کاربرد ۳هزار واژه و ضرب‌المثل فارسی در ادبیات قزاقی/ کرسی‌های ۳۰ساله زبان فارسی

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا،‌زبان فارسی در قزاقستان از پیشینه‌ای تاریخی برخوردار است. رفت‌و‌آمد ایرانیان به این منطقه و دادوستد آنان با اقوام قزاق، موجب اختلاط فرهنگی و ترویج زبان فارسی شده است تا جایی که گفته می‌شود، اسلام از طریق ایرانیان به این منطقه آمده است. رواج زبان فارسی در این منطقه تا حدی بوده که بسیاری از کتاب‌های تاریخی این سامان به‌زبان فارسی نوشته شده است و بدون آشنایی با زبان فارسی، آشنایی با تاریخ این کشور ممکن نیست. تاریخ قزاقستان با زبان و ادبیات فارسی گره خورده است و هر پژوهشگری که بخواهد درباره تاریخ و ادبیات و جغرافیای تاریخی قزاقستان مطالعه و تحقیق کند، باید با زبان فارسی آشنایی داشته باشد. بسیاری از ضرب‌المثل‌های فارسی در ادبیات قزاقی نیز به‌کار برده می‌شود و طبق پژوهش‌های محققین قزاق، حدود سه‌هزار واژه فارسی در زبان قزاقی وجود دارد.

بیشتر شاعران، ادیبان و نویسندگان قزاق با زبان و ادبیات فارسی آشنایی داشته‌اند و بزرگانی چون حافظ، سعدی، فردوسی و خیام نیشابوری در این منطقه چهره‌های کاملاً شناخته‌شده هستند و برخی یا تمام دیوان آنها به‌زبان‌های قزاقی و روسی ترجمه شده است، اما پس از تشکیل اتحاد جماهیر شوروی سیاست قوم‌ستیزی و قطع ارتباط کامل این کشورها با کشورهای شرقی به‌ویژه کشورهای اسلامی و از جمله ایران، وقفه‌ای در این روند ایجاد شد. پس از فروپاشی شوروی، بار دیگر مردم این کشور، اقبال درخوری نسبت به ایران و زبان فارسی نشان دادند، به‌طوری‌که اکنون در بسیاری از دانشگاه‌های قزاقستان کرسی زبان فارسی دایر شده و دانشجویانی نیز به فراگیری زبان فارسی به‌عنوان زبان دوم مشغول هستند. نخستین کرسی زبان فارسی در قزاقستان در سال 1368 شمسی، یعنی سه سال قبل از استقلال این کشور، در دانشگاه فارابی آلماآتی دایر شد که به‌گفته رئیس آن، در سال تحصیلی 2005 ــ 2004 میلادی حدود 800 دانشجو در آنجا مشغول فراگیری زبان فارسی بودند که 200 نفر آنها دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی و بقیه دانشجویانی بودند که فارسی را به‌عنوان زبان دوم فرامی‌گرفتند.

خوشبختانه این استقبال از زبان فارسی بسیار خوب بود، به‌طوری که علاوه بر دانشگاه یادشده در دیگر دانشگاه­‌های مهم قزاقستان از جمله: آبلای خان، آبای، تربیت معلم، اورآسیا (آستانا)، قزاق ــ عرب (چیمکنت)، ایسینوف (آکتائو)، حیدرمحمد (تراز) و ... هم رشته زبان و ادبیات فارسی دایر شد و در برخی مدارس شهر آلماآتی نیز زبان فارسی تدریس می‌شد، اما در سال­های اخیر بنا به دلایل متعدد جایگاه زبان فارسی در دانشگاه­‌ها و مجامع علمی این کشور افول کرده است.

