به گزارش خبرگزاری تسنیم از شهرکرد، تغییر اقلیم، تغییر شکل بارشها، توزیع ناهمگون زمانی و مکانی بارندگی در کنار رشد جمعیت سبب شده است که بحران آب هر چه بیشتر در کشور احساس شود.
استان چهارمحال و بختیاری با وسعت کم ولی به علت شرایط توپوگرافی و جغرافیایی، از تنوع اقلیمی متفاوتی برخوردار است. بروز خشکسالی طی 10 سال اخیر، تغییر اقلیم و بروز تنشهایی بین حوضهها سبب شده است که کشاورزان استان چهارمحال و بختیاری برای تامین آب مورد نیاز جهت کشاورزی، با چالشهایی رو به رو شوند.
طبق آخرین گزارش مرکز ملی خشکسالی که 18 دی ماه امسال منتشر شد، چهارمحال و بختیاری پس از استانهای خراسان جنوبی، یزد، سیستان و بلوچستان، قم، اصفهان، کرمان و مرکزی از نظر رتبهبندی بارشها جزو 8 استان خشک کشور قرار دارد.
درباره وضعیت بارش، خشکسالی و تأثیر آن بر روی محیط زیست و منابع طبیعی استان پای صحبتهای مرتضی کرمی نشستیم.
وضعیت بارشها در استان چهارمحال و بختیاری
مرتضی کرمی، کارشناس حوزه تحقیقات کشاورزی و آب در این باره میگوید: خشکسالی و کم بارشی از سال زراعی 86-87 در استان به مدت 10 سال پیاپی ادامه داشته است. در سال زراعی جاری تاکنون نسبت به مدت مشابه سال گذشته و میانگین بلند مدت میانگین بارش 78 درصد کاهش یافته که در بروجن، سامان و بن میانگین بارشها تا 90 درصد کاهش یافته است.
وی افزود: در مجموع 94 درصد مناطق استان با خشکسالی بسیار شدید، 5.5 درصد خشکسالی شدید و حدود نیم درصد با خشکسالی متوسط مواجه است. از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون مجموع بیشترین بارشها در استان متعلق به ایستگاه کوهرنگ به میزان 24.8 میلیمتر بوده که این مقدار در دوره آماری 30 ساله در این ایستگاه بیسابقه بوده و حاکی از بحران بزرگ آبی در استان است.
این کارشناس بیان کرد: ارتفاع برف ایستگاه کوهرنگ در 20 دیماه حدود 70 سانتیمتر بوده که این مقدار در سال جاری 20 سانتیمتر گزارش شده است و مدت ماندگاری برف از 149 روز به 82 روز در سال زراعی 95-96 رسیده است.
کرمی تصریح کرد: کمبود بارش در حوضه زایندهرود از سال 86 تا 96 بیش از هزار و 347 میلیمتر است وحدود 2 میلیارد و 590 میلیون مترمکعب کمبود حجمی بارش را در این حوزه موجب شده است. کمبود بارش در حوضه کارون بزرگ بیش از 935 میلیمتر بوده است که حدود 12 میلیارد و 761 میلیون مترمکعب کمبود حجمی بارش را در محدوده استان چهارمحال و بختیاری در پی داشته است. کمبود میانگین بارش در کشور 9 درصد و در چهارمحال و بختیاری نیز 16 درصد است و پیشبینی میشود که این میزان به 30 درصد نیز افزایش پیدا کند.
تاثیرات مهم و اساسی خشکسالی در استان
وی ادامه داد: از 11 دشت استان 8 دشت ممنوع اعلام و برای بقیه درخواست ممنوعیت داده شد که دشتهای شهرکرد، سفید دشت، جوانمردی و بروجن «ممنوعه بحرانی هستند». از 840 رشته قنات استان 280 رشته کاملا خشکیده و 560 رشته بین 40 درصد تا 80 درصد کاهش آب داشتهاند. اکثر دشتهای استان از جمله شهرکرد، خانمیرزا و سفید دشت با فرو نشست مواجه شدهاند.
