شیراز|"بحران آب" و توقف زندگی در ۴۰۰۰ روستای استان فارس /‌ دریاچه‌ها و تالاب‌ها خشک شدند

به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، حکایت خشکسالی و بحران آب سال‌هاست که گریبان استان فارس را گرفته است، تقریباً یک دهه خشکسالی و بحران آب شبیه به یک سریال دنباله‌دار تأثیر خود را در روستاها، دریاچه‌ها و تالاب‌های استان نشان داده تا جایی که در برخی از روستاها کشاورزی معنای خود را از دست داده و زندگی مردم فلج شده است.

«استان فارس بیش از سایر مناطق کشور با این چالش دست و پنجه نرم می‌کند» سخنی که معاون اول رئیس جمهور در سفر بهمن ماه سال گذشته درباره وضعیت آب استان فارس گفته است. بحران آب در این استان به‌اندازه‌ای است که تقریباً نیمی از روستاهای فارس خالی از سکنه شدند.

نیمی از روستاهای فارس خالی از سکنه

سید کمال پاک‌فطرت، مدیرکل دفتر روستایی استان فارس در گفت‌وگو با تسنیم یکی از دلایل اصلی خالی از سکنه شدن 4 هزار روستا از تعداد 8 هزار روستای استان فارس را خشکسالی و نبود آب برای کشاورزی و شرب اعلام می‌کند.

به‌گفته وی نخستین تأثیر بحران آب، بر روستاها بوده چراکه به‌دنبال کاهش منابع زیرزمینی و خشکسالی کشاورزی در روستاها تعطیل شده و مردم برای معیشت خود در تنگنا قرار گرفتند. پاک‌فطرت می‌گوید: بارش کم باران در چند سال اخیر هم مزید بر علت شده تا کشاورزی در روستاها تعطیل شود و روستائیان به شهرها مهاجرت کنند.

مدیرکل دفتر روستایی استان فارس این موضوع را در شهرهای خرامه، زرقان و مرودشت که زندگی‌شان وابسته به سد درودزن و رودخانه کُر بوده، بیشتر می‌داند.

امروز با خشک شدن رودخانه کُر و کاهش ورودی آب سد درودزن به 70 میلیون مترمکعب که براساس گفته‌های صالح جهرمی، معاون آب منطقه‌ای استان فارس نسبت به سال 95، تقریباً به یک‌دوم کاهش پیدا کرده موضوع مهاجرت روستائیان به شهرها افزایش یافته و کشاورزی در روستاها تعطیل شده است. 

مهارلو تنها دریاچه زنده فارس

مورد دیگری که با بحران آب بر زندگی روستائیان تأثیر گذاشته خشک شدن دریاچه‌ها و تالاب‌های استان فارس است که معیشت روستائیان و تنوع زیستی منطقه را با مشکل مواجه کرده است. محدثه همتی، مسئول دبیرخانه تالاب‌های استان فارس در گفت‌وگو با تسنیم از خشک شدن اغلب دریاچه‌ها و تالاب‌های استان فارس سخن می‌گوید. 

«تنها دریاچه مهارلو با کمتر از 50 درصد و با عمق 20 سانتی‌متر آب دارد»، این را همتی می‌گوید و اشاره می‌کند که علاوه بر مهارلو تنها دریاچه‌های زنده استان فارس 2 دریاچه کوچک و فصلی هیرم و هرم در لارستان است که 30 تا 35 درصد با عمق کم آب دارند و دلیل آب داشتن این 2 دریاچه هم بارندگی سال گذشته است.

به‌گفته وی تالاب‌های استان مانند بختگان، کمجان، کافتر و طشک همه خشک شدند و به‌علت کمبود بارندگی و برداشت‌های بی‌رویه هیچ ورودی نداشته‌اند که این موضوع سبب تغییر و از بین رفتن تنوع زیستی منطقه، پوشش گیاهی و گونه‌های جانوری شده است.

