بیرجند| سونامی خشکسالی در کویر؛ خراسان جنوبی روی خط قرمز بحران

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، شرایط ویژه کم آبی و خشکسالی امسال در نیم قرن اخیر بی‌سابقه بوده و سونامی خشک‌سالی آن‌چنان به جان استان خراسان جنوبی افتاده که هیچ‌چیز از درخت، باغ، چشمه، قنات و چاه گرفته تا ماهی و زنبور و حیات‌وحش از آسیب آن در امان نمانده‌اند.

قصه تلخ خشکسالی در خراسان جنوبی همچنان ادامه دارد چراکه به گفته کارشناسان بررسی شاخص‌های خشکسالی نشان‌دهنده تداوم شرایط خشکسالی در استان بوده و همچنان خراسان جنوبی در رتبه شش کشور از نظر بیشترین کاهش میزان بارندگی قرار دارد.

آری در تمام این سال‌ها ساکنان کویر تنها چشم به آسمان داشتند و باز هم با هزاران امید بذر را در دل خاکی می‌کاشتند که می‌دانستند تشنه‌تر از آن است که بخواهد گیاهی را در دامان خود بپروراند.

تب تند خشک‌سالی سال‌هاست که در استان خراسان جنوبی فروکش نکرده و هر سال داغ‌تر بر عطش چشمه‌ها و قنات‌ها و چاه‌ها افزوده است.

اما امسال بعد از سال‌ها خشکسالی قطرات باران‌های بهاری غبار ناامیدی را از زمین‌های خشک کشاورزان پاک و دوباره روزنه‌ امید را در دل آن‌ها زنده کرد.

هر چند بارندگی‌های خوب امسال در استان سبب شد تا بعد از سال‌ها بهار به خطه خشک کویری بازگردد و برخی از سدها و رودخانه‌هایی که سال‌ها خشک‌شده بودند دوباره جریان پیدا کنند اما خشکسالی‌های مدام شیره جان سفره‌های زیرزمینی را گرفته که درمان این زخم‌ها سال‌ها زمان نیاز دارد.

50 درصد روستاهای خراسان جنوبی خالی از سکنه شد

آثار و پیامدهای خشک‌سالی در استان خراسان جنوبی تا آنجا پیش رفته است که بنا به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی 50 درصد روستاهای خراسان جنوبی خالی از سکنه شده است.

هاشم ولی‌پورمطلق در این باره افزود: از 3 هزار و 563 آبادی خراسان جنوبی یک هزار و 680 آبادی خالی از سکنه شده‌ که مهم‌ترین علل مهاجرت روستائیان خشک‌سالی و بحران آب است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با اشاره به خسارت 28 میلیارد تومانی خشکسالی به باغات استان در این مدت بیان کرد: علاوه بر این در سال زراعی گذشته خشکسالی و بی آبی بالغ بر 37 میلیارد تومان به مزارع کشاورزی استان خسارت زده است.

وی بیشترین حجم خسارت خشکسالی را در شهرستان بشرویه عنوان کرد و گفت: شهرستان خوسف و شهرستان فردوس نیز به ترتیب بیشترین حجم خسارت خشکسالی را به خود اختصاص داده‌اند.

ولی‌پورمطلق یادآور شد: خشکسالی‌های چندین ساله در استان در بخش زراعی و باغی سبب خشک شدن درختان، کاهش محصول و بدکیفیت شدن محصولات شده است و در بخش دام و طیور نیز خشکسالی‌ها سبب کاهش جمعیت دام، کاهش میزان شیردهی، افزایش عدم باروری و سقط جنین دام شده است.

وجود 7 سد ذخیره سازی آب در خراسان جنوبی

مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی نیز گفت: در حال حاضر هفت سد ذخیره سازی آب در استان وجود دارد.

حسین امامی با اشاره به خشکسالی‌های چند ساله اخیر بیان کرد: این خشکسالی‌ها پیامدهای زیادی را در روستاها، قنات‌ها و دشت‌های خراسان جنوبی به دنبال داشته است اما با بارندگی‌های اخیر 14 میلیون متر مکعب آب در این سدها ذخیره‌سازی شده است.

وی با اشاره به اقدامات انجام شده برای روان‌آب‌ها افزود: سد سازی یکی از اقدامات انجام شده برای این امر بوده که با اعتبارات ملی انجام می‌شود و در حال حاضر سد سیاهو با اعتباری قریب به هشت میلیارد تومان در حال احداث بوده که امید است تا شش ماه آینده به آبگیری برسد.

مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی با بیان اینکه بیشترین میزان ذخیره سازی مربوط به سد نهرین با میزان چهار میلیون متر مکعب بوده است ادامه داد: سد نهرین علاوه بر تامین آب کشاورزی، تامین آب شرب را به عهده دارد و با این میزان ذخیره سازی تابستان امسان دغدغه تامین آب نخواهیم داشت.

امامی گفت: 21 محدود مطالعاتی ممنوعه و ممنوعه بحرانی در استان در معرض تشدید پدیده فرونشست است و متأسفانه شاهد عوارضی جدی در این دشت‌ها هستیم که برای تأسیسات زیربنایی از جمله خطوط انتقال آب، گاز، راه‌ها و سایر موارد تهدید جدی تلقی می‌شود.

