نه به برجام بدون آمریکا
کارشناسان سناریوهای پس از خروج آمریکا از برجام را تحلیل می‌کنند.
به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، شمارش معکوس برای رسیدن به 22 اردیبهشت‌ماه و تعیین‌تکلیف سرنوشت برجام آغاز شده است. در این میان مقامات آمریکایی و متعهدان اروپایی‌شان از طرفی احتمال خروج ترامپ از برجام را به رخ می‌کشند و از طرف دیگر از برجام‌های تکمیلی سخن می‌گویند. نتانیاهو نیز چندی پیش در ادامه نمایش‌هایش درخصوص ایران، این بار با نشان دادن انبوهی سی‌دی، سعی کرد جاده صاف‌کن مطالبات طرف‌های غربی‌اش باشد.
نصرت الله تاجیک معتقد است آمریکا با معطل کردن ایران بیشترین بهره را از برجام می‌برد
نباید خود را معطل امروز و فردای ترامپ کنیم
در همین راستا نصرت ا... تاجیک، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با «فرهیختگان» معتقد است ترامپ با همین وضعیتی که در حال حاضر ایران را نگه داشته است، بیشتر سود می‌کند تا اینکه بخواهد از برجام خارج شود و تبعات منطقهای و بین‌المللی آن را تحمل کند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه تصریح کرد: «بحث‌هایی که حول محور مسائل موشکی و فعالیت‌های منطقهای ایران مطرح می‌شود، به علاوه حملات به سوریه و پایگاه‌هایی که چند تن از نیروهای ایرانی در آن حضور داشتند، پس‌لرزه و تبعات دوران پساداعش است و در قالب پروژه ایران‌هراسی 2 می‌توان تحلیل کرد. به عبارت دیگر این گونه مسائل در راستای منزوی کردن ایران دست به دست هم می‌دهند تا مرحله دوم ایران‌هراسی آغاز شود و در ادامه زمینه مذاکرات بعدی راحت‌تر فراهم شود و امتیاز بیشتری از ایران گرفته شود، همان‌طور که در برجام شاهد ایران هراسی شدید بودیم.»
استاد سابق دانشگاه دورهام انگلیس با بیان اینکه شاید در واقعیت اینچنین باشد که ما در برجام خیلی کوتاه آمده‌ایم و نمی‌گویم چنین نیست، افزود: «ما راه برجام را رفتیم، چراکه می‌خواستیم فضای تنفسی برای سیاست خارجی فراهم کنیم و خود را از ایران‌هراسی و منزوی شدن نجات دهیم و بتوانیم گفتمان صحیحی را با منطقه و جهان داشته باشیم. در حال حاضر بهترین اقدام برای ما این است که مدل توسعه، رفاه مردم و مسائل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خود را به ترامپ و برجام وابسته نکنیم. درست است که در دنیایی زندگی می‌کنیم که وابسته به خیلی چیزها هستیم. متاسفانه اقتصاد تک‌محصولی داریم، باید نفت بفروشیم و پول آن را داخل مملکت بیاوریم و در توسعه و سازندگی استفاده کنیم، ولی نباید خود را معطل امروز و فردای ترامپ کنیم. ترامپ و آمریکا با معطل کردن ما بهترین بهره‌برداری را می‌کنند.» تاجیک در ادامه گفت‌وگویش با «فرهیختگان» تاکید کرد: «علاوه‌بر اینکه نباید اقتصاد و توسعه خود را به آمریکا و تصمیمات ترامپ گره بزنیم، باید دنبال این باشیم که برجام برای ما سود داشته باشد، چه ترامپ در آن باشد و چه نباشد. اگر برجام برای ما سود نداشته باشد، حتی اگر ترامپ در آن هم باشد، باید فکر دیگری کنیم.»
