ردپای زبان و ادب فارسی در سرزمین‌های شمال شرقی آسیای مرکزی

رد پای زبان و ادب فارسی در سرزمین‌های شمال شرقی آسیای مرکزی

زبان فارسی در دوران نه­‌چندان دوری در قرقیزستان رواج داشته است، این زبان نه‌تنها در دانشگاه­‌ها بلکه در تعداد زیادی از مدارس تدریس می­‌شده است. همچنین بیشتر مردم این کشور، عمدتاً مسلمان هستند ازاین‌رو، گرایش نزدیکی نسبت به ایران دارند.

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا،‌ تاریخ و فرهنگ قرقیزستان از فرهنگ ایرانی جدایی­‌ناپذیر است. بخش زیادی از هویت و پیشینه ملت قرقیزی در کتاب­ها و نوشته­‌های زبان فارسی نهفته است. زبان فارسی در دوران نه­ چندان دوری در این کشور رواج داشته است، این زبان نه‌تنها در دانشگاه­‌ها بلکه در تعداد زیادی از مدارس تدریس می­‌شده است. همچنین بیشتر مردم این کشور، عمدتاً مسلمان هستند از این رو، گرایش نزدیکی نسبت به ایران دارند. بیشتر کلمات مربوط به دین و تجارت از کلمات فارسی گرفته شده است. برخی از زبان شناسان تعداد آن را بالغ بر 1200 کلمه می‌دانند که به نظر می‌رسد بسیار بیشتر از این تعداد باشد.

میاندره در کتاب قرقیزنامه، سابقه زبان فارسی را پیش از حمله روس­ها عنوان کرده و گفته است: مردم به‌ویژه نواحی جنوبی، نماز خود را به زبان فارسی ادا می­‌کنند. تأثیر زبان و ادب فارسی در فرهنگ و سنن محلی نیز مشهود است؛ به‌ویژه در گویش مناطق جنوب غربی این کشور و از جمله دره فرغانه گسترده‌تر است. بسیاری از اماکن تاریخی این سرزمین نام فارسی دارند و صدها لغت و اصطلاح فارسی مانند نان، داروخانه، آش‌خانه، چای‌خانه، کوچه، پیغمبر، فرشته، دوزخ، بهشت در زندگی روزمره‌ مردم به‌کار برده می‌شود. تا پیش از سیطره‌ حکومت شوروی بر این مردم، اکثر فرمان‌ها و مکتوبات و حتی اسناد زمین یا وقف‌نامه‌ها به زبان فارسی نگاشته می‌شده است و حتی به گفته‌ نویسنده فوق، نخستین بیانیه‌های بلشویک‌ها که برای مردم این مناطق صادر می‌شد، به زبان فارسی ترجمه می‌شد. رد پای زبان و ادب فارسی در تدوین بزرگ‌ترین سرمایه‌ قومی این مردم و مظهر هویت ملی آن‌ها، یعنی حماسه «ماناس» نیز هویداست. این حماسه از شاهنامه‌ فردوسی تأثیر فراوان پذیرفته است.

بدلیل فرهنگ مشترک و گرایش­‌های فرهنگی این کشور با ایران، به­ ویژه در قسمت­‌های جنوبی، زبان فارسی مورد توجه قرار گرفته است و در دانشکده خاورشناسی دانشگاه علوم انسانی بیشکک از سال 1995 زبان فارسی تدریس می­‌شود. همزمان با فعالیت رایزنی­‌های فرهنگی، توجه بیشتری نسبت به فراگیری زبان فارسی جلب شد، به‌طوری که در سال­های اخیر، زبان فارسی به‌عنوان زبان دوم، در مدارس قرقیزی تدریس می­‌شود. هم­‌اکنون در دانشگاه­‌های علوم انسانی قرقیزستان، دانشگاه ملی، کالج عالی اوش، دانشگاه آربایف، دانشگاه اسلاویانسکی بیشکک، دانشگاه دولتی ـ ملی اوش و بسیاری از مدارس قرقیزستان، به علاقه‌مندان زبان فارسی آموزش داده می­‌شود. همچنین سلطان مامبتکالی‌اف رئیس دانشگاه چوی قرقیزستان در ملاقات با رایزنی فرهنگی ایران در بیشکک بر اهمیت و ضرورت  فراگیری زبان فارسی تأکید کرده و برای بازیابی هویت تاریخی و ملی خود مطالعه و کنکاش در تاریخ و فرهنگ ایران را از راه فراگیری زبان فارسی ضروری دانسته است.

زبان فارسی در مراکز  تحقیقاتی و آموزشی:

