به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، زبان فارسی در اسپانیا هیچگاه حضور جدی نداشته است. آنچه این موضوع را تشدید کرده، حضور کمرنگ ایرانیان در این کشور اروپایی و ارتباطات بسیار اندک در زمینههای مختلف بوده است. از جمله دلایل عدم جدی گرفتن زبان فارسی در اسپانیا و نبودن بخش مستقلی در دانشگاههای این کشور در این خصوص میتوان به تمرکز مطالعات اسلام شناسی در دانشگاههای اسپانیا به تاریخ و ادب اندلس مسلمان و در نتیجه غفلت و یا حذف ایران و حتی خاورمیانه عرب، حضور اندک ایرانیان در این کشور و در نتیجه ارتباطات کم در مقایسه با بعضی کشورهای دیگر اروپایی مثل فرانسه و آلمان و همچنین عامل مهم فقدان برنامهریزی بلندمدت فرهنگی در دوره حضور رسمی ایران در اسپانیا اشاره کرد.
اولین قدمها برای آموزش زبان فارسی در دانشگاههای اسپانیا در آئوتونومای مادرید در اوایل دهه 70 میلادی برداشته شد. در آن زمان مؤسسهای به نام Instituto de Estudios Orientales y Africanos (مؤسسۀ مطالعات شرقی و آفریقایی) آغاز به کار نمود که در تأسیس آن، انجمن خاورشناسان اسپانیا نقش عمدهای داشته است. در آن موسسه، زبان فارسی در کنار دیگر زبانهای زنده جهان از قبیل ترکی، روسی، ژاپنی و ... تدریس میشد. ظاهراً تدریس زبان فارسی به عهده استادانی بوده که از ایران اعزام میشدهاند و حتی خود دولت ایران حقوق آنها را پرداخت میکرده است. کمی پس از آن و در همان دانشگاه، تقریباً در سال 1975، زبان فارسی بخشی از برنامه درسی- درس اختیاری- مطالعات زبان عربی و اسلامشناسی قرار گرفت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در دو دهه اخیر، تعدادی از استادان زبان فارسی مانند میرجلالالدین کزازی، میردامادی، مهری باقری و محمد غلام از سوی وزارت علوم ایران با مأموریت ثابت در دانشگاه بارسلون به تدریس زبان فارسی و ایرانشناسی پرداختهاند.
جالب است که پیشگام آموزش زبان فارسی به اسپانیاییها، خود یک اسپانیایی است. خواکین رودریگز وارگاسدی است که در دهه 1990 میلادی به صورت خودآموز موفق به فراگیری زبان فارسی میشود و بدون هیچگونه حمایتی در دانشگاه سوییا به تدریس زبان فارسی مبادرت میورزد و سالها زبان فارسی را در این دانشگاه تدریس میکند. او با تلاش تحسینبرانگیز، تبدیل به یکی از مترجمان توانا میشود و آثار کلاسیک مهمی همچون «گلستان سعدی»، «جوامع الحکایات عوفی» و از ادبیات معاصر، آثاری چون «سووشون» سیمین دانشور را ترجمه میکند و در سال 2017 برنده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران به خاطر ترجمه بسیار خوب اثر عرفانی ارزشمند اسرارالتوحید شد.
در سطح دانشگاهی و در چارچوب توافقات دوجانبه با دانشگاههای کمپلوتنسه، آتونوما، بارسلون، سالامانکا، آلیکانته و ویگو، آموزش این زبان بهعنوان واحدهای اختیاری در برنامه دانشگاهی قرار گرفته است.
تحول اساسی در گسترش زبان فارسی در اسپانیا بین سالهای 1389 تا 1391 به همت رایزنی فرهنگی اتفاق افتاد. تاسیس نخستین اتاق ایران در دانشگاه آلیکانته، نصب تندیس خیام به عنوان نخستین تندیس یک شخصیت ایرانی در دانشگاه کمپلوتنسه مادرید، انتشار کتابهای دو زبانه فارسی واسپانیولی، انتشار کتاب دستور مدرن زبان فارسی، برگزاری همایش علمی وکاربردی آموزش زبان فارسی به اسپانیولی زبانان و امضای توافقنامه جدید با دانشگاه بارسلون در سال 1389 از جمله مهمترین این برنامهها هستند. توافقنامه جدید با دانشگاه بارسلون منجر به احیا و راهاندازی مجدد آموزش زبان فارسی در انستیتوی زبانهای مدرن و در کنار 15 زبان زنده دیگر جهان شد در حالی که پیش از آن در انستیتوی خاور نزدیک در کنار زبانهای غیر متداول و باستانی تدریس میشد.
