به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، در ادامه سلسله میزگردهای تخصصی خبرگزاری تسنیم در حوزه مسائل مربوطه به رسانه ها میزگرد اهمیت احیا نقادی و مطالبه گری در رسانهها برگزار شد.
در این میزگرد تلاش شد اهمیت نقد و نقدپذیری مورد بررسی قرار داده شده و موانع این مهم مورد واکاوی واقع شود.
در این میزگرد از آقایان هوشنگ عطاپور، یوسف پیربوداقی و مصطفی قلیزاده که از روزنامه نگاران شناخته شده و پیشکسوت آذربایجان غربی هستند دعوت شد تا به ابراز دیدگاه در مورد محورهای چهارگانه این میزگرد بپردازند.
این محورها شامل چهار سوال به قرار زیر است:
نقادی و مطالبه گری در رسانه ها از چه اهمیت و جایگاهی برخوردار است؟
موانع نقادی و مطالبه گری رسانه ها کدامند؟
ارزیابی شما از وضعیت کنونی نقادی و مطالبه گری رسانه ها در ابعاد ملی و محلی چیست؟
با متنوع شدن رسانه ها به واسطه فضای مجازی ، شیوه های نقادی و مطالبه گری نیازمند چه تغییراتی است؟
مشروح این میزگرد از نظر میگذرد.
تسنیم: نقادی و مطالبه گری در رسانهها از چه اهمیت و جایگاهی برخوردار است؟
یوسف پیربوداقی: ابتدا باید به این بپردازیم که نقد به چه معنی است و به چه رفتار، گفتار و نوشتاری نقد میگوییم ازاینرو باید به صورت سؤالی به این موضوع پرداخت و دید که نقد نقطه مقابل پاسخ است یا اساساً نقد چگونه باید باشد.
این که در رسانههای ما می گویند در عنوان نقد باید به پدیده خاصی توجه داشت و نتوانست این مهم را به خوبی تجزیه و تحلیل کرد معمولاً دچار شبههای در نقد خواهیم شد و این موضوع در رسانههای ما ملموس است، ابتدا باید چارچوب نقد را شناخت و اهمیت آن در رسانهها را دید و به میزان گستره تعریف نقد، تأثیر آن را در رسانهها نیز میتوان تعریف کرد.
نقد یعنی اعلام مواضع و دیدگاه رسانهها به افکار عمومی نسبت به گفتار و عملکرد حوزههایی که در جامعه ایفای نقش میکنند و اگر نقد به این معنی ایراد شود میتوان نقاط اثرگذار را در رسانهها مشاهده کرد.
مصطفی قلیزاده: نقد یکی از سجایای اصیل انسانی است به این معنا که نقد کلمهای عربی به معنی نقره و طلاست و یک نقاد میتواند مسائل را واکاوی کند.
نقد بایدها را از نبایدها تشخیص میدهد و جوانب مختلف موضوع را میتواند برجسته کرده و در منظر انظار عمومی بگذارد.
امروز خیلیها ادعای نقادی دارند و ما هم در این فضا تا حدودی قرار داریم اما هر فردی که خود را منتقد دانسته و به خود حق میدهد که نقد کند نباید فراموش کند که باید ابتدا اهل این کار باشد و شایستگی هایی لازم را داشته باشد.
یکی از مهمترین موضوعات در نقد آگاهی کامل و انصاف است اما قضاوتهای امروزی در قالب نقد اغلب به صورت مغرضانه صورت میگیرد و اساساً نقدهایی که امروز میبینیم به صورت درستی ادا نمیشوند.
هوشنگ عطاپور: بحث ما نقد رسانهای و مطالبه گری است و از همین زاویه به بحث ورود پیدا میکنم، در ممالکی که نظام مردم سالاری را قبول کرده و ساختار سیاستشان بر همین اساس است نقد در رسانهها تعریف خاص خود را دارد و در کنار سه قوه، رکن چهارم رسانهها هستند که در نظام مردم سالار به عنوان یک نهاد مدنی است که در ذیل جامعه مدنی و سیاسی کار میکنند.
رسانه یک مسئولیتی برای خود ایجاد کرده که چشم و بازوی مردم در نظارت بر دستگاههاست و این نهاد اجتماعی بوده و یکی از مهمترین ویژگیهای آن شکل گیری در خارج از دولت بوده و مهمترین وظیفه آنان نقد است.
نقد حوزه مشخصی دارد و ما وقتی میخواهیم نقد کنیم باید به شاخصهای آن توجه کرده و وقتی می گوییم نقد رسانهای میخواهیم باید این مهم را به درستی پیاده کرده و به صورت حرفهای از افراد رسانهای استفاده کنیم تا بخشی از جامعه را نمایندگی کرده و مطالبات مردم را از حاکمیت و دولت خواستار شویم.