وی بار دیگر خاطرنشان کرد که به نظرش ترامپ از برجام خارج نمی‌شود و خاطرنشان کرد: «به فرض بیرون رفتن ترامپ باید از طریق سازوکارهای خاص خود که در برجام تعریف شده، دنبال حل مسائل برویم. نه اینکه قدم‌هایی را برداریم که به نوعی سایر کشورهای ذی‌نفوذ و کسانی را که در برجام نقش داشتند و دارند پشت ترامپ قرار دهیم. در درجه اول باید سازوکار و مکانیسمی که در برجام تعریف شده و با کمیته‌ای که وجود دارد و کشورهای ذی‌مدخل لابی کرده و کار را دنبال کنیم. اگر این سازوکار نتیجه نداد، بهترین کار این است که ببینیم چه حالتی برای ما حداکثر سود را دارد. اگر خروج از برجام برای ما سود بیشتری داشت، باید از آن خارج شویم و سیاست‌های اقتصادی و سیاسی را بر همان اساس تعریف کنیم. اگر دیدیم ماندن در برجام حتی بدون آمریکا برای ما سود دارد، در برجام بمانیم.
نصرت ا... تاجیک همچنین تصریح کرد: «من معتقدم تصمیمات آمریکا نباید محور تصمیمات ما باشد. قسمت اعظم آشفتگی اقتصاد ما به مسائل مدیریتی و داخل کشور بازمی‌گردد و امیدوارم با اتکا به توان داخلی وابسته به برجام و ترامپ نباشیم.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه با اشاره به نمایش اخیر نتانیاهو گفت: «ادعاهای اخیر نتانیاهو یا سیاه‌بازی‌ای که انجام داد، این بار باز هم با نگاه طنز دیده شد و حتی از سوی غربی‌ها هم جدی تلقی نشد. من فکر می‌کنم اگر این ادعاها پایه و اساسی داشت، ترامپ اجازه نمی‌داد آن را نتانیاهو خرج کند و خود این مطالب را عنوان می‌کرد.»
استاد سابق دانشگاه دورهام انگلیس اشاره داشت که به فرض صحت ادعا هم این اطلاعات قدیمی است. کمااینکه غربی‌ها مخصوصا اتحادیه اروپا هم اشاره کردند. این اظهارات دو جنبه داشت؛ یک جنبه قابل‌توجه این است که اینکه ادعاها به قبل از برجام مربوط می‌شود، یعنی اطلاعات قدیمی که مربوط به قبل از 2015 و قبل از انعقاد برجام بوده است. به عبارت دیگر حتی به فرض صحت همه ادعاهای نتانیاهو، این اسناد و اظهارات هیچ ربطی به برجام ندارد. بعضی از مقامات سابق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته‌اند قبلا این اسناد را دیده‌اند.
وی افزود: «جنبه قابل‌توجه دیگر این است که به فرض صحت ادعاها اطلاعات چگونه به دست آمده است؟ یعنی اگر این‌طور که نتانیاهو بیان می‌کند به صورت جاسوسی از داخل ایران به دست آمده است؟ اما پیش از این هم گفته می‌شد که رژیم صهیونیستی سایت سازمان بین‌المللی انرژی اتمی را هک کرده و ممکن است از آن طریق این اطلاعات به دست آمده باشد. به عبارت دیگر، اطلاعاتی از طریق نامشروع کسب شده است. در این صورت هم رژیم صهیونیستی و نتانیاهو در مظان اتهام هستند و به عقیده من جای یک کار حقوقی دارد که بررسی شود اگر این مطالب از طریق هک سایت این سازمان به دست آمده است، چه راهی را می‌توانیم از منظر حقوقی دنبال کنیم.»
تاجیک درنهایت تاکید کرد: «بعید می‌دانم اظهارات نتانیاهو در روال برجام تاثیری داشته باشد و اساس تصمیم‌گیری قرار گیرد. البته اگرچه روی برجام به صورت مستقیم اثر ندارد.»
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نهم در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
خروجی همه چانه‌زنی‌های ترامپ تشدید فشارها بر ایران است
نوذر شفیعی، نماینده سابق و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نهم با اشاره به آخرین تحولات مرتبط با برجام گفت: «تا پیش از اظهارات ترامپ سه سناریو برای خروج آمریکا از برجام قابل‌تصور بود؛ نخست آنکه برجام را به‌طور کلی بد ببیند و برای همیشه از آن خارج شود. دوم اینکه عدم خروج آمریکا از توافق هسته‌ای را به انجام اصلاحاتی در خود برجام یا منضم کردن ضمائمی به آن مشروط کند و سومین گزینه نیز این است که از برجام خارج شود، ولی برای مدت زمانی محدود و در عین حال مشروط!»
