پرونده انتخابات لبنان‌ -۳|فرآیند رقابتی انتخابات لبنان و نتایج احتمالی

به گزارش خبرگزاری تسنیم، انتخابات پارلمانی لبنان قرار است روز 6 می (16 اردیبهشت ماه) برگزار شود. مجلس کنونی لبنان که از سال 2010 کار خود را آغاز کرده، در نتیجه فضای ملتهب سیاسی دو بار و آن هم به مدت تقریبا یک دوره کامل، خود را تمدید کرده بود تا بعد از مدت‌ها شاهد برگزاری انتخابات پارلمانی در این کشور باشیم.

غافلگیری‌های احتمالی این دوره از انتخابات لبنان

فاصله زمانی زیاد از انتخابات گذشته به خودی خود می‌تواند غافلگیری‌هایی را برای نتایج این دوره رقم بزند، این در حالی است که روند شتابان تحولات منطقه‌ای و عملکرد داخلی و بین المللی گروه‌های داخلی لبنان قطعا می‌تواند در تعیین روند افکار عمومی تاثیرگذار باشد.

این مولفه‌ها به منبعی برای نگرانیهای آمریکا، رژیم صهیونیستی و رژیم‌های عربی وابسته به اردوگاه غرب تبدیل شده و آنها تمام تلاش خود را برای تاثیرگزاری در روند انتخابات به کار گرفته‌اند. علاوه بر اینها استفاده از قانون جدید انتخابات موسوم به قانون نسبیت به جای قانون 60 که از عدالت بیشتری برخوردار است، بر ابهام در نتایج انتخابات پارلمانی لبنان افزوده و به همین نسبت جریان‌های غربی را نسبت به نتایج این انتخابات نگران کرده است. آنچه در ادامه این مقاله بررسی می‌شود، نتایج احتمالی انتخابات و فرآیند مربوط به رقابت احزاب سیاسی با یکدیگر در حوزه‌های مختلف انتخاباتی است.

ماهیت رقابتهای انتخاباتی به تفکیک حوزه‌ها

در رقابت‌های این دوره انتخابات پارلمانی 917 کاندیدای انتخابات در قالب 77 فهرست در 15 حوزه انتخابی برای تصاحب 128 کرسی پارلمان با یکدیگر رقابت می کنند. در شرق لبنان، بر اساس تقسیمات جغرافیایی منطقه موسوم به «بقاع» به سه حوزه انتخابیه تقسیم شده است: حوزه بقاع 1 با نام زحله، حوزه بقاع 2 «بقاع غربی-راشیا» و حوزه بقاع 3 نیز «بعلبک-هرمل» است.

در حوزه انتخابیه زحله 5 لیست برای رقابت به ثبت رسیده است که میان گروه‌های سیاسی مختلف تقسیم شده است. این حوزه به علت داشتن تنوع در طوایف و مذاهب مختلف رقابت سختی را برای دستیابی به 7 کرسی مجلس شاهد خواهد بود.

در حوزه انتخابیه بقاع غربی-راشیا برای رقابت بر سر 6 کرسی، سه لیست وجود دارد؛ یکی از آنها از سوی گروه های اصلی جریان موسوم به 8 مارس یا حامی مقاومت حمایت می شود؛ لیست دوم ائتلاف حزب المستقبل با حزب «سوسیالیست ترقی خواه» به رهبری «ولید جنبلاط» و حزب «جریان ملی آزاد» به رهبری «جبران باسیل» وزیر خارجه لبنان و لیست سوم نیز متعلق به جامعه مدنی است.

اما در سومین حوزه بقاع با نام بعلبک-هرمل، 5 لیست جهت دستیابی به 10 کرسی در پارلمان با یکدیگر رقابتی شدید و حساس دارند. معروف ترین لیست‌ها، لیست مشترک حزب الله و جنبش امل با متحدانشان است. دومین لیست، مشترک میان «یحیی شمص» نماینده سابق شیعه و حزب «نیروهای لبنانی» به رهبری «سمیر جعجع» با المستقبل است.

بر اساس گزارش‌ها و واکنش‌های چند هفته اخیر به روشنی می توان دریافت که رقابت در این حوزه حساس ترین رقابت در سراسر لبنان به شمار می آید، به ویژه اینکه حزب الله و متحدانش به دلیل حضور در سوریه برای نبرد علیه تروریسم و حضور ژنرال «جمیل السید» رئیس سابق دستگاه امنیتی لبنان در این لیست، هدف آماج حملات گروه های ضد مقاومت است.

جنوب لبنان نیز به سه حوزه تقسیم شده است؛ حوزه «جنوب 1» یعنی «صیدا- جزین» دارای 4 لیست برای رسیدن 5 نماینده به مجلس است. لیست نخست متعلق به المستقبل است. دومین لیست، ائتلاف دو شخصیت اهل سنت و مسیحی مخالف با المستقبل یعنی «اسامه سعد» با «ابراهیم عازار» است. لیست سوم ائتلاف جریان ملی آزاد با «جماعت اسلامی» و «عبد الرحمن البزری» است و چهارمین لیست نیز مورد حمایت حزب های نیروهای لبنان و الکتائب قرار گرفته است.

در حوزه «جنوب 2» شامل صور و بخش‌های الزهرانی همانطور که اشاره شد، دو لیست وجود دارد. لیست نخست که مشترک میان جنبش امل و حزب الله است و دیگری که متشکل از گردهم آمدن «ریاض الاسعد» شیعی با احزاب مارکسیست و جامعه مدنی است. هدف لیست دوم، ناکام گذاشتن لیست مشترک امل و حزب الله ولو با کسب یک یا دو سهم از 7 کرسی این حوزه است.

سومین حوزه جنوب «نبطیه-بنت جبیل-مرجعیون وحاصبیا» است که 11 کرسی از مجلس آینده به آن اختصاص یافته است. در این حوزه نیز 5 لیست به ثبت رسیده است که برجسته ترین آنها لیست مشترک حزب الله با جنبش امل و دیگری جریان ملی آزاد با شخصیت‌های مستقل است. سومین لیست مورد حمایت احزاب چپ گرا و مارکسیست و چهارمین لیست هم از آن «احمد الاسعد» است. لیست پنجم نیز به سرلیستی «علی الامین» روزنامه‌نگار لبنانی است.

اما بیروت، به دو حوزه تقسیم شده است؛ میان لیست های 5گانه حوزه «بیروت 1» رقابت، بیشتر میان لیست جریان ملی آزاد با لیست مشترک نیروهای لبنانی- الکتائب و «میشل فرعون» است. البته نباید حضور لیست جامعه مدنی که شخصیت های مستقل در آن وجود دارند را برای رسیدن به 8 کرسی مجلس در این حوزه از یاد برد.

در حوزه «بیروت 2» نیز همانگونه که ذکر شد 9 لیست وجود دارد و بی شک یکی از سخت‌ترین رقابت ها در انتخابات سال 2018 مجلس لبنان، در این حوزه خواهد بود. بر اساس نظر کارشناسان، قدرتمندترین لیست از آن المستقبل با سرلیستی سعد الحریری است که با لیست مشترک حزب الله- امل- الاحباش رقابت خواهد کرد. از دیگر لیست‌های این حوزه برای کسب 11 کرسی در مجلس می‌توان به ائتلاف خانواده‌های بزرگ بیروت به سرکردگی «صلاح سلام» با جماعت اسلامی یا لیست های جامعه مدنی و اشخاص مستقل اشاره کرد.

رقابت‌ها در شمال لبنان نیز در 3 حوزه دنبال خواهد شد. در حوزه «شمال 1» یعنی «عکّار» 5 لیست برای کسب 7 کرسی در تلاش هستند. لیست نخست از آن المستقبل و دومین لیست متعلق به «وجیه البعرینی» است. لیست سوم نیز میان جریان ملی آزاد و جماعت اسلامی مشترک است. چهارمین لیست، ویژه زنان و لیست پنجم هم ویژه شخصیت های مستقل است.

در حوزه «شمال 2» 343 هزار رای دهنده از طرابلس، المنیه و الضنیه که حدود 82 درصد آنها از اهل سنت هستند به یکی از 8 لیست به ثبت رسیده باید رای دهند. از آنجا که لیست المستقبل باید در این حوزه با لیست «نجیب میقاتی» نخست وزیر پیشین لبنان و لیست «اشرف ریفی» از سران سابق و افراطی المستقبل که از این حزب جدا شده است، رقابت کند، در این حوزه نبردی سخت بر سر 11 کرسی را شاهد هستیم. البته لیست مورد حمایت جریان ملی آزاد و لیست مشترک جماعت اسلامی با «مصباح الاحدب» بعلاوه لیست جامعه مدنی را نیز باید بخشی از این رقابت دانست.

حوزه «شمال 3» یا «الکوره – بشری – البترون – زغرتا» نیز شاهد رقابتی تنگاتنگ میان احزاب مسیحی است؛ جایی که در 4 لیست، حزب «جریان المرده» به رهبری «سلیمان فرنجیه»، سیاستمدار مشهور مسیحی و نامزد سابق ریاست جمهوری با جریان ملی آزاد یعنی حزب نزدیک به رئیس جمهوری و حزب‌های نیروهای لبنانی و الکتائب بر سر 10 کرسی نمایندگی می‌جنگند.

منطقه «جبل لبنان» نیز تقسیم بر 4 حوزه انتخابیه شده است؛ در نخستین حوزه یعنی «جبیل – کسروان» که در آن 4 لیست به ثبت رسیده است، جریان ملی آزاد و متحدانش، با نیروهای لبنانی و متحدانش رقابت دارند. لیست سوم متعلق به نماینده سابق مجلس «فرید هیکل الخازن» و چهارمین لیست از ائتلاف «جان لوی قرداحی» وزیر پیشین دولت لبنان با شخصیت‌های مستقل و حزب الله تشکیل شده است تا هفت نماینده مسیحی و 1 نماینده شیعی از این حوزه به ساختمان مجلس در «میدان نجمه» بیروت برسند.

برای حوزه «المتن الشمالی» در جبل لبنان 6 لیست به ثبت رسیده و میان جریان ملی آزاد، نیروهای لبنانی، «میشل مر» سیاستمدار لبنانی و جامعه مدنی تقیسم شده است تا هشت نماینده مسیحی انتخاب شوند.

در «بعبدا» یعنی حوزه سوم جبل لبنان، 3 لیست برای 2 کرسی شیعی، 1 کرسی دروزی و 3 کرسی مسیحی مارونی و مجموعا 6 کرسی رقابت دارند. یکی از مناطق بعبدا، حومه جنوبی بیروت است که از آن به عنوان پایگاه حضور حزب الله یاد می شود.

در این حوزه لیست نخست، لیستی مشترک میان حزب الله، جنبش امل، جریان ملی آزاد و «حزب دموکرات» به رهبری «طلال ارسلان» از وزرای دروزی لبنان است که با لیست مشترک حزب سوسیالیست ترقی خواه، نیروهای لبنانی، المستقبل و البته یک لیست از شخصیات های مدنی رقابت می کند.

چهارمین حوزه جبل لبنان نیز حوزه «الشوف – عالیه» است. بارزترین رقابت لیست‌های 6گانه این حوزه، ائتلاف میان حزب سوسیالیست ترقی خواه با نیروهای لبنانی و المستقبل از یک طرف و ائتلاف جریان ملی آزاد با حزب «سوری قومی اجتماعی»، جماعت اسلامی و حزب دموکرات است که به آن باید لیست سوم به سرلیستی «وئام وهاب» سیاستمدار دیگر دروزی و لیست حزب الکتائب را هم اضافه کرد.

برنده انتخابات پارلمانی لبنان کیست؟

پایگاه خبری النشره که از تریبون‌های رسمی 14 مارس به شمار می‌رود، در تحلیلی در خصوص پیش بینی نتایج انتخابات آورده است : در انتخابات آتی هیچ طرف سیاسی اکثریت دو سوم نمایندگان را نخواهد داشت و البته شانس حزب شیعه و احزاب هم پیمان به اضافه جریان ملی آزاد و الطاشناق برای داشتن نیمی از اعضای پارلمان آینده این بار نسبت به سال 2009 بیشتر است که دلیل آن پراکندگی سیاسی طرف‌های مقابل است.

تردیدی نیست که این صندوق‌های رای و آراء رای دهندگان هستند که می‌توانند نتایج را زیر و و کنند به گونه‌ای که یا این ارزیابی‌ها درست خواهند بود و یا مسائل غیرمنتظره‌ای تمام تحلیل‌های روزها و هفته‌های اخیر را تحت الشعاع قرار خواهند داد.

روزنامه الاخبار لبنان نیز در این راستا تاکید می‌کند که با نزدیک شدن به زمان انتخابات پارلمانی بیشتر گروه‌های لبنانی روند رقابت‌های انتخاباتی را در بخش حزبی و بدون درنظر گرفتن منافع جریان‌های بزرگ تر نظیر 8 و 14 مارس دنبال می‌کنند. به عنوان مثال سعد حریری به دنبال مدیریت انتخابات و افکار عمومی اهل تسنن در بیروت و طرابلس و صیدا و اقلیم الخروب و عکار و بقاع غربی است و ولید جنبلاط نیز در شوف همین روند را دنبال می‌کند. رقابت‌های محلی نیز به شخصیت‌های داخلی هر کدام از این مناطق سپرده شده است.

البته حزب الله لبنان و جنبش امل از این قاعده مستثنا هستند، آنها که از پیروزی خود در کسب 27 کرسی مختص شیعیان مطمئن هستند، تلاش می‌کنند از سایر متحدان خود در بخش‌های مختلف لبنان از جمله در بقاع شمالی و جنوبی نیز حمایت کنند. آنها در حال حاضر اقدامات تاثیرگذاری را در مناطقی انجام می‌دهند که از اکثریت شیعی برخوردار نیستند.

تحلیلگران اعتقاد دارند که اهمیت انتخابات 2018 برای هر یک از فراکسیون‌های بزرگ در این است که بتوانند کرسی‌های موجود را برای خود حفظ کنند و در عین حال نیم نگاهی نیز به در اختیار گرفتن اکثریت پارلمانی با کمک متحدان خود دارند.

این موضوع به قانون انتخابات باز می‌گردد که احزاب کوچک تر را مورد حمایت بیشتر قرار می دهد. در قانون پیشین، در برخی مناطق با آنکه ممکن بود مسلمانان بخش قابل توجه و حتی اکثریت جمعیت را داشته باشند، اما براساس قانون قدیمی و گاهی خلاف واقع سهمیه بندی‌ها، نمی توانستند به پارلمان راه یابند. علاوه بر این براساس قانون جدید هر لیستی براساس درصد آرا، کرسی‌های پارلمان را تصاحب می‌کند. فرض کنید به حوزه ای 5 کرسی تعلق گرفته باشد و لیستی 20 درصد آرا را کسب نماید، آنگاه نفر اول لیست وارد پارلمان خواهد شد. اما در قانون پیشین هر 5 صندلی از آن لیستی بود که بیشترین درصد آرا کسب می کرد.

در قانون اکثریت، احزاب قدرتمند سیاسی و مالی برنده می شدند و احزاب کوچک تر با توجه به قانون اکثریت عملاً هیچ دستاوردی نداشتند؛ اما در قانون جدید به نظر می رسد برنده نخست، احزاب کوچک تر و طوایف لبنان خواهند بود.

موقعیت آینده نبیه بری و سعد حریری تضمین شده است

نکته پایانی اینکه با وجود تمام متغیرات و شاخص‌هایی که در این مقاله به آن اشاره شد، باید گفت که تغییر در محیط داخلی لبنان به کندی دنبال می‌شود و انتخابات آینده نیز بعید است بتواند ساختار قانون گذاری کشور را دچار تغییرات اساسی کند. به این ترتیب باید گفت که صرف نظر از تغییرات جزئی غافلگیری‌های قابل توجهی در نتایج انتخابات به وجود نخواهد آمد و فراکسیون‌های بزرگ نظیر فراکسیون نبیه بری، حزب الله، سعد حریری، ولید جنبلاط و جریان آزاد ملی به قدرت خود باقی خواهد ماند. به این ترتیب می‌توان گفت ریاست نبیه بری در پارلمان و ریاست سعد حریری بر دولت آینده این کشور نیز تضمین شده است.

انتهای پیام/