رسانهها میتوانند به عملکرد دولت و سازمانها نظارت کنند بنابراین رسانه وسیلهای برای حکمرانی درست است.
تسنیم: موانع نقادی و مطالبه گری رسانهها کدماند؟
یوسف پیربوداقی: مشکلات نقادی در جامعه ما به سبب برخی باورها نا پذیرفتنی است بعضاً در رسانه فکر میکنیم نقد جاده یک طرفه است و بهترین نگرش به این مهم نقدپذیر بودن نقاد است و این موضوع مانع نخست در این میان بوده و نقد پذیری از دیگران را ایجاد میکند ولی در نگاه برون و درون ساختاری نقادی را نمیپذیرند.
نخست باید مصادیق را تعریف کرد تا مصداقها را تعیین کرد اما متأسفانه در جامعه رسانهای ما برعکس است و یک ضعف مهم در این میان به شمار میرود.
جایگاه استقلال رسانه در این میان مهمترین موضوع برای نقد است درحالیکه استقلال مالی رسانهها اغلب دچار مشکل است که نقادی را با مشکلات بسیاری روبرو میکند چراکه آدمی نمیتواند از فردی پول گرفته و علیه وی یا نهاد شروع به نقد و انتقاد کند.
اقتصاد رسانهها یک بحثی است که امروز تبدیل به نقطه ضعف آنها شده است و ناتوانی حرفهای نیز یکی دیگر از موضوعات مبتلابه است بنابراین نقدهایی که ایراد میشوند ضعیف و ناتوان بوده و یا پرخاشگرانه و تهاجمی صورت میگیرد.
مصطفی قلیزاده: منتقد باید در بحثی که ایراد میکند تجربه داشته باشد.
بعضاً مشاهده میشود بحثهای نژادی و دیگر موضوعات قومیتی در رسانههای ما حاکم شده و وابستگی به برخی چیزها از موانع نقد عالمانه و منصفانه است در حالیکه یک نقاد باید خود را از وابستگی برهاند.
در عرصه رسانه اگر با انصاف پیش برویم و مایههای لازم نقد را داشته باشیم فرد تسلیم میشود و در این میان باید از انواع موانع خود را رهایی ببخشیم.
هوشنگ عطاپور: اعتقاد دارم برای یک نقد صحیح و درست که به مطالبه گری ختم میشود اقدامات به حق صورت گیرد از این رو باید یک فضای درستی برای این مهم ایجاد کرد و یکی از مؤلفه های این مهم قبول چند صدایی است به گونهای که قبول کنیم تنها حق با ما نیست و سخن دیگران را هم باید شنید.
مسئولان نیز باید قبول کنند که پاسخگو بوده و در قبال کارهایی که انجام میدهند پاسخ دهند چراکه طبق قانون اساسی حق اعتراض داریم و اگر این مهم را قبول کنیم رسانه نیز میتواند به راحتی نقادی کند.
نقد باید به صورت علمی صورت بگیرد از این رو باید به طور علمی وارد این فضا شویم ولی متأسفانه برخی مواقع نقد به جایگاه و منافع خود است که نمیتواند کار درستی باشد.
اگر افکار عمومی به جریان نقد اشرافیت داشته باشند میتواند موانع را از بین بردارد.
تسنیم: ارزیابی شما از وضعیت کنونی نقادی و مطالبه گری رسانهها در ابعاد ملی و محلی چیست؟
یوسف پیربوداقی: آن چه که در بحث انتقاد رسانهها دیده میشود در استان ما، آن شاخصهای لازم را نداریم و نمیتوانیم بگوییم که حوزه رسانهای آذربایجان غربی یا محلی توانسته با داشتههای خود در جامعه مثمر به ثمر واقع شود بلکه برخی مواقع تأثیرگذار بوده است.
نقد جاده یک طرفه نیست و متأسفانه رسانههای ما ضعف دارند و اگر اینگونه پیش برود در رتبه های پایانی جدول مطالبه گری رسانه خواهیم بود.
این موضوعات نتیجه بی خبری فضای رسانه از واقعیتهای موجود در جامعه ماست و باید در نقد برای مخاطبان مطالبه گری را ایجاد کرد و اگر این موضوع راه اندازی شود به دنبال آن بوده و آن را خواهند خواست که میتواند توسعه را ایجاد کند ولی متأسفانه رسانههای ما نتوانستهاند این موضوع را برآورده کنند.