وی در توضیح سناریوی سوم افزود: «احتمال دارد آمریکا برای یک بازه زمانی کوتاه از برجام خارج شود و بعد از آن اگر اصلاحاتی در برجام ایجاد شد یا درمورد مسائل موشکی یا نفوذ ایران در منطقه و مسائلی از این قبیل اتفاقات محدودکننده‌ای در مورد ایران حادث شد، آن زمان دوباره به برجام برگردد و در غیر این صورت خروج را ادامه دهد.»
این کارشناس مسائل سیاسی خاطرنشان کرد: «سیاست ترامپ بر این است که خروجی همه این چانه‌زنی‌ها و فشارها ایجاد فشار مضاعف بر ایران برای ورود به مذاکره بر سر برنامه موشکی و امضای برجامی دیگر در این‌باره و مواردی چون برنامه منطقهای ایران و مسائل حقوق بشری است.»
شفیعی با اشاره به ایده برجام بدون آمریکا و پایبندی ایران به توافق هسته‌ای در صورت همراهی اروپا تصریح کرد: «اولا برجام یک مجموعه به هم پیوسته است که صدر و زیرش به هم مرتبط بوده و دستکاری در آن کاری بسیار دشوار است، ثانیا در برجام در موارد متعددی صراحتا و تلویحا اشاره شده که هر کسی از برجام خارج شد، این حق برای دیگران هم وجود دارد که خارج شوند، لذا اگر کسی آن را اجرا نکرد، این حق برای دیگران هم وجود دارد که اجرا نکنند.»
وی در ادامه یادآور شد: «ما قوانین دیگری را نیز در مجلس از تصویب گذراندیم که در آنجا هم به صراحت روی این موضوع تاکید شده است.»
به گفته این نماینده سابق مجلس، باید اذعان داشت که به واسطه تهدیدات گاه و بیگاه ترامپ برجام اصلا جنبه اجرایی پیدا نکرد، چراکه با تشکیک‌های مداوم در اجرای برجام به‌طور طبیعی بسیاری از شرکت‌ها به واسطه پیوستگی‌های اقتصادی بین آمریکا و اروپا، تن به ریسک تجارت با ایران ندادند.
شفیعی تاکید کرد: «از هر زمانی که آمریکا به‌طور واقعی و علنی از برجام خارج شود، بدون تردید ایران نیز بایــد مقابلـــه‌به‌مثـل کند، چــــراکه خروج ایران نشانه قدرت آن خواهد بود.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: «هرچند اگر برجام اجرا شود، منافعی نیز نصیب ما می‌شود، ولی این‌طور نیست که اگر پرونده برجام بسته شد، کل کشور رو به نیستی و نابودی برود و ایران بازنده باشد و طرف‌های مقابل برنده باشند.»
وی افزود: «باید بدانیم آمریکا در عرصه بین‌الملل تعیین‌کننده بوده و اروپا صرفا تاثیرگذار است، بنابراین ما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم اروپا سیاستی را به آمریکا دیکته کند، ولی عکس این مطلب صادق است. کمااینکه دیدید مرکل و مکرون به آمریکا رفتند، ولی به جای اینکه بتوانند آمریکا را قانع کنند، آمریکا آنها را قانع کرد.»
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نهم در ادامه با اشاره به اجرای دکترین پلیس خوب- پلیس بد از سوی اروپا و آمریکا تصریح کرد: «اروپا و آمریکا بخشی از یک کل واحد به نام غرب هستند. اینها در حوزه‌های تاکتیکی ممکن است اختلاف نظرهایی داشته باشند، ولی در حوزه استراتژیک اختلاف نظر ندارند و با هم هماهنگ هستند، لذا ذیل این هماهنگی ممکن است نقش‌ها جای خود را پیدا کنند. اکنون نیز آمریکا نقش پلیس بد را بازی می‌کند و به اروپا نیز اجرای نقش پلیس خوب محول شده است؛ با این هدف که نه‌تنها ایران که هر کشوری را که در چارچوب نظم سیاسی مطلوب غرب نیست، وادار به تغییر رفتار کنند.»
