت و افراط گریز تاریخ" و حضور بخشی به آنها  در حافظه جوامع امروزی است و دیگری تصفیه محیطهای اجتماعی متدینان به ادیان و مذاهب از طائفه‌گری، رسوبات و لایه‌های آن است و سومی تعمیق روشهای منتهی به استنباط  خطوط اعتدال‌گرایی دینی در جوامع متدین به ادیان و مذاهب می‌باشد.

آیت الله مبلغی در خصوص تلاش اول گفت: تاریخ هر جامعه دینی دارای دو بخش مثبت و منفی است که یکی  تجربه‌ها، اندیشه‌ها و گرایشهای اعتدالی است و دیگری تجربه‌ها، اندیشه‌ها و گرایشهای افراطی است. گاه  بر حسب دلائلی بخش منفی، فعال می‌شود و گاه به دلائل دیگر بخش مثبت تاریخ ذهنیتها را تسخیر می‌کند.

وی گفت: باید دو کوشش علمی و عملی همزمان صورت بگیرد تا بخشهای مثبت تاریخ که گاه در لابه لاهای تاریخ گم می‌شوند احیاء، برجسته و فعال شوند و بخشهای منفیِ افراط‌گرا قدرت مانور  خود را از دست بدهند و در حافظه جامعه فاقد حضور شوند.

آیت الله مبلغی با اشاره به ضرورت تصفیه محیط اجتماعی از تعصب و طائفه گری نیز گفت: "طائفه گرایی زدایی" یک نهضت اجتماعی است که آموزش، فرهنگ و تقنین باید به کمک آن بشتابند.  

وی استنباط اعتدال دینی و خطوط آن از منابع دینی را از دیگر روشهای استقرار اعتدال‌گرایی دینی و مذهبی در جامعه دانست و گفت: عالمان دین این مهم را بر دوش دارند و آنها قبل از هر چیز باید روش فهم و استنباط را تصحیح و تنقیح کنند.

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس گفت: برآمدن در استنباط از فطرت به سمت فهم نصوص دینی، برآمدن در استنباط از توجه عمیق به انعکاس رحمانیت خداوند بر نحوه  تعامل با اتباع ادیان  و انسان، توجه به خاستگاه‌های مشترک ادیان در استنباط و تمرکز  بر مشترکات آنان در اهداف و آموزه‌ها چهار عنصر روشی تاثیر گذار جهت کارآمد سازی عملیات استنباطهای ادیانی و مذاهبی است و به اعتدال‌گرایی دینی و مذهبی منتهی می‌شود.

  آیت الله مبلغی گفت: هر چند تصفیه محیط تاریخی از رسوبات افراط‌گری،  تصفیه محیط اجتماعی از تعصب، طائفه‌گری و استنباط اعتدال دینی و خطوط آن هر کدام مستقل هستند ولی بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند و به همین دلیل نباید در مرحله اقدام و انجام، یکی را به تاخیر انداخت و آن را به بعد موکول کرد.

معنای اعتدال دینی و مذهبی

وی در بخش دیگری از سخنان خود با تعریف اعتدال دینی و مذهبی گفت: اعتدال دینی و مذهبی عبارت است از اینکه نسبت به یک دین یا مذهب بر پایه استنباط از آن، بینش، منش و روشی از  دینمداری شکل بگیرد که بر اساس آن نه تنها در قبال افراد غیر متدین به آن دین یا مذهب، ظلم (یعنی نفی حقوق آنان ) صورت نگیرد که فراتر،  اتباع آن دین و مذهب، رویکرد به اخلاق و کرامت انسانی را با غیر متدینان به آن دین و مذهب در پیش بگیرند و به سمت همزیستی با آنان و حتی تعاون جدی با آنان برای بسط خیر  به پیش بروند.

وی گفت: بر اساس تعریف یادشده ، رعایت حقوق غیر متدینان به دینِ متبوع، رعایت اخلاق و کرامت انسانی نسبت به آنان، برقراری روابط همزیستی با آنان و نهایتا تعاون و همکاری با آنان در بسط و نشر خیر به معنای مشترک آن، چهار مؤلفه مهم شکل دهنده به اعتدال دینی هستند.

آیت الله مبلغی با اشاره به تقسیم اعتدال دینی و مذهبی به اعتدال گرایی پویا و اعتدال گرایی ایستا گفت: اگر همه چهار مؤلفه یاد شده تحقق بپذیرد، اعتدالی که شکل می‌گیرد، اعتدالی تام، پویا و سازنده  است؛ چه آنکه با تحقق این مولفه‌ها، نه تنها حقوق غیر را رعایت می‌کنیم و رفتاری اخلاقی را نیز در قبال او در پیش می‌گیریم بلکه فراتر، حتی زندگی انسانی با سرنوشت مشترک را با او پیدا می‌کنیم و مهم‌تر اینکه مشکلات مشترک فرا روی انسان را نیز از رهگذر تعاون و همکاری با او  در مسیر حل شدن قرار می‌دهیم.

عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: اما اگر صرفا مؤلفه اول یعنی عدم ظلم  به غیر یا دو مؤلفه اول و دوم یعنی عدم ظلم و رعایت اخلاق تحقق بپذیرد، اعتدالی که شکل می‌گیرد، اگر چه مهم است ؛ ولی نیم بند و فاقد وصف پویایی است چه آنکه پویایی در تحرک به سمت همزیستی  و حل مشکلات انسانی تجسم می‌یابد.

 دین در ذات خود معتدل است

وی با اشاره به اینکه اعتدال از خارج دین به دین تحمیل نمی‌شود، گفت: شاید برخی تصور کنند که دین خود، فاقد اعتدال است یا حداقل خنثی است؛ این ماییم که باید  اعتدال را از باب مصلحت انسان به آن تحمیل نماییم. حقیقت این است که دین در ذات خود معتدل است و این ماییم که به خاطر تاثیر پذیری از عوامل خارج از دین گاه افراط‌گری را به آن تحمیل می‌نماییم.

رئیس سابق دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی با اشاره به اینکه  در این زمینه دلائل روشن در آیه 5 سوره ممتحنه، آیه 112 سوره نحل، آیه 2 و 48 سوره مائده آمده است، گفت: خداوند در ارتباط با لزوم دوری از ظلم به غیر و ضرورت رفتار انسانی و نیکوکارانه با او در آیه هشتم سوره مائده می‌فرماید:« لا یَنهاکُمُ اللهُ عَنِ الذَّینَ لَم یُقاتِلوکُم فِی الدّینِ وَ لَم یُخرِجوکُم مِن دِیارِکُم اَن تَبَرّوهُم وَ تُقسِطوا اِلَیهِم»

آیت الله مبلغی گفت: قرآن آیه 112 سوره نحل در ارتباط با رفتن به سمت زندگی همزیستانه انسانی "یاتیها رزقها من کل مکان" را به کار برده‌اند و پیداست که آمدن رزق از هر مکان در یک چارچوب تعامل و تعایش عینیت می‌یابد. در ارتباط با تعاون با غیر برای نشر خیر  آیه دوم سوره مائده "تعاونوا علی البر والتقوی" وآیه 48 سوره مائده "فاستبقوا الخیرات" نازل شده است.

انتهای پیام/