کتابخانه ملی در پی حفظ حریم فرهنگ از دیدگاههای سیاسی است/ پیگیری برای ثبت «مثنوی» با مشارکت ۳ کشور در یونسکو
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی از پیگیری کمیته حافظه جهانی برای ثبت مثنوی با مشارکت سه کشور ایران، افغانستان و ترکیه خبر داد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، اولین نشست خبری اشرف بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، صبح امروز ششم شهریورماه، با حضور غلامرضا امیرخانی معاون کتابخانه، شهرام یوسفی فر به عنوان معاون اسناد ملی و تعدادی از مسئولان در کتابخانه ملی برگزار شد.
بروجردی در ابتدا با اشاره به سالگرد تأسیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی گفت: در هشتادمین سالگرد تأسیس کتابخانه ملی قرار داریم. امروز سازمان اسناد و کتابخانه ملی به عنوان نمادی از مجموعهای که حافظ میراث فرهنگی ملت ایران است، برای آیندگان تلاش میکند. سازمان اسناد و کتابخانه ملی مجموعهای است که در حوزه حفظ مواریث اسناد و حفظ کتاب و آثار مکتوب تلاش و بستر را برای استفاده از این منابع برای همه صاحبان اندیشه و خرد، فراهم میکند.
وی به رویکرد سازمان اسناد و کتابخانه ملی برای فعالیت در آینده اشاره کرد و افزود: رسیدن به شرایط مناسبی که داعیهدار توسعه فرهنگ در میان ملل مختلف باشیم، از جمله اصلیترین رویکردهای سازمان خواهد بود؛ ایجاد شرایطی که در آن به داشتن یک پشتوانه عظیم فرهنگی به خود ببالیم. نخستین رویکردی که در سازمان به آن خواهیم پرداخت، صیانت از مواریث فرهنگی چه در قالب سند و چه در قالب کتاب است. منظور از کتاب، مخطوطات گذشتگان است که موظف به حفظ و نگهداری آن هستیم تا اگر اثری خریداری شده به کتابخانه منتقل کنیم یا شرایط را برای نگهداری آثار برای کسانی که مایل به حفظ میراث گذشتگان خود هستند، فراهم کنیم تا به صاحبان خرد این فرصت را بدهیم که با بهرهبرداری از این ذخائر آن را به نسلهای بعد هم منتقل کنند.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با بیان اینکه این کتابخانه خانه دوم اندیشمندان است، ادامه داد: کتابخانه ملی هم در حوزه خدماترسانی فرهنگی، هم نگهداری فرهنگ و هم در زمینه توزیع در این رابطه فعالیت میکند. اندیشمندان همواره در طول تاریخ دچار این نگرانی بودهاند که نظریاتشان در بین عرصههای سیاسی در هر جامعهای به فراموشی سپرده شود. کتابخانه ملی میتواند این نقش را ایفا کند که عرصه فرهنگ فارغ از هر نوع حریم و دیدگاه سیاسی، حفظ شود و اندیشمندان به بیان دیدگاههای خود بپردازند. کتابخانه ملی تاکنون این فرصت را ایجاد کرده و خواهد کرد تا هرگز رویکرد غیر فرهنگی مانع اصالت حرکتهای فرهنگی نشود.
بروجردی با بیان اینکه کتابخانه ملی امروز این رسالت را دارد که بتواند سرمنشأ و قطب توزیع دانش در عرصه بینالمللی باشد، یادآور شد: میزان ارتباطات گسترده فرهنگی که با دیگر کشورها داریم، تضمینکننده همین رویه است. عرصه سیاست، تابع شرایط و تغییرات مدیران است اما عرصه فرهنگ، عرصه ماندگاری است که میتواند هر ملتی را مصون نگاه دارد. هویت ملت ایران امروزه بیشتر با هویت فرهنگی شناخته میشود. تمام تلاشمان این است که با دیگر نهادها و دیگر کشورها ارتباط داشته باشیم تا هم فرهنگ خودمان را معرفی کنیم و هم با فرهنگ سایر کشورها آشنا شویم. رویهای که امروز از آن یاد میکنیم، رویهای است که میتواند برای آیندگان هم تداومبخش باشد. ما باید مولد و توزیعکننده نظریاتی باشیم که در میان اصحاب فرهنگ و اندیشه مرجعیت یابد. اگر امروز در حوزه علوم انسانی و شناخت مبانی دینی حرفی برای گفتن داریم، باید این حرفها به نظریه منتهی شود.
به گفته رئیس سازمان اسناد کتابخانه ملی؛ اولین گامی که کتابخانه در این مسیر برای خود تعریف کرده، ایجاد فرصت برای بارش افکار در کتابخانه ملی است.
وی همچنین به دیجیتالسازی منابع سازمان اسناد و کتابخانه ملی اشاره کرد و افزود: در صدد هستیم تا تمامی منابع مکتوب و اسناد را دیجیتالسازی کنیم تا دسترسی آن برای عموم میسر باشد. در کتابخانه ملی به صورت شبانه روز به روی همه طالبان علم باز است. همچنین تفکیک پایگاه اطلاعرسانی به حوزه اسناد و حوزه کتابخانه از دیگر برنامههاست.