محمدجواد جمالی‌نوبندگانی، عضو هیات‌رئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی:
برجام فقط برای آمریکا خوب است
بیش از 11 بار توسط آمانو و اتحادیه اروپا اعلام شد که ایران تعهدات خود را در برجام انجام داده است. حتی فارغ از آن خویشتنداری بسیار زیادی هم در برابر بدعهدی‌ها داشته‌ایم. اما از طرف آمریکایی‌ها یا تحریم‌ها لغو نشده یا تنها در اسم لغو شده، اما در عمل کاری کرده‌اند که همگان خوف این را داشته باشند که آمریکا آنها را تحت تحریم‌های خویش قرار بدهد.
من یک تقسیم کار در اروپا می‌بینم؛ اروپایی‌ها از روش‌های نرم استفاده می‌کنند و آمریکایی‌ها از روش سخت. عده‌ای می‌گویند برجام، قرارداد خوبی است، اما این موضوع را باید بدانیم که قراردادی خوب است که برای هر دو طرف خوب باشد، نه‌فقط برای آمریکا! اگر منافع ما در برجام تامین نشود، به چه دردی می‌خورد؟ احساس ما این است که مذاکره را برای مذاکره می‌خواهند، نه برای نتیجه. به عبارتی درصدد هستند زمان را از ما بگیرند و فشارهای اقتصادی را افزایش بدهند. در حقیقت به دنبال فشار روی نظام هستند.
اگر در 22 اردیبهشت‌ماه تمدید لغو تحریم‌ها امضا نشود، با شرایطی که امروز هست، هیچ فرقی نمی‌کند و چیز خاصی را از دست نمی‌دهیم. ما می‌توانیم به شرایط پیش از برجام برگردیم. ما کسی را تهدید نمی‌کنیم، اما به هیچ وجه از منافع خود هم دست برنمی‌داریم.
برجام بدون آمریکایی‌ها هیچ موضوعیتی ندارد. اروپا تحت فشار شدید امور سیاسی و اقتصادی آمریکا است. جامعه بین‌الملل در طول این چند سال اخیر متوجه شده که ایران معتقد به مذاکره و تعامل و پایبند به تعهدات خود بوده و هم بر تعهدات خود مانده و شرایط به‌گونه‌ای نیست که علیه ایران تبلیغ شود.
سیدحسین نقوی‌حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی:
هیچ‌گونه توافق جدیدی را نمی‌پذیریم
سیدحسین نقوی حسینی گفت: «آمریکایی‌ها تاکنون پایبندی خاصی به توافق هسته‌ای نداشتند و رفتارهای خصمانه و کینه‌توزانه آنها علیه جمهوری اسلامی بلافاصله بعد از آغاز برجام یعنی 26 دی 1394، تاکنون همچنان ادامه داشته است.»
وی افزود: «آمریکایی‌ها تاکنون حدود 20 بار به‌طور آشکار برجام را نقض کرده‌اند و البته لابی‌های صهیونیستی نیز به‌شدت روی آنها تاثیرگذار بوده و هستند و اکنون نیز همه تلاش خود را به کار بستند تا ترامپ از این توافق خارج شود. اقدام مضحک و دلقک‌گونه چندی پیش نتانیاهو نیز در همین راستا صورت گرفت. چون رژیم صهیونیستی به دنبال تولید آشوب در منطقه و تضعیف محور مقاومت است و برای این هدف می‌خواهد پشتیبانی و حمایت آمریکایی‌ها را داشته باشد، لذا روشن است که آن نمایش هم با هدف هموار کردن راه برای خروج آمریکا صورت گرفته بود.»