زبان فارسی در مراکز  تحقیقاتی و آموزشی:

دانشگاه­ها و مراکز تحقیقاتی

دانشگاه الفارابی(آلماآتی):دانشگاه الفارابی بزرگترین دانشگاه ملی قزاقستان است. اولین کرسی زبان و ادبیات فارسی در کشور قزاقستان به‌طور رسمی در سال 1991 در دانشگاه فارابی گروه زبان­های شرقی دانشکده شرق­‌شناسی توسط پروفسور ضیابیگ رستموف در شهر آلماآتی افتتاح شد که مدیریت آن سال­ها به‌عهده پروفسور آتگین کومیس‌بایف بوده است. در سال 1991 رئیس این دانشگاه با همراهی چند هیئت به ایران آمد و در پایان سفر قراردادی در مورد تبادل دانشجو میان دانشگاه تهران و دانشگاه الفارابی امضاء کرد که بر همان اساس از سال 1992ــ1991 دانشجویان سال چهارم خود را به‌طور منظم به مؤسسه دهخدا اعزام می­‌کند.

 کرسی زبان فارسی در این دانشگاه 30 سال سابقه دارد که در طول یک دهه گذشته با حمایت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با ماهواره، ویدئو، تلویزیون، کتابخانه، کامپیوتر، سی­‌دی و فیلم‌­های آموزشی و سینمایی مجهز شده است. در سال 1395 به‌گزارش ژومارت ژنگیر رئیس گروه زبان فارسی این دانشگاه، 8 استاد مشغول به­ کار هستند. این هشت نفر به دو گروه تقسیم شده­‌اند که گروه یک، صرفاً استادان زبان فارسی هستند و گروه دوم، استادانی که هم تدریس می­‌کنند و هم مقاله می‌­نویسند و هم به کارهای علمی، فرهنگی و پژوهشی می‌­پردازند. 

در این دانشگاه زبان فارسی به‌عنوان زبان اصلی تدریس می‌­شود. مدرک دانشجویان تنها در دو دانشگاه الفارابی و آبلای خان زبان فارسی است و ایران­شناسی است و در دانشگاه اوراسیا به‌صورت آزاد در محل اتاق ایران در سه سطح زبان فارسی در حال تدریس است، از این رو، دانشجویان در این سه دانشگاه تربیت معلم ژینپی زنان، آکتائو و اوراسیا حق شرکت در المپیاد زبان فارسی را ندارند.

دانشگاه زبان و روابط بین‌الملل آبلای خان (آلماآتی): این دانشگاه به­‌همراه دو دانشگاه دیگر آبلای­خان و آبای شهر آلماآتی به­‌شمار می­‌رود که این دانشگاه به­‌ویژه در زمینه زبان­شناسی و ترجمه مهم­تر است. سابقه کرسی زبان و ادب فارسی در این دانشگاه بیش از 10 سال است که با حمایت رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایرانبه ماهواره، ویدئو، تلویزیون، کتابخانه، کامپیوتر، سی­‌دی، فیلم­های آموزشی و سینمایی و اتاق رایانه مجهز شده است. این دانشگاه موافقتنامه­‌ای با دانشگاه علامه طباطبائی در خصوص تبادل دانشجو امضا کرده است. در این دانشگاه زبان فارسی به­‌عنوان زبان اول (سال اول و سال چهارم) و زبان دوم (سال دوم و سال چهارم) تدریس می­‌شود.

دانشگاه ملی تربیت معلم آبای (آلماآتی): در این دانشگاه رشته زبان فارسی وجود ندارد، اما بنا به ضرورت و سنخیت رشته‌­های شرق‌شناسیِ این دانشگاه، زبان فارسی به‌عنوان زبان دوم خارجی دانشجویان محسوب می­‌شود و این امر سابقه 10ساله دارد و با حمایت رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران  از امکانات آموزشی برخوردار است.

دانشگاه محلی تربیت معلم زنان ژِینپی (آلماآتی):زبان فارسی را به‌عنوان زبان دوم و به‌صورت اختیاری می‌آموزند.

دانشکده خصوصی حرف و مشاغل بین‌­المللی (آلماآتی)

آکادمی علوم قزاقستان (آلماآتی)

دانشگاه آکتائو:زبان فارسی را به‌عنوان زبان دوم و به‌صورت اختیاری می‌آموزند.

