به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، شهرستان خواف یکی از شهرستانهای استان خراسانرضوی است که در 250 کیلومتری جنوبغربی مشهد واقع شده است. این شهرستان با چهار بخش مرکزی، سنگان، جلگه زوزن و سلامی و جمعیتی بیش از 110 هزار نفر، در نوار مرز شرقی ایران قرار دارد. شهرستان خواف از شمال به شهرستان رشتخوار، از غرب به شهرستان گناباد، از جنوب به شهرستان قاینات و از شرق به شهرستان تایباد و کشور افغانستان متصل است.
تعدد آثار تاریخی در این شهرستان و همچنین تنوعی که در بازه تاریخی آنها وجود دارد از این شهرستان و منطقه، مکانی بسیار جذاب فراهم ساخته تا زمینه بازدید از آن از سوی گردشگران فراهم شود و در این میان آسبادهای نشتیفان خواف دارای جایگاه ویژهای هستند.
مجموعه آسیابهای بادی نشتیفان خواف براساس اسناد تاریخی از بزرگترین مجموعههای خشت، گل و چوب بازمانده از دوره صفویه، و همچنین بزرگترین و قدیمیترین مجموعه آسبادهای جهان به شمار میآیند.
چرخش این آسبادها تنها به وزش بادهای قوی، مداوم و 120 روزه سیستان باز میگردد. بادهایی که میوزند و با به حرکت در آوردن پرههای چوبی این آسبادها، سبب انتقال نیرو به سنگهای این آسیابها و آرد شدن گندم میشدهاند.
در روزگارانی که هیچ نیروی خاصی جهت رفع نیازهای بشر وجود نداشته، مهار باد و استفاده از آن برای آرد کردن گندم سبب افزایش کارایی نشتیفان شده است. بههر حال عدم وجود همیشگی باد و در اختیار نبودن آن در همه اوقات سال یک مشکل عمده در استفاده از آسیابها بوده است، ولی مردمان گذشته نشتیفان برای رفع این مشکل تدابیری اندیشیدهاند.
در فصولی که باد کمی وجود داشته باشد از رودخانههای جنوب نشتیفان که در این موقع از جریان آب برخوردار بوده، جهت بکارگیری آسیابهای آبی استفاده کردهاند. بقایای آسیابهای آبی در نشتیفان قابل رویت است. این روزها و البته در ماههای اخیر پرونده ثبت جهانی آسبادها بسیار سر زبان بوده است.
پیگیری ثبت جهانی
محمود باعقیده؛ رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان خواف در این زمینه میگوید: ثبت جهانی آسبادهای نشتیفان خواف در حال پیگیری است و کار اصلی ما در این حوزه، آزاد کردن حریم اطراف این آسبادها است زیرا فاز مرمت آنها به تمام رسیده و استحکام بخشی لازم نیز صورت گرفته است.
وی ادامه میدهد: قرار است آسبادهای ایران با محور نشتیفان ثبت شود زیرا در خواف و سنگان و در برخی از روستاهای خواف آسبادهای دیگری نیز داریم. کار شناسایی مالکان زمینهای اطراف آسبادها آغاز شده و کار مطالعاتی و نقشهبرداری و آسیب شناسی آن نیز پیگیری شده است.
قدمت تاریخی: صفویه و حتی دورتر
باعقیده در مورد قدمت تاریخی این آثار نیز میگوید: با توجه به اینکه مورخان نخستین باری که از آسبادهای نشتیفان نام برده، مربوط به صفویه است، حدس زده میشود قدمت این آثار نیز مربوط به همین دوره است اما با توجه به مسجد جامع و آب انبار موجود در منطقه، احتمال داده میشود قدمت آثار مربوط به دوره تیموریان است اما به نظر میرسد حتی قدیمیتر است.
وی در مورد برآورد اشتغالی که ممکن است در اثر این ثبت جهانی در منطقه ایجاد شود عنوان کرد: همین الان که بحث ثبت جهانی در حد حرف و حدیث است تعدادی اشتغال مستقیم و غیرمستقیم داریم و پس از ثبت جهانی میتوان اطراف آسبادها، 40 اشتغال مستقیم ایجاد کرد اما نیاز به برآورد دقیقی دارد.
رئیس اداره میراثفرهنگی خواف بیان کرد: حدود 180 آسباد در شهرستان خواف شناسایی شده که 106 مورد آنها کاملاً سرپا است و بقیه آثار خیلی کمی است و نیاز به استحکامبخشی دارد. آسبادها زمینه ساز انرژی پاک است؛ اینها اجداد توربینهای بادی هستند و مدتی است که در خواف رواج دارد، نشتیفان بهترین تونل بادی دنیا است و بحث فنی این مسئله را متخصصان تائید کردهاند. در واقع از انرژی باد در قدیم برای آردکردن گندم و جو استفاده میشده است. اکنون نیز 17 تا 18 شرکت در زمینه ساخت توربین در منطقه در حال رایزنی و فعالیت هستند.
مشکل ثبت جهانی کجاست؟
باعقیده در پاسخ به مسائل پیشروی ثبت جهانی نیز میگوید: این موضوع فراتر از حیطه شهرستان است و بحث آزادکردن زمین اطراف آسبادها مطرح است؛ یا باید اینها خریداری شود و یا اینکه زمین دیگری در اختیار آنها قرار داده شود و در هر دو زمینه باید استان تصمیمگیری کند.
انتهای پیام/ ز