نقوی ادامه داد: «البته نباید فراموش کرد که قطعا اروپایی‌ها به سادگی وارد گرداب و منجلابی که آمریکا و رژیم صهیونیستی دنبال می‌کنند، نمی‌شوند و متوجه تحولات هستند. ما فکر می‌کنیم اروپایی‌ها نسبت به منافع خود واقع‌بین هستند. اروپایی‌ها به خوبی نسبت به این موضوع واقف هستند که اگر وارد این باتلاق شوند، نمی‌توانند از آن خارج شوند.»
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس با اشاره به تلاش‌های اروپا و آمریکا جهت تحمیل یک توافق مکمل به ایران، این تلاش‌ها را عبث و بیهوده خواند و گفت: «هدف پس پرده این اقدامات آن بود که با تحریم بیشتر علیه جمهوری اسلامی، آمریکا را در برجام نگاه دارند.»
به گفته این کارشناس مسائل بین‌الملل، «چنین رفتاری از نظر جمهوری اسلامی کاملا مردود و رد است. جمهوری اسلامی ایران هیچ نوع مذاکره و گفت‌وگویی پیرامون بحث برجام برای بار دوم نخواهد داشت و پیرامون مسائل دفاعی و موشکی نیز با احدی مذاکره نخواهد کرد.»
وی در ادامه خاطرنشان کرد: «اروپایی‌ها باید این را بفهمند که اگر قرار باشد تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال شود که برجام حفظ شود، این نقض غرض است. ما در برجام توافق کردیم تحریم‌ها علیه ایران لغو شود. برجام را امضا نکردیم که تحریم‌های جدیدی علیه ما اعمال شود. اینکه اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها توافق کنند یا نکنند، به جمهوری اسلامی ایران مربوط نمی‌شود و ما هیچ نوع توافق جدیدی را نمی‌پذیریم.»
فواد ایزدی:
مجلس باید طرح سه‌فوریتی خروج نرم از NPT را تصویب کند
فواد ایزدی کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اشاره به دستور ترامپ مبنی‌بر خروج آمریکا از برجام اظهارداشت: اتفاقی که امروز رخ داده خروج سخت آمریکا از برجام است. آقای ترامپ از برجام خارج شده و مسوولیت خروج از آن را پذیرفته و اعلام کرده است که همه تحریم‌ها برمی گردد.
وی ادامه داد: دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا با ادبیات کاملا تهاجمی نسبت به مردم و دولت ایران صحبت کرده است.
کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه دولت آقای روحانی باید در اقدامی فوری مقابله به مثل کند، تصریح کرد: تنها زبانی که دولتمردان آمریکایی متوجه می‌شوند زبان زور است و در همین زمینه مجلس شورای اسلامی باید طرح سه‌فوریتی را با همکاری شورای امنیت ملی برای خروج از NPT معاهده عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای تنظیم کند.
وی یادآور شد: ایران در حین خروج از NPT می‌تواند در بعضی از زمینه‌ها همچنان با آژانس همکاری‌های لازم را داشته باشد یعنی لزوما همه تعاملاتش را متوقف نکند و این پایان همکاری ما با آژانس نخواهد بود. ایزدی تصریح کرد: ترامپ با ادبیات خاص خود قصد وارد کردن شوک به جمهوری اسلامی ایران را دارد و جمهوری اسلامی هم به جز اینکه به آمریکا شوک وارد کند، راهی ندارد. خروج نرم از NPT هم می‌تواند شوک لازم را وارد کند.
کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه خطاب به دولتمردان کشورمان تاکید کرد: اگر در مقابل ترامپ دولت ضعیف عمل کند او خواسته‌های بیشتری را روی میز خواهد گذاشت و شاید یکی از دلایل و نقص‌هایی که ما در گذشته داشتیم این بوده که دولت نتوانسته بود به آن شدتی که باید در مقابل نقض برجام از سوی آمریکا ظاهر شود.
وی با بیان اینکه عجله‌ای برای خروج از برجام نیست، گفت: باید دید که اتحادیه اروپا آیا می‌تواند از شرکت‌های اروپایی در مقابل فشارهای آمریکا دفاع کند یا خیر و لزوما عجله‌ای برای خروج از برجام وجود ندارد و همه چیز به عکس العمل اروپایی‌ها بر می‌گردد.
بررسی سناریوهای اروپا در قبال خروج احتمالی آمریکا از برجام در گفت‌وگو با معاون پژوهشی موسسه ابرار معاصر
اروپا ظرفیت ادامه برجام را ندارد
بحث‌های زیادی درباره موضع احتمالی ترامپ در قبال برجام و قرارداد هسته‌ای ایران مطرح است. در این بین بسیاری از نقش‌آفرینان در این توافق چه در آمریکا و چه در اروپا در حال برنامه‌ریزی و آماده شدن برای فردای روز خروج یا عدم خروج احتمالی آمریکا از برجام هستند. در حالی که برخی مقامات کاخ سفید و نمایندگان کنگره بر این عقیده بوده‌اند که اگر آمریکا و هم‌پیمان‌های اروپایی این کشور نتوانند بر سر تغییر محتوای پیمان یادشده به توافق برسند ترامپ از این پیمان خارج می‌شود، وی در اقدامی پیش‌بینی نشده در توییت خود اعلام کرد که پیش از موعد مشخص‌شده مواضع خود را در قبال برجام اعلام خواهد کرد. اما بدون تردید این اقدام ترامپ واکنش‌های بسیاری را در پی خواهد داشت. هم ایران و هم دیگر طرفین این قرارداد مطمئنا واکنش‌های خاص خود را در قبال اعلام موضع ترامپ خواهند داشت.
درحالی که وزارت خارجه و شورای امنیت ملی آمریکا در حال تدوین یک استراتژی ارتباطی اقتصادی، دیپلماتیک و راهبردی برای خروج از پیمان هسته‌ای ایران، اعمال مجدد تحریم‌ها و مقابله با واکنش‌های احتمالی از سوی اروپا، چین، روسیه و ایران هستند «فرهیختگان» تلاش کرده است در این گزارش به بررسی سناریوهای احتمالی اروپا در قبال تصمیم احتمالی ترامپ بپردازد؛ سناریوهایی که بسته به پتانسیل اتحادیه اروپا و خواست آن متفاوت خواهد بود. بهزاد احمدی، کارشناس مسائل اروپا در مورد اینکه سناریوهای خروج آمریکا از برجام چه چیزهایی هستند، می‌گوید: «شاید بتوان از پنج تا 9 سناریو نام برد، اما در حالت کلی و به‌طور مختصر می‌توان در قالب سه سناریوی کلی به آن پرداخت. اگر از احتمال اول که تمدید احتمالی برجام توسط ترامپ خواهد بود بگذریم، یکی از احتمالات موجود خروج نرم و سناریوی بعدی خروج سخت از برجام است.
خروج نرم که مطلوب اروپایی‌ها محسوب می‌شود و شاید همین سناریو رخ دهد، این است که آمریکایی‌ها دست از تمدید تعلیق تحریم‌ها بردارند، اما آن را اجرایی نکنند. این عملا آن چیزی است که اروپایی‌ها به آن خروج نرم می‌گویند. در واقع به این شیوه آمریکا به اروپایی‌ها این فرصت را می‌دهد که مثلا در بازه زمانی سه ماهه بتوانند با ایران مذاکره کنند یا ابزارهای موجود را برای فشار آوردن به ایران جهت دستیابی به اهداف مورد نظر استفاده کنند. مورد دوم خروج سخت است، یعنی اینکه آمریکا به‌طور کلی از توافق خارج شود و اروپا را با ایران و برجام تنها بگذارد.
در مورد این مساله باید کمی با دقت ورود کنیم، خروج آمریکا از برجام یعنی چه؟ زمانی است که آمریکا می‌تواند تعلیق مجدد تحریم‌ها را امضا نکند، اما آن را هم اجرا نکند و این به معنای خروج نیست، چراکه آمریکا هنوز ماهیت حقوقی توافق را قبول دارد و به آن پایبند است و درواقع بعید است از مشارکت در این توافق خارج شود، چراکه اگر به‌عنوان شریک در این توافق حضور نداشته باشد از نظر حقوقی نمی‌تواند بعدها ایران را به دلیل عمل نکردن احتمالی به توافق مورد بازخواست قرار دهد. در هر دو حالت چه آمریکا خروج نرم داشته باشد چه خروج سخت، پای آمریکا و اروپا در مساله برجام درگیر خواهد بود.»
واکنش اروپا در قبال تصمیم ترامپ
احمدی در رابطه با اینکه اروپا در قبال تصمیم ترامپ چه کاری می‌تواند بکند گفت که «درواقع به‌طور کلی اگر بخواهیم وزن اروپا را درقبال آمریکا بسنجیم باید بگویم اروپایی‌ها آن وزن لازم را که می‌تواند به ما و به باقی ماندن برجام کمک کند، ندارند. درواقع با مطرح کردن یک قرارداد جدید یا یک قرارداد جانبی در مورد موضوع هسته‌ای ایران، اروپایی‌ها اصولا چند پیام را به آمریکا‌داده‌اند. مراوداتی که بین سران اروپایی چون مکرون، مرکل و می وجود داشت، نشان از این دارد که اتحادیه اروپا از اتحاد لازم برخوردار نیست. مورد دوم اینکه عملی که اروپایی‌ها در واقع سعی کردند برای دلجویی از ترامپ انجام دهند به شکلی تداعی‌کننده همراهی اتحادیه اروپا با فشارهای احتمالی کاخ سفید به ایران است. در واقع آنها این پیام را به کاخ سفید داده‌اند که در صورت افزایش فشارها بر ایران آنها را همراهی خواهند کرد و همین مساله موجبات سرافکندگی بسیاری از نخبگان و کارشناسان اروپایی را فراهم ساخته است. پیام بعدی که اروپایی‌ها با اعمال خود به آمریکا نشان داده‌اند این است که اروپایی‌ها اصولا ابزاری جدی برای مقابله با آمریکایی‌ها ندارند یا آن جدیت لازم را برای رویارویی با آمریکایی‌ها ندارند.»
چرا اروپا ممکن است به خواست آمریکا تن دهد؟
احمدی در این باره می‌گوید: «فکر می‌کنم در واقع اینکه چرا اروپا به نرمش در برابر آمریکا تن می‌دهد، چهار دلیل اساسی دارد؛ اول اینکه ترامپ قبل از اینکه وارد داستان برجام شود، با مطرح کردن بحث تعرفه فولاد و آلومینیوم اروپایی‌ها را تهدید کرد و به‌نوعی از جدیت خود در راه‌اندازی یک جنگ تجاری با آنها خبر داد. هرچند ترامپ اروپایی‌ها را از قانون جدید مستثنی کرد و بیشتر چین از این قانون تحت تاثیر قرار گرفت، ترامپ در واقع نشان داد که آماده انجام هر کاری هست. باید توجه داشته باشیم که ترامپ پیش از این هم از قراردادهای بین‌المللی دیگری چون قرارداد اقلیمی خارج شده است. پس عملا اروپایی‌ها نمی‌خواهند وارد جنگ علنی با آمریکا شوند. دومین نکته این است که اروپایی‌ها به‌رغم سال‌های اخیر تلاش می‌کنند بحث ساختار دفاع جمعی خود را پیش ببرند و همچنان به چتر هسته‌ای ناتو و چتر متعارف ناتو برای تهدیدات احتمالی نیازمندند. سومین دلیل موفقیت آمریکا در رام کردن قدرت‌های بزرگ است، طی سال‌های اخیر درواقع آمریکا آموخته است که چگونه با قدرت‌های نوظهور چون فرانسه یا آلمان که قدرت دوم اقتصادی جهان است مواجه شود. در بحث آخر که به‌نوعی جواب سوال شما هم هست این مساله حاکی است وزن اروپایی‌ها تا چه حد در رابطه با مسائل امنیتی بین‌المللی و نظام بین‌الملل دست پایین را دارد. در واقع ذکر موارد بالا از این جهت حائز اهمیت است که بدانیم اروپا اگر بخواهد در برابر آمریکا اقدامی انجام دهد در چه قالبی می‌توان به آن نگاه کرد.»
