باشگاه خبرنگاران پویا - احسان زیورعالم
«هنرمند در برنامه رزیدنسی (اقامتی)» برای بسیاری در جشنواره تئاتر فجر تازه و کمی مبهم میآمد. مشخص نبود منظور از این اقامت و سکونت در چیست. مشخص نبود آیا منظور یک کارگاه آموزشی است یا یک همنشینی منتج به یک اجرا. با این حال «هنرمند در محل اقامت» - معنای تحت اللفظی «Artist-in-residence» - برنامهای است برای حضور و دعوت هنرمندان، اساتید، آموزگاران و افراد خلاق برای گرد هم بودن در یک زمان و یک فضا به دور از محیط و تعهدات معمول به منظور تحقیق، ارائه، اندیشیدن و تولید در باب فرهنگی نو همراه با جستجو در امکانهای دیگر.
جشنواره تئاتر فجر امسال خود را درگیر این مفهوم نه چندان آشنا با تئاتر ما کرده است. طرحی که به نظر محصول آروند دشتآرای باشد و خود برای برجستهسازیش تلاش میکند. همانطور که روز گذشته در کنار مهدی شفیعی در تئاتر شهر حاضر میشود تا فضای کاری را عرضه کند که آغاز شده و هنوز پایانش مشخص نشده است. دشتآرای این واژه جانیفتاده رزیدنسی را «اقامت فرهنگی» معنا کرده است.
روز گذشته مهدی شفیعی بدون تشریفات مرسوم و البته در غیاب پیمان شریعتی، با چند خبرنگار و یک عکاس و در دقایق پایانی یک گزارشگر تلویزیونی وارد تئاتر شهر میشود و در میانه فعالیتهای ابتدایی نگاهی به ماجراهای در حال رخ دادن در تئاتر شهر میاندازد. از مجموعه کارتنهای مقوایی در میانه لابی تئاتر شهر که چون دژی عروج میکند. شفیعی هم بر درگاهش ایستاد تا با چند خبرنگار حاضر و آماده آن روز گفتگو کند. حرفها هم چندان پیچیده نیست جز خود واژه رزیدنسی.
مدیرکل هنرهای نمایشی رزیدنسیها را از کارهای خوب میداند. شاید یک گام به سوی اروپا شدن است. شفیعی میگوید «این رزیدنسیها دو ویژگی مهم دارند. یکی حضور مشترک هنرمندان ایرانی و هنرمندان دیگر کشورها و بهرهمندی از تجربیات همدیگر از طریق گفتوگو و تعامل است. دیگری بحث تعامل هنرمندان تئاتر با متخصصان و هنرمندان سایر رشتهها است.»
از دید مدیرکل هنرهای نمایشی «تئاتر نباید فقط محدود به هنرمندان و کارشناسان حوزه تئاتر بماند و ایجاد گفتوگوهای بینارشتهای به ویژه در شرایط فعلی تئاتر، یک ضرورت است و حتماً باید این دایره گستردهتر بشود و کارشناسان و هنرمندان تئاتر از توان متخصصان سایر رشتهها بهرهمند شوند.»
همه چیز از یک فراخوان عجیب آغاز شد. جایی که از واژه رزیدنسی پردهبرداری شد تا پردههای بیشتری آن را بپوشانند. با مهدی شفیعی وارد راهروهای تودرتوی تئاتر شهر میشوم تا پردهها را یک به یک برداریم. پلاتو اجرای شماره یک میزبان رزیدنسی بینارشتهای با موضوع بحران آب است.مسئولیت آن باادوارد سورس، معمار و کارشناس آب از فرانسه است. مردی عاشق کاریزهای ایرانی و دلمشغول نوع تهرانیش. ترکیب رزیدنسی هم هنرمندان و متخصصان ایرانى و بینالمللى است. یک انگلیسی، یک مکزیکی و چند ایرانی، که قرار است در قالب یک گزارش، روز جمعه ٢٩ دى، ساعت ١١ صبح، در سالن آفتاب، در بخش تراى آوت جشنواره بگویند چه کردهاند.
شفیعی خوش و بشی میکند و همانند خبرنگار پرحرفی سؤالپیچ میکند. هر یک به فراخور پرسش پاسخ میدهد. مرد انگلیسی صاحبقدمتر است. فارسی را خوش سخن میگوید و در انتخاب واژگان دقیق است. طولانیترین جلسه شفیعی با این گروه است. این روزهایی که آبی از آسمان نمیبارد، مرد انگلیسی از تفاوت اقلیم دو کشور میگوید. یک جا ذله از سیل و باران و دیگری دلخور از بیآبی طولانیمدت.
