به گزارش گروه رسانههای خبرگزاری تسنیم، در حالی که یکماه از طرح دوباره مسئله خروج بیبازگشت نخبگان کشور در میان افکار عمومی میگذرد و اخبار این موضوع از سوی جامعه رصد میشود، معاونت علمی ریاست جمهوری و بنیاد ملی نخبگان با سرباززدن از ارائه آمار دقیق و قابل استناد و بدون اینکه برنامهای برای مدیریت روند مهاجرتهای علمی و تحقیقاتی ارائه کند، در توجیه بیبرنامگیهای دولت در این حوزه دست به دامان آمار ارائه شده از سوی هر نهاد بینالمللی موجه و غیرموجه و علمی و غیرعلمی و اطلاعاتی و امنیتی میشود. تازهترین گزارشی که از سوی رسانههای مرتبط با معاونت علمی و بنیاد ملی نخبگان و با هدف تحتتأثیر قرار دادن روند مطالبات در این حوزه منتشر شده، گزارش سالانه سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (THE CIA WORLD FACTBOOK 2016) در ارتباط با آمار مهاجرت کشورها است که طی آن جمهوری اسلامی ایران با نسبت 0/07 نفر مهاجر به ازای هر هزار نفر جمعیت، در جمع 10کشورجهان با کمترین آمار مهاجرت به خارج قرار گرفته است.
آمار مهاجرت نخبگان همواره پای ثابت سؤالات رسانهها در مواجهه با مسئولان مربوطه است. این سؤال در نشست خبری 20 آذر محمدرضا مخبردزفولی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی منجر به وعده وی مبنی بر ارائه آمار خروج نخبگان از کشور حداکثر تا هفته اول دیماه شد. این قول که موکول به ارائه آمار مزبور از سوی مسئولان معاونت علمی رئیسجمهور و بنیاد ملی نخبگان بود عملی نشد. بنابراین فشارها از سوی رسانهها و افکار عمومی بر شورای عالی انقلاب فرهنگی و به تبع آن بنیاد ملی نخبگان و معاونت علمی رئیسجمهوری بیشتر شد، بهخصوص اینکه آمار غیررسمی از مهاجرت نخبگان ایرانی بسیار نگرانکننده است. نتیجه اینکه مسئولان در سپر دفاعی سه ضلعی انکار، فرافکنی و استناد به گزارشهای بدون تحلیل و ناهمخوان در رابطه با فرار نخبگان ایرانی فرو رفتند.
دست به دامان سازمان سیا!
جالبترین گزارشی که از سوی رسانههای وابسته به معاونت علمی و فناوری رئیسجمهور منتشر شد، گزارش سالانه سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (THE CIA WORLD FACTBOOK 2016) در ارتباط با آمار مهاجرت کشورهاست که طی آن جمهوری اسلامی ایران با نسبت 0/07 نفر مهاجر به ازای هر هزار نفر جمعیت، در جمع 10 کشور جهان با کمترین آمار مهاجرت به خارج قرار گرفته است. بر اساس این گزارش، کشورهای سوریه با نسبت 19/79، اردن با13/24و مالدیو با 68/12 درصد در صدر فهرست کشورهای مهاجرفرست در دنیا قرار گرفتهاند و در این میان کشورهای قطر و لوکزامبورگ به ترتیب با نسبتهای 22/39 و 17/16 درصد در صدر کشورهای جذب کننده مهاجر به نسبت جمعیت خود به ازای هر هزار نفر قرار دارند. همچنین در این گزارش عدد مهاجرت از ایران نسبت به سال 2015 از 08/ به 07/ کاهش یافته و میزان مهاجرفرستی عربستان 0/55 عنوان شده است. نکته قابل توجه در این گزارش که یکی از چندین گزارش منتشر شده در رسانههای معاونت علمی رئیسجمهور در خصوص کاهش مهاجرت مغزها برگرفته از منابع وابسته به سازمانهای بینالمللی است طی ماه گذشته است، تحلیل ارقام ارائه شده در آن است.
مرز یک حرفی «بی» و «با» در بازگشت نخبگان مهاجر
این گزارش در حالی دستاویز تبرئه دولت از بیبرنامگی برای مدیریت سرمایههای انسانی کشور قرار گرفته که حاوی نکاتی است که از سوی منتشرکنندگان آن عمداً یا سهواً نادیده گرفته شده است. از جمله اینکه در حالی بر هشتبرابری میزان مهاجرفرستی عربستان نسبت به کشورمان اشاره شده که اعزام دانشجویان عربستانی که طی سالهای 2016 تا 2017 ویزای تحصیلی امریکا دریافت کردهاند در قالب یک برنامه بورسیه دولتی و در قبال تعهد بازگشت صورت میگیرد. علاوه بر این بیش از 50 درصد دانشجویان عربستانی که برای ادامه تحصیل به غرب فرستاده میشوند برای تحصیل در مقطع کارشناسی هستند. در حالی که از میان بالغ بر 12هزار و 600 دانشجوی ایرانی که در مدت مشابه ویزای تحصیلی امریکا دریافت کردهاند، بیش از 95 درصد با هزینه شخصی و بدون برنامه دولتی از کشور خارج شدهاند و در نتیجه احتمال بازگشت آنها به شدت پایین است.