این کارشناس با بیان اینکه خشک شدن 1100 چشمه از 1439 چشمه شناسایی شده دراستان و کاهش 40 تا 70 درصد دبی مابقی چشمهها از جمله این تأثیرات است، گفت: از 3012 حلقه چاه 234 حلقه چاه کاملاخشک شده وآبدهی مابقی چشمهها به طور محسوسی کاهش یافته است. کاهش حجم سد زایندهرود از یک میلیارد و هفتصد میلیون متر مکعب به 190 میلیون متر مکعب رسیده است.
تاثیر خشکسالی بر محیط زیست
زوال اکوسیستم زاگرس «مهمترین پیامد خشکسالی»
برهم خوردن اکوسیستم منطقه و به خطر افتادن حیات گونههای گیاهی و جانوری
تاثیرات مخرب بر محیط انسانی ناشی از تولید ریزگردها
وقوع خودسوزی دشتها و تالابهایی نظیر خانمیرزا و گندمان
تاثیر خشکسالی بر منابع طبیعی
زوال بیش از60 هزار هکتار از جنگلهای استان
بروز آفات و بیماریها در جنگلها «سوسک چوبخوار و پروانه برگخوار»
از بین رفتن 200 هزار هکتار از مراتع استان باگونههای گیاهی ناب و منحصر به فرد
تشدید فرسایش خاک و از بین رفتن مواد مغذی خاک
استاندارد جهانی فرسایش خاک بین 5 تا 6 تن در هر هکتار و در کشور بین 15 تا 17 تن در هر هکتار است در حالی که این رقم در استان بین 20 تا 25 تن در هرهکتار است.
شکلگیری چشمههای گرد و خاک و گسترش پدیده بیابانزایی.
در ادامه وضعیت خشکسالی از دیدگاه معاون هواشناسی استان و راهکارهای ایشان آورده شده است.
انتظار شرایط بحرانیتری در استان چهارمحال و بختیاری
مهرداد قطره، معاون هواشناسی استان چهارمحال و بختیاری درباره پدیده خشکسالی و تأثیر آن بر روی استان میگوید: خشک شدن چشمهها پدیده عجیبی نیست. باید انتظار شرایط بحرانیتری را نیز داشته باشیم. طی 50 سال گذشته سال بینظیری در زمینه کاهش بارشها را داریم. بارشها در کوهرنگ به اندازه نصف سال زراعی گذشته هم نیست که امسال با کاهش 58 درصدی بارشها در کوهرنگ مواجه هستیم.
وی افزود: علت اساسی خشکسالی در استان کمبود بارشها نیست بلکه افزایش دما و نبود بارش برف حتی در زمستان سال 96 است که تعطیلی پیست اسکی کوهرنگ شاهدی بر ادعا است. این تصور را باید فراموش کرد که ارتفاعات کوهرنگ بتواند تأمین کننده آب برای استانهای همجوار باشد.
معاون هواشناسی استان چهارمحال و بختیاری بیان کرد: با شروع فصل تابستان ایبحران خشکسالی تشدید و بیشتر خودش را نشان میدهد که باید در این زمینه حداکثر صرفهجوییها انجام شود تا از این بحران نجات یابیم.
قطره خاطرنشان کرد: هیچ دورهای خشکسالی به صورت مستمر و پشت یر هم نبوده است. به عنوان مثال در دهه 50 خشکسالی داشتیم اما بعد از یک سال یا 3 سال چند سال نیز ترسالی بوده اما تاکنون با یک دهه خشکسالی مواجه نبودهایم.
وی تصریح کرد: استان چهارمحال و بختیاری دارای ویژگیهای خاصی است از جمله اینکه نمیتواند بارشها را در خودش حفظ کند مگر اینکه بارشها به شکل برف باشد.