دانشگاه اورآسیا (آستانا): سابقه آموزش زبان و ادب فارسی در این دانشگاه به‌عنوان زبان اول و دوم به بیش از 10 سال قبل برمی‌­گردد که البته برای چند سال با تعطیلی روبه‌رو شده و بنا بر گزارش دوباره در حال راه‌­اندازی است، در این دانشگاه اتاقی نیز با امکانات آموزشی از طریق حمایت رایزنی فرهنگی سفارت ایران راه­‌اندازی شده بود که به‌تازگی به ماهواره، ویدئو، تلویزیون، کتابخانه، کامپیوتر، سی‌دی و فیلم‌های آموزشی و سینمایی و اتاق کامپیوتر مجهز شده است.

دانشگاه قزاق ــ عرب (چیمکنت)

دانشگاه تربیت معلم (چیمکنت)

دانشگاه ایسینیوف (آکتائو):در پی توافق بین دانشگاه "ایسینوف" با سرکنسولگری ایران و رایزنی فرهنگی سفارت ایران در قزاقستان برای اولین بار در دانشگاه ایسینوف شهر آکتائو که در شرق دریای مازندران و غرب کشور قزاقستان قرار دارد و بیشترین قزاق‌هایی را که از ایران به این کشور مهاجرت کرده‌اند به‌عنوان موطن اصلی و اولیه خود در دوره استالینی شوروی سابق در خود جای داده است، آموزش زبان فارسی به‌همراه زبان انگلیسی به‌عنوان یک رشته تحصیلی شروع به کار کرد.در حال حاضر تعداد سی تن دانشجوی زبان فارسی در این رشته پذیرفته و شروع به تحصیل کرده‌اند. در حمایت از آموزش زبان فارسی از سوی ایران کتابها و امکانات کمک‌آموزشی تهیه و در اختیار دانشگاه قرار داده شده است.

دانشگاه دولتی محمد حیدر (طراز)

دانشگاه آربایف:در دانشکدۀ تاریخ و علوم اجتماعی این دانشگاه آموزش مقدماتی زبان فارسی برای دانشجویان لیسانس و فوق‌لیسانس برگزار می­‌شود. این دوره با توجه به امکان برگزاری آن به­‌تازگی در سال 1394‌ــ1393 در دانشگاه راه­‌اندازی شده است که در صورت وجود دانشجویان متقاضی ادامه خواهد یافت.

مدارس

1. مدرسه 145
2. مدرسه 86 
3. مدرسه 12 
4. مدرسه 15 
5. مدرسه کوکل (خصوصی)
6. مدرسه عالم (خصوصی)

دوره‌­های آزاد

• مرکز آموزش زبان فارسی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ــ آلماآتی
• روستای مانی کنت (از توابع چیمکنت)
• روستای فردوسی (از توابع چیمکنت)
• مرکز فرهنگی ایرانیان (چیمکنت): این مرکز به‌نام خانه ایرانیان  است که در طول 12 ماه سال کلاس آموزش زبان فارسی برگزار می­‌کند. هفته‌­ای 6 ساعت در سطح مقدماتی و کتاب‌­های دوره ابتدایی مدارس ایران به‌عنوان منبع آموزشی این کلاس­‌ها برگزار می‌­شوند.
• مدرسه دینی شهر مرکه: در این مدرسه که جنب مسجد امام علی(ع) است زبان فارسی در طول 12 ماه برگزار می­‌شود. تا ابتدای تابستان یعنی در طول سال کلاس‌ها در یک جلسه برگزار می‌شود و در تابستان به‌دلیل تعطیلی مدارس کلاس­ها در دو روز برگزار می­‌شود. سطح این کلاس­ها مقدماتی است و به‌مدت 6 ساعت در هفته برگزار می­‌شود.

برگرفته از «شناخت‌نامه بنیاد سعدی»

انتهای پیام/*