شرایط فعلی آزمونی برای اروپا
احمدی می‌افزاید: «درواقع به نظر من این مساله برای ما به‌عنوان جمهوری اسلامی آزمون خوبی بود که بدانیم پتانسیل طرف مقابل ما در چه حدی است. اگر در حال حاضر شما از من بخواهید در مورد ظرفیت‌هایی که بازیگران اروپایی می‌توانند در این حالت انجام دهند، توضیح دهم باید بگویم مثلا اگر یک خروج نرم را در نظر بگیریم، یعنی همان‌طور که آقای روحانی گفته‌اند رخ دهد اروپا اقداماتی را که آمریکا باید انجام می‌داد باید برعهده بگیرد. درواقع اروپا باید به‌گونه‌ای عمل کند که از تحریم‌های فراسرزمینی یا ثانویه در امان بماند. برای این کار باید بانک‌ها و بیمه‌های اروپایی را تشویق کند تا تامین مالی را برعهده بگیرند. اما نکته مهم در این بین این است که حتی همین موارد در این مدتی که برجام هم امضا شده اتفاق نیفتاده و درست است گشایش‌هایی را در روابط‌مان می‌بینیم اما واقعیت این است که بانک‌ها و شرکت‌های اصلی بیمه پای کار نیامده‌اند، مثلا تعهد کشوری چون اتریش که یک خط اختصاصی و سریع تامین سرمایه برای ما اختصاص داده است، در عمل محقق نشد.»
باید‌های اروپا در پایبندی به برجام
اما به گفته این کارشناس مسائل اروپا «اگر بخواهیم بایدهایی را که اروپا می‌تواند در قبال خروج آمریکا از برجام انجام دهد بررسی کنیم باید بگوییم یکی از آنها این است که عملا تامین سرمایه‌های ما را برعهده بگیرد و امکان این را به ما بدهد که شرکت‌های اروپایی با ما کار کنند، بدون اینکه ترس این را داشته باشند که مشمول تحریم‌های آمریکا شوند. دومین مورد استفاده از ظرفیت‌های حقوقی است، اما استفاده از ظرفیت‌های حقوقی هم در قبال احتمال جنگ تجاری با آمریکا کاری از پیش نخواهد برد و عملا می‌بینیم که اروپا توان مقابله به‌مثل با آمریکا را ندارد. یعنی اروپا توان فریز کردن سرمایه شرکت‌های آمریکایی را در اروپا و در اقدامی متقابل نسبت به بلوکه کردن سرمایه شرکت‌های اروپایی در آمریکا ندارد. اما این به آن معنا نیست که ما باید اروپا را از دست بدهیم بلکه ما باید از پتانسیل و جایگاه اروپا و اختلافی که بین اروپا و ترامپ به وجود آمده است استفاده کنیم. از قدرت لابی‌گری آنها در مراکز تصمیم‌گیری آمریکا از جمله کاخ سفید، کنگره و مجلس نمایندگان بهره بگیریم. مساله بعدی در مورد بایدهایی که اروپا در قبال خروج ترامپ از برجام می‌تواند اشاره کند بحث پایبندی به رژیم‌های حقوقی است. اروپا طی سالیان اخیر همواره سعی کرده است این‌گونه نشان دهد که به مساله رژیم‌های حقوقی و قواعد و قراردادهای بین‌المللی پایبند است و خروج احتمالی ترامپ از برجام می‌تواند این وجهه اروپا را با خطر مواجه سازد. در واقع این مساله را از این جهت عنوان کردیم که انتظاری که می‌توان از اروپا داشت باید تا چه حدی باشد و البته این‌گونه هم نباشد که اروپا را در برابر آمریکا خلع سلاح تصور کنیم بلکه باید از پتانسیل‌های اروپا در ادامه راه بهره ببریم.»
منبع: فرهیختگان
انتهای پیام/