معاون هواشناسی استان چهارمحال و بختیاری ادامه داد: واقعیت این است هر روز این پیامدها داده میشود و واقعیت این است که با توجه به اینکه استان همواره به عنوان استانی با منابع آبی بالا شناخته میشده متأسفانه مردم هنوز متوجه بحران پیش رو نیستند و چون از محیطهای مختلف به آب دسترسی دارند تصور میکنند منابع آبی مانند گذشته است.
قطره بیان کرد: آنچه الگوها، مدلها و نقشهها نشان میدهند ما باید خودمان را برای شرایط سختتر و بحرانیتر آماده کنیم. در طول سالهای گذشته حتی در استان نیز وسعت جنگلها کاهش و برحجم بیابانها افزوده شده است.
وی با اشاره به افزایش دما حتی در فصل زمستان گفت: مدتها است که ما دیگر زمستان واقعی در استان را مشاهده نکردهایم. زمستان 96 تنها یک بار دمای هوا به منفی 17 درجه رسید در حالیکه در سالهای گذشته چندین روز متوالی دمای هوا به 30 تا 35 درجه زیر صفر کاهش مییافت.
معاون هواشناسی استان چهارمحال و بختیاری ادامه داد: از دیدگاه علمی گسترش سیستم پرفشار جنب حاره سبب عقبنشینی موج سرما شده که در اینصورت حالت زمستانی شکل نمیگیرد که امسال این سیستم تنها یکی، دو روز عقبنشینی کرد.
راهکارهـا و پیشنـهادهـا
ایجاد باور عمومی در موضوع بحران آب با فرهنگسازی و همراه ساختن مردم در طرحهای مدیریت منابع آب
جایگزین کردن روشهای نوین آبیاری نظیر نواری و قطرهای به جای آبیاری غرقابی و بارانی
جلوگیری از گسترش افقی کشاورزی وتوسعه کشتهای متراکم
انجام طرح تعادل بخشی در آبهای تجدیدپذیر استان
مهار و ذخیره آبهای سطحی بصورت کاملا کارشناسی
اجرای طرحهای آبخوانداری و تغذیه مصنوعی دشتها
مسدود کردن چاهها و اجرای طرح نکاشت در اراضی و دشتهای بحرانی و تعدیل فعالیتهای دامداری
تغییر الگوی کشت از گونهها و ارقام با نیاز آبی بالا به سمت گونهها و ارقام با نیاز آبی کمتر
استفاده از کشت گیاهان دارویی و جنگلکاری اقتصادی به شرط حفظ منابع آب و خاک
پرهیز از بخشینگری و توسعه همکاریهای بین بخشی
برخلاف تصور عمومی درباره وضعیت بارش در ارتفاعات کوهرنگ مجید لهراسبیان از شرایط وخیم این منطقه میگوید.
خشک شدن 30 چشمه دائمی در شهرستان کوهرنگ
مجید لهراسبیان، مدیر آب و فاضلاب شهرستان کوهرنگ در تشریح وضعیت چشمههای این منطقه در گفتوگو با تسنیم اظهار داشت: 30 چشمه دائمی در شهرستان کوهرنگ به صورت کامل خشک شدهاند.
وی افزود: دبی سایر چشمهها نیز به یک سوم تا یک چهارم کاهش یافته است. چشمه بزرگ واقع در گردنه چری که تأمین کننده آب 52 روستا و 3 شهر را تأمین میکرد اکنون دبی آن به یک چهارم قبل کاهش یافته است.
مدیر آب و فاضلاب شهرستان کوهرنگ با بیان اینکه چشمه زرین که روزی عنوان قلب زردکوه را داشت به صورت کامل خشک شده است، بیان کرد: بر اثر خشک شدن و کاهش شدید دبی این رودخانهها روستاها اکنون با مشکل تأمین آب مواجه شدهاند.
گزارش از سپیده شفیعینژاد
انتهای پیام/ ت