به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، حزب نهضت اسلامی تاجیکستان از سال 2015 تا کنون یکی از پرحاشیهترین جریانات سیاسی تاجیکستان بوده است. دولت امامعلی رحمان به اتهاماتی از قبیل کودتا علیه دولت و تروریستی بودن، فعالیت این حزب را که تا پیش از این تنها حزب اسلامگرای قانونی آسیای مرکزی بود، از سال 2015 متوقف کرده است. پس از آن بود که دولت تاجیکستان اقدامات گوناگونی علیه این حزب در داخل تاجیکستان و عرصه بینالمللی صورت داده است. در داخل تاجیکستان رهبران این حزب و چهرههای سیاسی نزدیک به آنان دستگیر شده و به مجازاتهایی سنگین از جمله حبس ابد محکوم شدند. در عرصه خارجی نیز دولت تاجیکستان تلاشهای زیادی را برای تروریستی اعلام کردن این حزب صورت داده است. البته باید اشاره کرد که تا کنون هیچ کشوری این ادعای دولت تاجیکستان که این حزب یک گروه تروریستی است را نپذیرفته است و در عوض بسیاری از کشورها به این امر اعتراض کردهاند. حتی تلاشهای دولت تاجیکستان برای تحت تعقیب قرار دادن محیالدین کبیری از طریق اینترپل نیز کارگر نیفتاد و در نهایت با پیگیریهای حزب و ارائه اسناد و مدارک، نام وی از لیست تحت تعقیب اینترپل حذف شد.
چند روز پیش خبری در رسانهها منتشر شد مبنی بر درخواست سازمان ملل از دولت تاجیکستان برای آزادی و جبران خسارتهای محمد حیت، معاون رهبر حزب نهضت اسلامی تاجیکستان که در زندانهای تاجیکستان به سر میبرد. دادگاه عالی تاجیکستان وی را سال 2016 به حبس ابد محکوم کرده است. در همین راستا مصاحبهای با آقای محمودجان فیضالرحمناف، سخنگوی حزب نهضت اسلامی تاجیکستان ترتیب دادهایم تا گفتگویی پیرامون آخرین وضعیت این حزب و نیز روند پیگیریهای حقوقی و بینالمللی نهضت از سازمان ملل و اینترپل برای آزادی اعضایش داشته باشیم.
* به عنوان نخستین سوال از شرایط امروز حزب نهضت اسلامی بگویید. برنامه حزب در خارج از تاجیکستان(پس از هجرت) برای آینده چیست؟ به نظر میرسد این حزب با از دست دادن چهرهها و نفرات کلیدیاش دچار ضعف شده است. نهضت چگونه میخواهد توان سابق خود را بازیابی کند؟ آیا برنامهای برای بازگشت به تاجیکستان و مذاکره با دولت وجود دارد؟
دقیقا هر حزبی وقتی 200 نفر از مسئولینش بازداشت میشود، در فعالیتهایش تاثیر خواهد داشت. اما تصور این بود که بعد بازداشت بیش 200 مسئول بلندپایه نهضت اسلامی و حصر خانگی صدها عضو دیگر حزب، این حزب قدرت احیا و فعالیت مجدد را از دست خواهد داده و از صحنه سیاسی محو میشود. ولی حزب نهضت موفق شد خود را در خارج کشور بازسازی کند و صدای خود را باز به هر فرد تاجیکستان برساند که این دولت تاجیکستان را شوکه کرد. بله حزب نهضت اسلامی تاجیکستان پس از هجرت با دیگر گروههای مخالف حکومت وارد گفتگو شد و حالا یک ائتلاف به مانند اتحاد سابق اپوزیسیون تاجیک در حال ایجاد است. یکی از برنامههای مخالفین تاجیک بازگشت سربلندانه به کشور و آزادی تمامی محبوسان سیاسی و در نهایت ایجاد یک حکومت ائتلافی دموکراتیک است.
* طی سالهای اخیر دولت تاجیکستان تلاشهای زیادی برای تروریستی اعلام کردن نهضت و تحت تعقیب قرار دادن رهبران نهضت صورت داده است. از نتیجه این تلاشها و پاسخهای نهضت به این اقدامات بگویید.
بله، این تلاشها صورت گرفته، اما چندان موفق نبوده است و کار به جایی رسید که مقامات تاجیک به صراحت اعلام کردند که از کشورهای همسایه و منطقه گله دارند، چرا که حتی یک کشور هم تاجیکستان در تروریستی اعلام کردن حزب نهضت اسلامی همراهی نکرد. همچنین در مورد تحت تعقیب قرار دادن رهبران نهضت نیز تلاشهای حکومت تاجیکستان ناکام ماند. حزب نهضت اسلامی با فعالیتهایش چه در داخل و چه در خارج کشور ثابت کرده است که یک حزب میانهرو و معتدل اسلامگرا است و در سطح بینالمللی نیز چنین شناخته میشود. دولت تاجیکستان تلاشهای ناموفق زیادی کرد تا نهضت را در جهان همچون تروریست و افراطگرا معرفی نماید، اما همه کشورها و سازمانهای بینالمللی از آنجایی که مناسبات خوبی با نهضت داشتند، ادعای دولت تاجیکستان را نه تنها رد کردند، بلکه بسیاری از آنها با انتشار بیانیههایی این اقدام دولت تاجیکستان را محکوم کردند و آن را دارای انگیزه سیاسی خواندند. رهبران نهضت اسلامی که دولت تاجیکستان موفق به بازداشت ایشان نشد، مناسبات نهضت را با کشورها و سازمانهای بینالمللی حفظ کردند و توانستند قضیه سرکوب مخالفین از طرف دولت تاجیکستان به بهانه جنگ با تروریسم را در سطوح بینالمللی مطرح نمایند. یکی از آخرین موفقیتهای نهضت در سطح بین المللی حذف اسم استاد محیالدین کبیری از لیست تحت تعقیب اینترپل و درخواست «گروه کاری سازمان ملل در بازداشتهای خودسرانه» از دولت تاجیکستان برای آزاد کردن محمدعلی حیت، نائب بازداشتی رئیس نهضت و جبران ضرر به او در مدت 6 ماه است.