دانشگاه­ها و مراکز تحقیقاتی

1. دانشگاه  علوم انسانی بیشکک: آموزش زبان فارسی از سال تحصیلی 1992 میلادی در دانشکده شرق‌شناسی و روابط بین‌الملل دانشگاه علوم انسانی بیشکک در مقاطع کارشناسی وکارشناسی ارشد آغاز شده و غیر از زبان فارسی در این دانشکده، زبان‌های چینی، کره‌ای، ژاپنی، عربی و ترکی آموزش داده می‌شود. رشته‌های تحصیلی دانشجویان شامل اقتصاد، تاریخ، زبان‌شناسی، علوم سیاسی، روابط بین‌الملل و شرق شناسی است. این دانشجویان هر زبانی را که انتخاب کنند، باید رشته‌ تحصیلی خود را منطبق برآن ادامه دهند. مثلاً کسی که زبان فارسی را برگزیده و دانشجوی رشته‌ تاریخ است، ضمن فراگیری زبان فارسی و تاریخ کشورها، باید درس‌های تخصصی درباره تاریخ ایران بخواند و همچنین باید پایان‌نامه‌اش درباره‌ ایران باشد. بنابراین در کلاس فارسی ممکن است دانشجویانی از رشته‌ تاریخ، زبان‌شناسی و یا اقتصاد و... با هم حضور داشته باشند. در این بین دانشجویان رشته زبان‌شناسی می‌توانند زبان دومی را از بین شش زبان شرقی انتخاب کنند. زبان تحصیلی دانشکده، روسی است و آموزش زبان انگلیسی و قرقیزی هم اجباری است. در این دانشگاه یک نفر استاد اعزامی در کنار 4 استاد بومی به امر تدریس زبان فارسی مشغولند. برنامه‌ آموزش زبان از این قرار است که برای آموزش تمام زبان‌های اول روزی یک جلسه‌ و برای زبان دوم هفته‌ای دو جلسه درس در نظر گرفته شده‌ است.

2. دانشگاه قرقیزی روسی اسلاویانی: در دانشکده روابط بین‌­الملل زبان فارسی به­ عنوان زبان دوم از سال 1997 م تدریس می­‌شود. تدریس  زبان‌های  دوّم  خارجی(یکی از زبان‌های فارسی، ترکی، کره‌ای، چینی، آلمانی و انگلیسی) از سال  دوّم   یا از سال  سوّم  دوره‌ تحصیلی شروع می‌شود. بخش آموزش  دانشگاه برای هر رشته چند  زبان دوّم مشخص  می‌کند  و دانشجویان زبان مورد علاقه­‌شان را انتخاب می‌کنند سپس گروه زبان را تشکیل  می‌دهند.  در حال  حاضر سه گروه  زبان  فارسی  وجود  دارد  که  برای هر کدام در مدت  دو سال  آموزش  زبان  فارسی  در نظر گرفته  شده  است.. تعداد دانشجویان دانشگاه اسلاویانی 29 نفر است و  از دانشجویان سال تحصیلی سوم رشته­‌های اقتصاد جهانی و خبرنگاری هفته‌­ای یک جلسه و دانشجویان سال سوم تحصیلی دین­ شناسی هفته­‌ای دو جلسه زبان فارسی می­‌خوانند. همچنین غیر از کلاس­های زبان دانشجویان بخش فارسی در برنامه­‌های مرکز «ایران شناسی» شرکت می­‌کنند. یک اتاق ایران­شناسی در اختیار دانشجویان این دانشگاه است که تمام تجهیزات آن نامناسب و قدیمی است از این رو نیاز به تجهیز و حمایت ویژه دارد.

3. دانشگاه دولتی آربایف: در دانشکده روابط بین ­الملل این دانشگاه  از سال 1998 میلادی  در مقاطع کارشناسی و ارشد آموزش زبان فارسی آغاز شد که در کنار زبان­های چینی، کره‌­ای، ژاپنی، عربی و ترکی تدریس می‌­شود. رشته‌های تحصیلی دانشجویان شامل منطقه شناسی، زبان‌شناسی، روابط بین‌الملل و شرق شناسی است. روال آموزشی در این دانشگاه نیز همانند دانشگاه علوم انسانی بیشکک است. در حال  حاضر، فقط یک گروه  زبان  فارسی سال چهارم (یعنی کلاس چهارم) با 5 دانشجوی رشته «منطقه شناسی» وجود دارد. مدرس این دانشگاه خانم ملاحت مامدوا (سابقه کار، 23 سال استاد زبان فارسی) مشغول تدریس زبان فارسی است.

4. آکادمی دیپلماتیک وزارت امور خارجه: در این دانشگاه زبان فارسی مانند دیگر زبان­های خارجی از جمله چینی و عربی به­ عنوان زبان دوم تدریس می­‌شود، اما نه هرساله بلکه دانشگاه بر اساس نیاز و ضرورت اقدام به پذیرش دانشجو می­‌کند. بنابر آنچه گفته شد برای زبان و ادبیات فارسی دانشجویی پذیرش نشده است.

5. دانشگاه ملی قرقیزستان:این دانشگاه به دستور رئیس جمهوری قرقیزستان به دانشگاه بالاساغونی تغییر نام یافته است. سابقه تدریس زبان فارسی در این دانشگاه مربوط به سالهای 1995تا 2000 میلادی است. پس از یک وقفه 2 ساله از سال 2002 مجددا این دانشگاه کرسی زبان فارسی خود را احیا کرده است. د

مدارس

1. مدرسه شماره یک به نام چنگیز آیتماتف بیشکک

2. مدرسه شماره 66 بیشکک

3. مدرسه شماره 28 بیشکک

4. مدرسه شماره 31 بیشکک

5. مدرسه شماره 2 بیشکک

دوره‌­های آزاد

  • مرکز آموزش زبان فارسی رایزنی فرهنگی

انتهای پیام/

*برگرفته از شناخت‌نامه زبان فارسی تهیه شده در معاونت بین‌المللی بنیاد سعدی

پربیننده‌ترین اخبار فرهنگی
اخبار روز فرهنگی
آخرین خبرهای روز
فلای تو دی
تبلیغات
همراه اول
رازی
شهر خبر
فونیکس
میهن
طبیعت
triboon
گوشتیران
رایتل
مادیران