بروجردی در ادامه به برگزاری نمایشگاههای اسناد در کتابخانه ملی اشاره کرد و گفت: برگزاری نمایشگاه دائمی از اسناد از جمله برنامههای ماست. همچنین به مناسبتهای مختلف نمایشگاههایی نیز در این خصوص برگزار میشود. ما باید همیشه در حوزه تولید سند فعالیت کنیم. طبق مصوبه دولت، تمامی دستگاههای دولتی موظف به انتقال اسناد خود به آرشیو ملی هستند. این امر در ماندگاری اسناد کمک شایانی خواهد کرد. البته حفظ و صیانت از این اسناد هزینهبر است و از سوی دیگر، ما نیازمند دستگاههای به روز برای این امر هستیم.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی همچنین در خصوص انتقال اسناد وزارت امور خارجه و وزارت اطلاعات به آرشیو ملی افزود: براساس مصوبه دولت تمامی نهادها به جز نهادها نیروهای مسلح موظفاند تمامی اسناد خود را به آرشیو ملی منتقل کنند. تلاش کردیم که در این سالها تعامل خوبی با نهادها و دستگاهها در این رابطه داشته باشیم. وزارت امور خارجه معمولاً همه اسناد خود را منتقل میکند. اینکه کدام سند قابلیت انتشار دارد، با نظر آنهاست و کتابخانه حفظ این اسناد را برعهده دارد.
بروجردی درباره ساخت و سازها در تپههای عباسآباد و احتمال آسیب به ساختمان کتابخانه در پروژه ساخت پارکینگ طبقاتی گفت: شهرداری پروژههای خود را در این منطقه پیش میبرد که یکی از پروژهها احداث پارکینگ طبقاتی بود که بدون اظهار نظر کتابخانه ملی صورت گرفت. به همین دلیل ما شکایت کردیم، اما به نتیجه نرسیدیم. الان نیز در حال پیگیری هستیم که این موضوع مورد توجه قرار گیرد در صورت امکان این پروژه متوقف شده و به ساختمان آسیبی وارد نیاید.
وی درخصوص شرط مدرک تحصیلی برای استفاده از مخازن کتابخانه ملی گفت: مخازن کتابخانه ملی به روی همه باز است و همه میتوانند از آن استفاده کنند، اما به دلیل محدویت فیزیکی و گستردگی دانشآموختگان و دانشجویان فعلاً قرائتخانهها مورد استفاده دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری قرار میگیرد. فضای ما برای دسترسی عموم محدود است، اگر روزی فرا برسد که این فضا گستردهتر شود، برنامه دیگری اتخاذ خواهد شد.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی همچنین درباره ثبت اثر در کمیته حافظه جهانی یونسکو نیز گفت: ما تلاش داریم تا آثار بیشتری را در این کمیته ثبت کنیم. ما سال گذشته نسخهای از مثنوی را به کمیته پیشنهاد دادیم، بعد از آن ترکیه مدعی شد که نسخه قدیمیتری از آن را در دست دارد و افغانستان نیز مدعی شد که نسخه ارزشمندتری از نسخه ایران را دارد. آنها درخواست کردند که مثنوی به نام ایران ثبت نشود. نماینده جمهوری اسلامی ایران در یونسکو به دنبال ایجاد توافق بین سه کشور برای ثبت مشترک مثنوی در این کمیته است. از نظر یونسکو نیز اگر اثری به صورت مشترک ثبت شود، مرجعیت بیشتری مییابد.
بروجردی همچنین درباره وضعیت ساختمان 30 تیر نیز توضیح داد و افزود: در این دوره اولین کار این بود که این ساختمان نماد تاسیس کتابخانه ملی بود بنابراین یک ساختمان فرهنگی ماندگار برای ماست و این ساختمان جز دغدغه های ما بوده و هست و باید حفظ کنیم. در دولت نهم و دهم ما شاهد بودیم بدون هیچ قراردادی به وزارت علوم منتقل شد. طبقه ای به عنوان موزه علم و فناوری و موزه چاپ و نشر هم به خود اختصاص داده است که در اختیار مجلس است. اولین کار این بود که با وزیر وقت آقای فرهادی صحبت کردیم و اعلام امادگی کردند و فرصت خواستند تا این نقل و انتقالات موزه علم و فناوری را داشته باشیم. پس از آن نشستی با معاونت پژوهشی داشتیم. دکتر جلیلی متولی موزه هستند. بحثهایمان را صورت جلسه کردیم تا ظرف دو سال آینده ساختمان به ما منتقل شود در حال پیگیری مسایل حقوقی هستیم.
بروجردی در این نشست در پاسخ به پرسش خبرنگار تسنیم مبنی بر برنامه این سازمان برای فهرستنویسی نسخ خطی مربوط به حوزه ایران در کشورهای همسایه، گفت: برنامهای برای فهرستنویسی برای نسخ خطی مربوط به ایران در کشورهای همسایه داریم ولو اینکه بخواهیم در این خصوص هزینه بپردازیم.
غلامرضا امیرخانی معاون کتابخانه ملی نیز در این خصوص توضیح داد و گفت: کتابخانه ملی کار عظیم فنخا که شامل فهرست نسخ خطی در ایران به زبانهای فارسی و عربی در 45 جلد منتشر کرد. پیشنهاداتی در این رابطه از مجموعههای داخلی با کتابخانه ملی مطرح شده است که نیاز به بودجه دارد.
وی ادامه داد: در صدد راهاندازی بانک نسخ خطی به ویژه به زبان فارسی هستیم. فهرستنویسی نسخ خطی در کشور عراق با همکاری کتابخانه ملی صورت گرفته است. برای دیگر کشورها هم طرحهایی مطرح شده که اگر به تصویب برسد اجرا خواهد شد.
بروجردی همچنین درباره برنامه آرشیو ملی در دوره مدیریت او، برای تسهیل دسترسی پژوهشگران به اسناد غیر محرمانه گفت: براساس ارزیابیهای انجام شده قابلیت دسترسی نسبت به گذشته تسهیل شده است. این به معنای این نیست که ما هرگز مشکلی در این زمینه نداریم.
تصاویر این نشست را میتوانید در ادامه ببینید: