چرا تاجیکستان مخالف عضویت ایران در سازمان شانگهای است؟
در حالیکه روسیه خواستار عضویت کامل و سریع ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای است، اکنون تاجیکستان در این خصوص سنگ اندازی می‌کند که به گفته کارشناسان، منافع مالی خاصی در پشت این مخالفت وجود دارد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، روزنامه «کامرسانت» امروز در تحلیلی می‌نویسد: امروز (چهارشنبه) در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، نشست وزرای امور خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای برگزار می شود که برای نخستین بار وزرای خارجه هند و پاکستان نیز در آن حضور دارند که تازه در ماه ژوئن سال جاری به عضویت این سازمان درآمده اند.
روسیه بسیار تمایل دارد که در این نشست، وزیر امور خارجه ایران نیز شرکت داشته باشد که بعد از لغو تحریم‌های بین المللی علیه این کشور، دیگر موانع عضویت این کشور در سازمان شانگهای دیگر فراهم شده است. ولی این مسئله مورد موافقت جمهوری تاجیکستان قرار نگرفت. مقامات دوشنبه، تهران را به حمایت از یک حزب سیاسی در تاجیکستان که فعالیت آن ممنوع اعلام شده، متهم کرده‌اند. کارشناسان بعید نمی دانند که دشمنی غیرمنتظره تاجیکستان با ایران که قبلا همکاری نزدیکی با یکدیگر داشتند، جنبه منافع مالی داشته باشد.
این نخستین بار است که نشست وزیران خارجه کشورهای عضو شانگهای، در ترکیب گسترده آن و با حضور هیئت نمایندگی هند و پاکستان برگزار می شود. طبق اطلاعات وزارت امور خارجه روسیه، دستور کار این نشست: بررسی وظایف پیش روی کشورهای عضو و جهت گیری‌های دارای اولویت در راستای گسترش فعالیت‌های سازمان همکاری‌های شانگهای در دوره جدید موجودیت آن است. ضمن اینکه وزرای خارجه این سازمان همچنین به تبادل نظر در خصوص مشکلات مهم بین‌المللی و منطقه‌ای، با تاکید بر تقویت نقش بین‌المللی سازمان شانگهای در حل و فصل مسائل نیز خواهند پرداخت.
تاکید مسکو بر تقویت نقش سازمان شانگهای با عضویت ایران
به نوشته این روزنامه، در عین حال مقامات مسکو بر این عقیده هستند که بعد از گسترش این سازمان در ماه ژوئن و همچنین دورنمای روشن عضویت ایران در آن، نقش سازمان شانگهای در جهت گیری بین المللی، بیش از پیش در حال تقویت است. ایران در حال حاضر بعنوان عضو ناظر با سازمان همکاری‌های شانگهای همکاری بسیار نزدیکی دارد. اکنون بطور رسمی دیگر هیچ مانعی برای عضویت تمام عیار تهران در این سازمان مهم منطقه‌ای وجود ندارد، پیش از این تحریم‌های سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی مانع این عضویت بود، ولی اکنون حدود یک سال و نیم است که این تحریم‌ها دیگر لغو شده‌اند.
البته در شرایط کنونی این تاجیکستان است که بر سر راه عضویت کامل ایران در سازمان شانگهای قرار گرفته است، در حالیکه پیش از این روابط گرم و دوستانه بین این دو کشور، حتی بیشتر از سایر اعضای شانگهای با تهران بود. ولی اخیرا ادعاهایی بین دو کشور دوست رد و بدل شده که به تازگی جنبه علنی تری به خود گرفته است.
ادعاهای مطرح شده از سوی تاجیکستان علیه ایران
در یک فیلم مستند که به سفارش وزارت کشور تاجیکستان تهیه شده و حدود یک ماه قبل در تمامی شبکه‌های تلویزیونی این جمهوری پخش شده، ادعا شده که تهران پشت کودتای نظامی و چند قتل سفارش شده در اواخر سالهای 1990 در تاجیکستان قرار داشته است. البته این ادعا صرفا بر اساس گفته‌های سه تن از «مظنونین» این جریانات مطرح شده و در این فیلم، صحبتی از دست داشتن مستقیم ایران در کودتای نظامی حرفی زده نشده است.
