به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، یکی از دلایل عدمتحقق طرحهای توسعه در کلان شهرها به عدم برنامه ریزی و شرح خدمات غلط طرحها برمیگردد. شهر مشهد نیز به عنوان کلان شهر مهم به لحاظ اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، جغرافیایی دارای ویژگیهای خاصی است که برنامهریزی و اجرای طرح های عمرانی و شهری در آن تمایز از دیگر شهرها مبانی و ساختار منحصر به خود را میطلبد.
یکی از این مبانی انجام الگوهای مطالعاتی صحیح و آیندهنگرانه است که متاسفانه در شهر مشهد به خوبی دیده نشده است. طراحی شهری متناسب با شرایط مشهد یکی از مهمترین موضوعاتی است که در سالهای گذشته مورد بیمهری و کم توجهی مسئولان قرار گرفته است.
در همین راستا با شروع به کار شورای شهر پنجم مشهد مقدس و تشکیل کمیسیونی با عنوان کمیسیون عمران و طرحریزی شهری امید این میرود که موضوعاتی از قبیل توجه به مشارکت شهروندان و توانمندی شهرداریها، توجه به طراحی شهری در طرحهای توسعه شهری، توجه به بازتابهای اقتصادی برنامههای آتی شهر، جایگزینی برنامهریزی جامع شهری با برنامهریزی کالبدی، توجه به لزوم تلفیق اهداف کالبدی با اهداف محیطی، اقتصادی و اجتماعی و عدمپویایی و انعطافپذیری طرحها موضوعاتی باشند که در راستای اهداف این کمیسیون بیش از پیش مورد توجه قرار گیرند. در همین راستا با محمدهادی مهدینیا رئیس این کمیسیون و از اعضای شورای شهر مشهد گفتوگویی انجام دادهایم که در ادامه میخوانید.
تسنیم: به عنوان یک متخصص در امور شهرسازی شرایط و مشکلات ساختسازهای شهر مشهد را چگونه ارزیابی میکنید؟
مهدینیا: این مسئله از دو منظر قابل بررسی و گفتوگو است. اول از منظر شهرداری و وظیفه آن در این حوزه و دیگری از نقظه نظر کلان معماری و شهرسازی. اگر بخواهیم از منظر معماری و شهرسازی به صورت آکادمیک به این روند نگاه کنیم خواهید دید بزرگترین چالش مقابلمان نوعی لجام گسیختگی و ناهماهنگی و شلختگی در منظر شهری مشهد خواهد بود.
اگر به عنوان یک زائر به محض ورود به مشهد چه از ایستگاه قطار یا راهآه وارد مشهد بشوید این مسئله به خوبی مشهود است. نماها، تابلوها. زیرساختهای بصری در ساختمانهای مشهد هیچ هماهنگی و روند یکسانی ندارند. یک کار تحقیقاتی از افرادی که برای نخستین بار به مشهد سفر میکنند میتواند تاییدی بر این مسئله باشد. حالا باید دید در لایههای زیرین چه اتفاقی رخ داده که کالبد ظاهری مشهد به این وضع افتاده است؟
تسنیم: البته این آشفتگی بصری که از آن نام میبرید در تمام نقاط مشهد یکسان نیست.
مهدینیا: منظور من مشهد در نگاه کلان است. ساخت و ساز و نمای شهری در هر شهری شمال با جنوب آن متفاوت است. در شهری مانند اصفهان هم آشفتگی و از هم گسیختگی در شمال شهر به نسبت جنوب شهر کمتر است اما در مشهد این آشفتگی در کل بسیار بیشتر است. حتی شاید اغماض نباشد که بگوییم در مشهد این مسئله از شهر تهران نیز بیشتر به چشم میآید و این نشان میدهد که در جایی درست عمل نکردهایم.
تسنیم: به نظر شما دلیل اصلی این عدم مدیریت صحیح و در نتیجه ان آشفتگی بصری با این حجم چیست؟
مهدینیا: این موضوع فراتر از دورههای مدیریت شهری است. ساختار و نظام ساخت و ساز در مشهد و نیز ضوابط شهرسازی؛ نوع اجرا، شرایط اقلیمی.ساختار سیاسی و فرهنگی تمام میتواند دلایلی باشد که کالبد شهری را این شکلی درآورده که امروزه به نام شهر مشهد میشناسیم. این عوامل میتواند از همان دوران ورود معماری مدرن به ایران یعنی پهلوی اول تا امروز بررسی و آسیبشناسی شود.
حتی امروز نحوه ارتباط بین دستگاههای تصمیمگیر و تصمیمساز و همچنین مجری قانون در این عرصه دارای نقص و ایراد است. استانداری، میراث فرهنگی، شهرداری، مسکن شهرسازی و... همه و همه نتوانستهاند در تمام این سالها نظم و نسخ درست و ضابطهمندی در این حیطه ایجاد کنند.