در اسپانیا برای آموزش زبان فارسی تا سال 1389 کلاسهای آزاد برای علاقهمندان اسپانیایی و حتی فرزندان ایرانیان مقیم وجود نداشت تا اینکه به همت رایزنی فرهنگی، این کلاسها ابتدا در مادرید و سپس در بارسلون راهاندازی شد.
با اقدامات به عمل آمده به ویژه با راهاندازی کلاسهای آزاد برای علاقهمندان به زبان و ادبیات فارسی توسط رایزنی فرهنگی، تعداد فارسیآموزان بین سالهای 1389 تا 1391 از مجموع فراگیران در طول دو دهۀ قبل از آن فراتر رفت.
درباره تأثیر شعر فارسی بر شعر اندلسی باید گفت که نخستین گلچین شعر اندلسی، «کتاب الحدائق» ابن فرج جیانی است که برگرفته از «کتاب الزهرا» ابن داوود الاصفهانی است. افزون بر او شاعران ایرانی دیگری همچون صنوبری، شریف، رازی، مهیار الدیلمی بر شعر اندلسی اثرگذار بودهاند. خوسه فرانسیسکو دوران بلاسکو در پژوهش خود با عنوان «تصویر ایران در منابع علمی اسپانیا» میگوید: «ادبیات کلاسیک ایران به طور مداوم موجب تحیر خواننده اسپانیولی است که در آن ظریفترین بیان تمدن دنیای مسلمان و همین طور تمام عناصری که موجب غنی شدن این ادبیات شده و از جمله عناصری که از تمدنهی دیگری وارد شدهاند، وجود دارد.» وی در رابطه با تأثیر ادبیات ایران بر ادبیات اروپا و اسپانیا میگوید: «زبان فارسی از نظر زبانشناسی و فرهنگی، زبان کشوهای اروپایی را غنی کرده و در ادبیات تکامل یافته و یا در حال ظهور، تأثیر گذاشته است» (رساله فرهنگی اسپانیا، امیرپورپزشک، 1391).
در اسپانیا در زمینه ترجمه آثار ادبی فارسی در مقایسه با میزان ترجمه این آثار به سایر زبانها فاصله بسیاری وجود دارد. بر اساس بررسی صورت گرفته توسط رایزنی فرهنگی در طول چهار دهه، از سال 1980 تا 2013 حدود 66 عنوان کتاب در زمینه ادبیات و شعر ایران از زبان فارسی به اسپانیولی نگارش و یا ترجمه شده است. (پورپزشک، رساله فرهنگی اسپانیا، 1391).
ادبیات کلاسیک ایران به طور مداوم موجب تحیر خواننده اسپانیولی است که در آن ظریف ترین بیان تمدن دنیای مسلمان وهمین طور تمام عناصری که موجب غنی شدن این ادبیات شده واز تمدن های دیگری وارد شده اند ؛ وجود دارد
در زمینه ادبیات فارسی در مقایسه با میزان ترجمه آثار و معرفی ادبیات ایران به سایر زبانها فاصله بسیاری وجود دارد. بر اساس بررسی صورت گرفته توسط رایزنی فرهنگی در طول چهار دهه از سال 1980 تا 2012 حدود 66 عنوان کتاب در زمینه ادبیات و شعر ایران از زبان فارسی و یا سایر زبانها به اسپانیولی نگارش و یا ترجمه شده است .
آسیب شناسی زبان فارسی در اسپانیا
- کمبود متون آموزشی مناسب برای آموزش زبان فارسی
- کمبود مدرسان مقیم و مجرب در زمینه آموزش زبان فارسی
- عدم کفایت دورههای دانش افزایی برای استادان
- عدم تشکیل کانونهای دانشآموختگان و استادان زبان و ادبیات فارسی
- نداشتن واژگان پایه، روشهای آموزشی جدید و فقدان آزمون سطحبندی
- فقدان برنامهریزی راهبردی و مداوم
- سطح پایین ارتباطات دانشگاهها با ایران
- فقدان رشته زبان و ادبیات فارسی
- بیتوجهی به موضوع آموزش زبان فارسی به فرزندان ایرانیان مقیم
راهکارها:
- تاسیس رشته زبان وادبیات فارسی و یا ایرانشناسی در دانشگاهها با حمایت مالی مناسب
- احیای مجدد کلاسهای تعطیل شده فارسی ویژه فرزندان ایرانیان
- اعطای راتبه تحصیلی به دانشجویان رشته های اسلام شناسی و شرقشناسی در رشته زبان وادبیات فارسی در ایران
- آموزش زبان فارسی در فضای مجازی ویژه اسپانیولی زبانان
- دورههای مهارتافزایی زبان فارسی ویژه مدرسان زبان فارسی
- اجرای استاندارد مرجع زبان فارس
انتهای پیام/