 وی با بیان اینکه قطعاً پدیده فرونشست سفره‌های زیرزمینی در اکثر دشت‌های استان رخ خواهد داد بیان کرد: به دلیل بالا بودن کسری مخازن آبی استان به ‌ویژه در محدوده‌های مطالعاتی سطح آب زیرزمینی استان در حال افت است و باید با جدیت ابتدا کسری مخازن را به صفر برسانیم و سپس آن را تقلیل دهیم.

وضعیت خشکسالی طی سه ماه آتی در استان ادامه دارد

مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی نیز گفت: استان خراسان جنوبی در رتبه ششم استان‌های کشور از نظر بیشترین کاهش میزان بارندگی قرار دارد.

علیرضا خندان‌رو افزود: با توجه به پیش‌بینی مدل‌های اقلیمی طی سه ماه آتی میانگین دمای هوا بین نیم تا 1.5 درجه گرم‌تر از نرمال پیش‌بینی شده و با توجه به پیش‌بینی مدل‌های اقلیمی طی سه ماه آتی نیز میزان بارش در استان در حدود نرمال و میانگین دمای هوا بین نیم تا 1.5 درجه گرم‌تر از نرمال پیش‌بینی شده است.

وی گفت: حدود 44 درصد از مساحت استان درگیر خشکسالی شدید، 30 درصد خشکسالی متوسط و مابقی نیز درگیر خشکسالی ضعیف است.

خراسان جنوبی به دلیل همزمانی سیل و خشکسالی در شرایط بحرانی قرار دارد

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی نیز بیان اینکه شرایط استان به دلیل همزمانی سیل و خشکسالی نسبت به سطح کشوری در شرایط بحرانی‌تری قرار دارد گفت: شرایط به گونه‌ای پیش رفته که بعد از خشکسالی‌های طولانی هر سال شاهد وقوع سیل هستیم.

علیرضا نصرآبادی ادامه داد: شرایط استان به دلیل همزمانی سیل و خشکسالی نسبت به سطح کشوری در شرایط بحرانی تری قرار دارد و باید این سیل‌ها را فرصتی برای استان کویری بدانیم که اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان داری از بهترین روش‌های مهار روان آب‌ها و ذخیره سازی آن ها است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی بیان کرد: سالانه بخشی از آب حاصل از باران به مرزها و کویر لوت می‌رود و از دسترس خارج می‌شود.

وی ادامه داد: خوشبختانه در سال 97 با مجوزی که رهبری برای برداشت از صندوق توسعه ملی برای اجرای طرح‌های آبخیزداری دادند سهم خراسان جنوبی 20 میلیارد تومان است که در صورت تخصیص کامل، اقدامات ارزشمندی در این حوزه انجام خواهد شد.

زنگ خطر جیره‌بندی آب در روستاها به صدا در آمد

مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان جنوبی نیز با تاکید بر اینکه زنگ خطر جیره‌بندی آب در روستاها به صدا در آمد گفت: در حال حاضر برای مجتمع آب‌رسانی روستاهای حاجی‌آباد و امیرآباد شهرستان بیرجند مشکل ‌داریم چراکه نیاز آبی منطقه بیشتر از میزان آبدهی چاه است.

مهدی صفوی نژاد بیان کرد: در سال‌های گذشته و در حال حاضر نیز این مشکل در همه شهرستان‌ها وجود دارد و دلیل اصلی آن نیز خشکسالی است.

وی با اشاره به آب‌رسانی سیار به حدود 400 روستای خراسان جنوبی افزود: این میزان به‌طور معمول در تابستان افزایش می‌یابد اما با وجود بارندگی خوب امسال در برخی از نقاط استان امید است قنوات آبدار شده باشند و نسبت به سال گذشته مشکل کمتری داشته باشیم.

مردم خراسان جنوبی در تمام سال‌هایی که با خشکسالی دست‌وپنجه نرم کرده‌اند به هزاران وعده دولتمردان از جمله وعده 10 ساله انتقال آب به استان دل خوش کرده‌اند وعده‌هایی که تحقق آن هنوز هم آرزوی دست نیافتی برای مردم خراسان جنوبی است.

هر چند امسال بارندگی‌های خوب بهاره دل هزاران کشاورزان استان را شاد کرد اما هنوز هم زمین تشنه خراسان سیراب نشده است و در کنار برنامه‌های دولت برای حل این مشکل به نظر می‌رسد صرفه‌جویی و مصرف بهینه می‌تواند بهترین راهکار در وضعیت موجود باشد.

آری آنچه می‌تواند تب خشک‌سالی و تبعات آن را برای این استان کم کند اگرچه انتقال آب به این استان کویری است اما این طرح بلندمدتی است که نیازمند اعتبارات میلیاردی است و تا زمان اجرای آن آثار حیات از این استان رخت بر خواهد بست و باید به فکر برنامه‌های کوتاه‌مدت در این زمینه بود و این راه کوتاه به‌جز مصرف بهینه آب نیست.

انتهای پیام/ش