تسنیم: و این موضوع به این زودی و به سرعت قابل حل نیست؟
مهدینیا: به قول معروف امروز هم نسبت به فردا دیر است، اما نمیتوانیم شاهد نتیجه فوری باشیم. شهرهایی مانند نیوریوک سال 1315 یا لندن سال 1850 نیز دچار همین مشکلات بودند اما با ایجاد تغییرات در فرهنگ، اقتصاد و... امروز به شکل و روند شهرسازی مشخصی رسیدهاند. اگر ما از امروز شروع کنیم در دهههای بعدی این امر به تدریج خودرا نشان خواهد داد و در پنجاه سال آتی شهری یکنواخت و چشمپذیر خواهیم داشت که واقعا در شان 3.5 میلیون ساکنانش باشد.
تسنیم: یکی از موضوعاتی که در مشهد در حوزه طرحریزی شهری به چشم میخورد عدم اجرای صحیح پروژه کلان با به عبارتی عدم مطالعات دقیق و کارشناسی و عدم توجه به نیاز شهروندان است. موضوعی که در حال حاضر برخی پروژهها را با چالش توقف، تصحیح دوباره یا ایجاد نارضایتی شهروندان روبرو کرده است. نظر شما چیست؟
مهدینیا: به موضوع مهمی اشاره کردید. قبل توضیح اجازه بدهید توضیحاتی بدهم. از نگاه پارادایمی یک مجموعه تمام اجزا و عناصرش همدیگر را تائید و توجیه و با هماهنگی کار میکنند. ممکن است چند عامل مخالف باشد اما صدایشان آنقدر ضعیف است که شنیده نمیشود. حالا وقتی که صدای انتقادها به اندازهای زیاد شود که از نیمه بگذرد وارد پارادایم دیگری میشویم که اکثریت آن با اقلیت پارادایم قبلی است.
در پروژههای شهری اولویت با احداث زیرساخت، پل آسفالت و نظافت..... است هرچند مواردی مانند زیبایی شناسی. هویت و.... اهمیت بدهید ممکن است بتوانید صدای خودتان را به جایی برسانید اما اجازه تغییرات به شما نخواهند داد. حالا رویکرد اجتماعی بخشی با گفتوگو و طرح مبحث توسط نخبگان و بخشی با تجمیع رویکرد شهروندان از طریق مشارکت عمومی و ایجاد نظرسنجی قابل تغییر و تحقیق است.
تسنیم: یعنی شما به دنبال انجام نظرسنجی عمومی در زمینه طرحهای شهری هستید؟
مهدینیا: دقیقاً. اتفاقاً این موضوع یعنی نظرسنجی و افکارسنجی از طرق مختلف علمی از شهروندان پیرامون انجام پروژههای کلان شهری مورد تائید و حمایت شهردار منتخب شورا نیز است.
تسنیم: نظر شما و کمیسیون عمران و طرحهای شهری پیرامون اشباع برخی ساختوسازها در شهر مانند اشباع و تکثر بیش از حد مراکز خرید، مراکز چند منظوره تجاری، هتلها و.. چیست؟
مهدینیا: ببینید طرح تفصیلی شهر مشخص است. فشار بازار و سرمایه وجود دارد. ذات شهرداریها هم به دلیل اهمیت درآمدزائی و خودکفایی اقتصادی به سمت اعطای اینگونه مجوزهاست. شما اگر این موضوعات را کنار هم بگذارید اگر چیزی غیر از مرکز خرید و برجهای تجاری باشد باید تعجب کنید.
من معتقدم به قول آدام اسمیت دستان پنهان بازار خودش، خود را کنترل میکند. همانطور که از سال 92 به بعد صدور پروانه جدیدی در این حوزه انجام نشده است. در واقع درخواستی نبوده است. حالا اگر روزی سود سپرده بانکها مجددا به سمتی برود که از عدد تورم پایینتر باشد مطمئن باشید دوباره همان دستان پنهان بازار و سرمایه به سمت ساختوساز حرکت خواهد کرد و موج جدیدی از ساخت این مجموعهها به راه خواهد افتاد.
تسنیم: متوجه وظیفه شورا و شهرداری نشدم. منظورتان عدم دخالت است؟
مهدینیا: خیر. شورای و شهرداری باید بدون دخالت مستقیم فشار سرمایه را به گونهای هدایت و کنترل کنیم که صرفه و صلاحش مجموعاً به نفع شهر باشد که این رویکرد همان توسعه پایدار نام دارد. نباید خیلی ایدهآلیستی فکر کنیم چون عملی نیست. اگر در فوتبال سه گل میزنید، ممکن است یک گل هم بخورید ولی در نهایت شما پیروز بازی هستید. البته کنترل تنها هم راهکار نیست و باید همراه هدایت باشد. در همه جای دنیا فشار سرمایه وجود دارد که در صورت هدایت و کنترل هدفمند منجر به شکوفایی و توسعه شهری خواهد شد.
گفتوگو از صادق عسکری
انتهای پیام/