* چندی پیش امامعلی رحمان علاوه بر ایشان قیامالدین غازیاف، نهضت را حزبی معرفی کرده بود که تماما مذهب شیعه را پذیرفته است. نظر شما در این باره چیست؟ مگر چند نفر از اعضای نهضت را شیعیان تشکیل میدهند؟ هدف رحمان از چنین اظهار نظری چیست؟
حزب نهضت اسلامی تاجیکستان از درون جامعه تاجیکستان در سالهای حاکمیت کمونیستی اتحاد جماهیر شوروی قامت بلند کرده و تا کنون در چارچوب منافع ملت پایبند بوده است. این اولین ادعای امامعلی رحمان درباره نهضت نبوده است. اگر به یاد داشته باشید، همین دولت تاجیکستان پیش از این ادعا میکرد که نهضت اسلامی سلفی و وهابی است و از کشور عربستان سعودی پول میگیرد. و همچنین نهضت اسلامی را به این متهم کردند که جزو برنامه غرب است و در تظاهرات فرمایشی در مقابل سفارتخانههای سازمان امنیت و همکاری اروپا در دوشنبه سال گذشته چنین ادعاهایی آشکار شد. با این واقعیت که چند کشور منطقه و جهان جبههبندیهای اخیر خود علیه ایران را تشدید کردند، امامعلی رحمان با این اتهامات میخواهد از کشورهای محور ضدایرانی امتیازات مالی کسب کند، زیرا آنچنان که معلوم است دولت تاجیکستان در سالهای اخیر با مشکلات جدی اقتصادی روبرو است و می خواهد از این فرصت نهایت استفاده را ببرد. اینها همه اتهامات بیاساسی بیش نیست. اگر وهابی هستیم، چه طور همزمان شیعه هستیم؟
* بسیاری از رهبران نهضت در تاجیکستان دستگیر شدهاند و در زندان هستند. از وضعیت این افراد بگویید که چند نفرند و در چه وضعیتی به سر میبرند.
بیش از 200 نفر از رهبران بلندپایه حزب در سال 2015 بازداشت شدند و صدها تن دیگر از اعضای ارشد نهضت که موفق به خروج از کشور نشدند در حصر خانگی به سر میبرند و پاسپورتهای ایشان نیز برای جلوگیری از خروج آنها از کشور گرفته شده است. مساله مهمی که متاسفانه رسانهای نشده، این است که روند بازداشت اعضای فعال نهضت در تاجیکستان هنوز متوقف نشده و بازداشتها به اشکال و دلایل مختلف ادامه دارند. به عنوان مثال در اواخر سال گذشته(2017) حدود 40 فعال نهضت در شمال کشور در منطقه سغد (به خصوص از دو شهرستان: استروشن و اشت) بازداشت شدند و به سالهای طولانی حبس محکوم شدند.
وضعیت این زندانیان خیلی بد است. در تاجیکستان شکنجه و بدرفتاری علیه محبوسان یک امر معمولی است. به خصوص در جریان برگزاری جلسات نهضت اسلامی، مقامات زندان محبوسان سیاسی نهضتی را مورد ضرب و شتم قرار میدهند تا مانع از برگزاری جلسه یا از شرکت فعالان نهضت در این جلسات بینالمللی شوند.
* چند روز پیش خبری شنیدیم مبنی بر اینکه «گروه کاری سازمان ملل برای بازداشت خودسرانه» درخواست آزادی محمد حیت، معاون رهبر حزب نهضت را داشته است. فرایند دستیابی به چنین موفقیتی چگونه بوده است؟ چه کشورها و موسساتی به نهضت یاری رساندند؟ اگر دولت تاجیکستان با این درخواست(پیشنهاد) موافقت نکند چه عواقبی برایش در پی خواهد داشت؟
بله، این موفقیتی است که عامل اصلی در برگزاری تظاهرات فرمایشی مقابل سفارت جمهوری اسلامی ایران در دوشنبه است. این موفقیتی هست که همه تلاشهای امامعلی رحمان را ناکام گذاشت. این سوال برای همه پیش آمده است که اگر محمدعلی حیت تروریست است، چطور سازمان ملل متحد از دولت تاجیکستان نه تنها آزادی اورا طلب کرده است، بلکه شش ماه مهلت داده تا هم آزاد شود و هم خسارتهای وی جبران شود. سازمان فریدوم ناو مسئله محمدعلی حیت را بر عهده گرفت و اخیرا موفق به چنین دستاوردی شد. نهضت اسلامی سعی دارد قضایای چندین رهبر بازداشتی دیگرش را نیز با گروه کاری سازمان ملل برای بازداشت خودسرانه مطرح کند. اما در خصوص عواقب دولت در خصوص رد این درخواست. این یک واقعیت است که تاجیکستان یک کشور نیازمند کمکهای بینالمللی میباشد. لذا برایش این اقدام گروه کاری سازمان ملل مسئله کوچکی نیست و تاثیر زیادی خواهد داشت. در صورت عدم پذیرش این درخواست ممکن است این موضوع بر دریافت کمکهای بینالمللی تاثیر بگذارد.