"سیف الله صفروف" معاون مدیر مرکز تحقیقات راهبردی زیر نظر دفتر ریاست جمهوری تاجیکستان در گفتگو با «کامرسانت» یادآور شده است که اتهامات مطرح شده در این فیلم اصلا متوجه دولت کنونی جمهوری اسلامی نمی شود و مربوط به برخی مقامات این کشور در دهه 90 است. این کارشناس تاکید کرد: «تنها ادعایی که مقامات دوشنبه نسبت به دولت آقای حسن روحانی دارند، ادامه حمایت تهران از "حزب احیای اسلامی تاجیکستان" است که در این جمهوری تروریستی شناخته شده و فعالیت آن غیرقانونی اعلام شده است.»
"عبدخانی ممدعظیموف" کارشناس مسائل سیاسی دیگر تاجیک معتقد است که بعد از دست یابی به توافق هسته‌ای، مقامات تهران بیشتر به دنبال عادی سازی روابط با کشورهای غربی هستند و روابط خود با تاجیکستان و دیگر جمهوری‌های منطقه آسیای مرکزی را فراموش کرده‌اند. به گفته وی، میزان مبادلات بازرگانی بین ایران و تاجیکستان طی 5 سال گذشته کاهش یافته و از 292 میلیون دلار در سال 2013 به 114 میلیون دلار در سال 2016 رسیده است.
تهران کلیه اتهامات وارده از سوی دوشنبه را تکذیب می‌کند
دولت جمهوری اسلامی ایران تمامی اتهامات وارده علیه این کشور را رد کرده و نسبت به پخش چنین فیلمی در تاجیکستان ابراز تاسف نموده و تاکید دارد که اطلاعات عنوان شده در این مستند اصلا بر واقعیت انطباق ندارد. وزارت امور خارجه ایران رسما به پخش این فیلم اعتراض نموده و موارد متناقض در این اطلاعات را برشمرده و در نهایت بر روابط دوستانه و تاریخی دو کشور تاکید کرده است.
از سوی دیگر فرضیه دیگری در ایران مورد توجه زیادی قرار گرفته که بر اساس آن اختلاف بوجود آمده بین دو کشور جنبه مالی دارد. بر اساس اطلاعات رسانه‌های گروهی ایران، مقامات دوشنبه قصد دارند پول هنگفتی که "بابک زنجانی" یک تاجر ایرانی تحت محاکمه به خاطر فساد مالی، برای دور زدن تحریم‌های نفتی در بانک‌های تاجیکستان ذخیره کرده بوده، را از آن خویش کنند. این فرد متهم به دزدیدن 2،7 میلیارد دلار از بودجه دولت شده است. دولت تاجیکستان وجود چنین پولی را بطور کلی تکذیب می کند.
افزایش نفوذ عربستان در عرصه سیاسی تاجیکستان
"آندری کازانتسیف" کارشناس باشگاه «والدای» روسیه و مدیر مرکز تجزیه و تحلیل موسسه تحقیقات بین المللی در دانشگاه روابط بین الملل مسکو در گفتگو با این روزنامه گفته است: «نظریه ایران در مورد دلایل مالی در اختلافات اخیر با تاجیکستان، بازتاب گسترده‌ای داشته، البته هنوز دلایل مستندی برای اثبات آن مطرح نشده. ضمن اینکه باید تاکید کنم این اتهامات واقعا جدی هستند.»
این کارشناس روس نظریه سومی در رابطه با اختلافات اخیر بین تهران و دوشنبه مطرح کرده است. به عقیده وی، علت این مسئله می تواند افزایش نفوذ عربستان سعودی (دشمن دیرین ایران) در سیاست‌های دولت تاجیکستان است. وی می گوید: «"امامعلی رحمان" رئیس جمهوری تاجیکستان در سال 2016 سفری به ریاض داشت که در جریان آن عربستان سعودی را مهمترین شریک این کشور در جهان عرب نامید. سپس در بهار امسال اطلاعاتی در رسانه های گروهی منتشر شد که بر اساس آن، عربستان در حال ساخت مجموعه ساختمان‌هایی برای پارلمان تاجیکستان است که برای این منظور چندین ساختمان در مرکز شهر دوشنبه، از جمله ساختمان سفارت ایران، تخریب شده اند و طرف ایرانی مجبور شد تا محل سفارت خویش را تغییر دهد.»
انتهای پیام/