رزیدنسی کار روی متن، عنوان دیگری است که در تئاتر شهر خودش را گرم میکند. محمد منعم چهره شاخص آن میان است. ملودی آرامنیا نیز دیده میشود. یک نویسنده و یک کارگردان ایرانی در یک رزیدنسی آشناتر نسبت به دیگر پنلها. گفتهاند موضوع استراتژی انتخاب تمرین برای متنهای مختلف است. آن دو چهره شناخته شده نیز محصول این بند فراخواناند: یک نمایشنامهنویس ایرانی با سابقه حداقل 2 اجرای عموم و یک کارگردان تئاتر ایرانی با حداقل سابقه 2 اجرای عموم.
یک هلندی و یک انگلیسی نیز در میان حلقهای است که با مهدی شفیعی شکل میگیرند. موضوع، کار روی متن «خانه» نغمه ثمینی است. متن انگلیسی در دست افراد است. از ثمینی خبری نیست. کلاسی در ژاپن دارد و حضورش معنوی است. باز هم سوال و جواب و یک خروج. خروج از پلاتو اجرای شماره دو؛ ولی این خروج ورودی هم دارد. نرفته بازمیگردیم به پلاتو اجرای دو.
نوبت به گروه رزیدنسی طراحی حرکت است. چهار دختر، سه ایرانی و یک سوئدی. گروه ایرانی بازیگران آروند دشتآرای و سوئدی را نفهمیدم. انگار کمی این گروه خودمانی است. شفیعی برای این بخش چندان سوالی ندارد. دخترها خودشان را معرفی میکنند و آرام از همه چیز میگذرند. چند کلمه کافی است تا این دیدار به اتمام رسد. اتمامی که یک آغاز به همراه دارد.
«رزیدنسی تئاتر محیطی» پس از یک هفته گفتگو و تبادل نظر میان هنرمندان ایرانی و خارجی به مرحله خلق و تولید رسیده است و 28دی ماه، ساعت 20:30 در عمارت روبرو اجرا میشود.
«رزیدنسی تئاتر محیطی» پس از طی نشستهای متفاوت و مستمر در چند روز گذشته، توسط گروهی متشکل از یک کارگردان هلندی، یک اجراگر سوئدی، آهنگساز فرانسوی، یک آهنگساز و مدیر تکنیکال ایرانی و گرافیتی آرتیست ارائه میشود. مارین ون هولک کارگردان، کلارا لی لانبرگاجراگر، جاسم هیندی آهنگساز، داتیس اسکندری آهنگساز و آرش ستوربان گرافیتی آرتیست اعضای گروه رزیدنسی محیطی هستند.
«رزیدنسی بینارشتهای»، «رزیدنسی طراحی حرکت معاصر» و «رزیدنسی کار روی متن» پس از یک هفته گفتگو و تبادل نظر میان هنرمندان ایرانی و خارجی به مرحله خلق و تولید رسیده و روز جمعه 29دی ماه، به ترتیب در ساعتهای 11، 15 و 17 در تئاتر آفتاب واقع در چهاراه جهانکودک اجرا میشوند.
«رزیدنسی بینارشتهای» با موضوع «بحران آب» توسط ادوارد سورس معمار و کارشناس فرانسوی، الیویر کلر کارگردان سوئیسی، استوارت دنیسون دراماتورژ و کارشناس بینافرهنگی انگلیسی، دیمین سروانتس کارگردان مکزیکی، لیدا بنکدار نمایشنامه نویس ایرانی و بردیا دهقانی طراح صحنه ایرانی، اجرا میشود. «رزیدنسی بینارشتهای» ساعت 11 گزارشی از تعامل میان اعضای گروه را اجرا میکند.
«رزیدنسی طراحی حرکت معاصر» با موضوع «مرزهای نامرئی بین فضاهای عمومی و خصوصی» توسط دو گروه اجرا میشود. گروه اول را سه اجراگر ایرانی، ساغر حسینی پور، یلدا پاکزاد، سحر مکتبی و ماری اریکسون اجراگر نروژی و امید سعیدی، نوازنده نی انبان از ایران تشکیل میدهند.
طراحی حرکت گروه دوم را مى جوهانسن کورئوگرافر سوئدی بر عهده دارد. گلنوش قهرمانی، نگین تبرا، مهان راد اجراگران ایرانی این گروه هستند. «رزیدنسی طراحی حرکت معاصر» ساعت 15 اجرا میشود.
«رزیدنسی کار روی متن» سومین گزارش-اجرای بخش Try Out است که گتان واسارات کارگردان فرانسوی، رابین استیگمن بازیگر هلندی، محمد منعم نمایشنامهنویس ایرانی، احمد سلگی کارگردان ایرانی، دیبا خاتمی و ملودی آرام نیا بازیگران ایرانی در ساعت 17 به اجرای این اثر میپردازند.
باید دید این آغازها چه پایانی پشت سر میگذارند.
انتهای پیام/