همتی نخستین اثر خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌ها را افزایش مهاجرت از روستاها به شهرها می‌داند چراکه معیشت بسیاری از افراد جوامع محلی اطراف تالاب‌ها و دریاچه‌ها وابسته به تالاب‌ها و تنوع زیستی آن بوده و با خشک شدن آنها، فرصت شغلی خود را از دست داده‌اند.

رشد منفی جمعیت روستاهای فارس

براساس اطلاعاتی که سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان فارس براساس سرشماری 95 اعلام کرده تعداد جمعیت ساکن در نقاط روستایی استان فارس 1 میلیون و 432 هزار و 355 نفر بوده حال آنکه در سال 90 این تعداد 1 میلیون و 475 هزار و 350 نفر بوده است.

این اطلاعات و آمارها نشان می‌دهد که نرخ رشد جمعیت ساکن در نقاط روستایی کشور منفی 0.68 و برای فارس منفی 0.59 بوده است و به‌طور کلی سرشماری 95 نشان از این دارد که جمعیت در شهرها رشد مثبت و در روستاها رشد منفی داشته است.

روستای جیان بخش کربال شهرستان خرامه که به‌گفته جاسم ایزدپناه، عضو شورای روستا جمعیتش از 110 خانوار به 50 خانوار رسیده، نمونه‌ای از اتفاقی است که زیر پوست روستاهای استان فارس در حال رخ دادن است، نمونه‌ای بارز از مهاجرت از روستاها به‌سمت حواشی شیراز. آن‌گونه که ایزدپناه می‌گوید کشاورزی در این روستا تعطیل شده است و مردم برای کارگری به شهرهای اطراف می‌روند.

جمشید زارع، یکی از کشاورزان روستای بندامیر بخش زرقان در گفت‌وگو با تسنیم می‌گوید: بهترین کشاورزان منطقه زمین‌گیر شدند و هیچ راه درآمدی ندارند در حالی که روزگاری در این منطقه انواع و اقسام محصولات کشاورزی کشت می‌شده است.

یکی از اهالی بخش کربال نیز در تأیید صحبت‌های این کشاورز زرقانی می‌گوید: وضعیت معیشت مردم نامساعد است، بسیاری از مردم نان برای خوردن ندارند و مجبور به مهاجرت به شهرهای اطراف هستند.

به‌گفته وی زمانی از شهرستان‌های اطراف برای امرار معاش به بخش کربال می‌آمدند اما اکنون مردم کربال به شهرستان‌های اطراف مهاجرت می‌کنند و در شهرها به کارگری مشغول شده‌اند.

آبرسانی 660 روستا با تانکر

این وضعیت در دیگر شهرها و روستاهای استان نیز وجود دارد و سبب شده که بسیاری از روستاهای استان فارس در تأمین آب آشامیدنی دچار مشکل شوند.  به‌گفته علی بوستانی، مدیرعامل آبفای روستایی استان فارس در سال گذشته 660 روستای استان فارس با جمعیتی بالغ بر 390 هزار نفر با تانکر آبرسانی شدند.

«داراب با 79 روستا، شیراز با 61 روستا، مرودشت با 59 روستا، نی‌ریز با 56 روستا و جهرم با 55 روستا شهرهایی هستند که بیشترین روستا را برای آبرسانی سیار دارند»، این را بوستانی مطرح می‌کند و حجم آب توزیع‌شده در سال گذشته بین روستاهای استان را 476 هزار و 493 مترمکعب اعلام می‌کند.

نزدیک به 10 سال است که خشکسالی بر فارس سایه انداخته و بیشترین تأثیر را بر روستاها گذاشته است، به‌گونه‌ای که می‌توان گفت فرکانس روستاهای فارس روی موج بی‌آبی و تشنگی تنظیم شده است. وقوع خشکسالی و تداوم آن در این استان به‌دلیل آنکه حدود یک‌سوم افراد شاغل در این استان به کشاورزی و شغل‌های مرتبط با این بخش اشتغال دارند، سبب شده که روز به روز جمعیت روستاهای استان فارس آب رود و کشاورزی در آنها تعطیل شود.

گزارش از حلیمه زارع

انتهای پیام/م*