اثرگذاری رسانه در دنیاست که میتواند آن را به رسانه تبدیل کرده و اثرگذاری آن را نشان دهد.
ما در این حوزه ناتوانی حرفهای داریم و در بسیاری از حوزهها تحلیل ما از استان دچار کج روی است و بحث وابستگیهای جناحی و سیاسی گوشهای دیگر از موضوعات است و حوزه رسانه استان نمیتواند تأثیرگذار باشد و این ضعف کاملاً مشهود است.
مصطفی قلیزاده: رسانهها و مطبوعات ما بیمار متولد میشوند به گونهای که بسیاری صرفاً به دنبال آگهی و کسب درآمد هستند که تمام رسانههای مکتوب و فضای مجازی ما را به خود مشغول کرده بنابراین مهمترین دلیلی که از تأثیرگذاری رسانههای ما میکاهد در این موضوع خلاصه میشود.
مستقل بودن رسانهها در تأثیرگذاری آن تأثیر دارد و میتواند مسائل را برطرف کند
هوشنگ عطاپور: در کشورمان هم در سطح ملی و هم محلی رسانه مستقل نداریم و بسیاری از رسانهها یا وابسته به احزاب یا جریانهای سیاسی هستند که به نوعی از طرف دولت یا دیگر نهادها حمایت میشوند.
در دنیا چنینی موضوعی نیست و متأسفانه هیچ کسی به این موضوع متوجه نیست و متأسفانه فضایی برای رسانههای مستقل نیست و در سطح ملی با نبود رسانه مستقل مواجه هستیم و دولت، یک طرف قضیه است و مطبوعات محلی و مجازی بدتر از این موضوع را دارند و برای سرپا ماندن به تغذیه و حمایت شدن از یک بخش نیاز دارند.
متأسفانه فضای نقد و نقادی به فضای تمجید، حمله و ضد حمله تبدیل شده است.
تسنیم: با متنوع شدن رسانهها به واسطه فضای مجازی، شیوههای نقادی و مطالبه گری نیازمند چه تغییراتی است؟
یوسف پیربوداقی: افزایش کمی متضمن تولید کیفی نیست و باید دید تکثر فضای مجازی به دست اهالی آن است یا نه که باید مورد بررسی قرار گیرد.
برای اینکه بتوانیم از ظرفیت فضای مجازی استفاده کنیم باید فعالان فضای مجازی را با سواد رسانهای مورد نیاز آشنا کنیم تا مخاطب بداند در رسانه دنبال چه موضوعاتی است و رسانه هم نیز باید بداند که با چه کسانی سر و کار دارد.
در این میان خط قرمزی وجود دارد که منافع ملی است که شامل تمام موارد ملی میشود و همیشه باید تلاش کنیم مرزها و حریمها را از حفظ کنیم.
مصطفی قلیزاده: تکثر فضای مجازی و رسانهها یک پدیده میمون و مبارکی است که میتواند نتایج منفی نیز به دنبال داشته باشد.
من معتقدم بستر استفاده از رسانه و سواد رسانهای را نداریم و حقوق شهروندی در این میان بسیار مهم است که به خود اجازه ندهیم هر حرفی را در فضای مجازی به زبان آوریم.
تکثر بسیار خوب بوده و نیروی گریز از مرکزی است ولی کنترل خوبی ندارد و نباید جلوی این تکثر گرفته شود و راهبردها باید در این میان در جامعه تعریف شود.
به نظر میرسد دولت و مجلس تدبیری در این مورد بیندیشند و راهبردی را تبیین کنند.
هوشنگ عطاپور: در گذشته در کنار رسانههای مختلف رسانههای زردی داشتیم و این موضوعی طبیعی است و در کنار بحثهای ارزشمند موارد زرد هم به چشم میخورد و امروز بحث فضای مجازی موضوعی اجتناب ناپذیر است.
بستری آماده شده و ابزاری برای جامعه است و محتوا نیز درون آن جریان دارد بنابراین مهم این است که ما در روی این موضوع کار کنیم و در اوج پیدایش این فضاها هستیم و نکته اساسی در این میان این است که رسانههای حرفهای وارد میدان شده و اخبار درست و معتبر و علمی را تولید کنند که میتواند مالکیت عامل رسانهای را در این میدان در دست داشته و به مستندات آن توجه کنند.
بخشی از شبکههای مجازی به عنوان تفریح و سرگرمی بوده و بخشی از فضا نیز برای دریافت اخبار مهم و موثق است.
گزارش: علی آقایاری
فیلم: یوسف عباسی
انتهای پیام/