از سوی دیگر متقاضیان ایرانی ادامه تحصیل در دانشگاههای غربی و به ویژه امریکایی بهترین فارغالتحصیلان از بهترین دانشگاههای کشور هستند که برای تحصیل در مقاطع تحصیلات تکمیلی و به ویژه دکتری عازم فرنگستان میشوند.
با در نظر گرفتن این مسائل و سرمایهگذاری بیبازگشتی که کشور روی تربیت این دانشجویان انجام داده، مقایسه تعداد دانشجویان اعزامی از ایران و عربستان برای تبرئه بیبرنامگیهای داخلی در برخورد با مسئله مهاجرت نخبگان از درجه اعتبار ساقط میشود.
خودیها، بیخودیها و نخودیها!
البته اعزام دانشجو به خارج از کشور برای تجهیز به علوم روز دنیا و فراگیری فناوریهای نوین فینفسه نه تنها بد نیست، بلکه توصیه پیامبر بزرگوار اسلام(ص) است. چنانچه میفرمایند: «اطلبوا العلم ولو بالصین». علم را بیاموزید اگرچه در سرزمین چین باشد، اما به شرطی که هم برای اعزام و هم برای بازگرداندن دانشجویان برنامه داشته باشیم.
از طرف دیگر در حالی مدیران دولتی سعی در نزولی نشان دادن سیر مهاجرتی نخبگان کشور دارند که چهرههای علمی منصوب دولت و نه منتقد آن از افزایش درخواست دانشجویان برای خروج از ایران خبر میدهند.
چنانچه هفته گذشته علی برخورداری، رئیس دانشگاه علم و صنعت درباره وضعیت خروج دانشجویان و نخبگان این دانشگاه از کشور، به ایلنا گفت: در اینکه خیلیها میروند، تردیدی نیست. در گذشته دانشجویان کارشناسیارشد برای تحصیل در مقطع دکتری میرفتند، اما اکنون درخواستها برای تحصیل در خارج از کشور در مقطع ارشد از سوی دانشجویان کارشناسی بیشتر شده است. وی افزود: توصیهنامههایی که دانشجویان از استادان و بنده میگیرند، نشان میدهد درخواست برای تحصیل در خارج از کشور زیاد است، البته اگر این دانشجویان بروند و برگردند، خوب است و در همه جا هم این روند وجود دارد، اما مشکل اینجاست که برخی از اینها میروند و میمانند که در این بخش وزارت علوم باید کاری کند، یعنی در ابتدا شرایطی مهیا کند که در درجه اول دانشجویان همین جا ادامه تحصیل بدهند تا کمتر به خارج از کشور بروند و به فرض اینکه به هر دلیلی میروند، به امید تسهیلات و امکانات به ایران برگردند و در همین جا خدمت کنند.
پاک کردن صورت مسئله همیشه و همه جا!
رئیس دانشگاه علم و صنعت خاطرنشان کرد: به طور مثال در کشور امریکا تحقیقی انجام شده و نشان داده دانشجویانی که از کشور مالزی برای تحصیل به امریکا میروند، 100درصدشان به کشورشان بازمیگردند و حتی یکنفر هم نمیماند در حالی که آمار ماندگاری دانشجویان ایرانی بسیار بالاست.
وی در ادامه تصریح کرد: کشور ما برای ادامه تحصیل در دورههای مختلف امکانات خوبی دارد، اما مشکلی که دانشجویان دارند و منجر به رفتن آنها از ایران میشود، بحث اشتغال و درآمد است که وضعیت مبهمی دارد و این بخش آنها را به بیرون از کشور میکشاند.
برخورداری با اشاره به اینکه بستر و شرایط در مقطع دکتری در خارج از کشور بهتر از ایران است، گفت: بیشتر دانشجویان که به خارج از کشور میروند، در مقطع دکتری هستند، وقتی در خارج از کشور بورس میشوند، شرایط و امکانات خوبی برایشان مهیا و خیالشان راحت است، اما در اینجا به برخیها کمک هزینه داده میشود و به برخیها نه و بعضاً مجبور هستند که از جیب هم هزینه کنند. گفتنی است اظهارات برخورداری در پی ابراز نگرانی چند روز گذشته فتوحی، رئیس دانشگاه شریف نسبت به خروج نخبگان در کشور بیان شد. فتوحی پیشنهاد داده بود که اگر بتوان دانشجویان ارشد و دکتری را از میان متقاضیان نخبه این دانشگاه انتخاب کرد و انتخاب از طریق کنکور حذف شود، درصد بیشتری از دانشجویان در داخل کشور خواهند ماند و ماندگاری آنها بیشتر خواهد شد. این گزارش میافزاید: اگرچه بخشی از مهاجرت نخبگان که بدون بازگشت است خسرانی برای مدیریت منابع سرمایه انسانی کشور است، با این حال منحصر به دولت کنونی یا دولت قبل یا یک دوره مدیریتی خاص نیست. آنچه دولتها را در این خصوص از هم متمایز میکند نوع برخورد با مسئله است. مسلم است دولتی که اصل مسئله را منکر میشود دنبال راه حل هم نمیرود، اما اگر آن را به عنوان مسئله بپذیریم دنبال راه حل آن هم میگردیم.
منبع: جوان
انتهای پیام/
بازگشت به صفحه رسانهها