چرا برای رفع مشکلات اقتصادی هنوز به اروپا و آمریکا چشم دوخته‌اید؟
رئیس مرکز تجارت جهانی ایران گفت: چیزی که من طی این پنج سال از نحوۀ برخورد، عملکرد و سخنان دولتمردان استنباط کرده‌ام این است که این دولت اصلاً اعتماد و اعتقادی به بخش خصوصی واقعی ندارد و برای رفع مشکلات اقتصادی، هنوز به اروپا و آمریکا چشم دوخته است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، محمدرضا سبزعلیپور اقتصاددان و رئیس مرکز تجارت جهانی ایران عصر دوشنبه هفتم خرداد ماه در اولین نشست (اقتصاد ایران در "پساخروج از برجام" و موانع پیشِ‌رو) در جمع تعدادی از مدیران و فعالان بخش خصوصی گفت: حقیقت اَمر و واقعیت انکارناپذیری که در جهان امروز پیشِ‌روی ما می‌باشد این است که بخش اعظم و مهمی از فعالیتهای هر کشوری بر دوش بخش خصوصی آن کشور می‌باشد و غالباً بدون وجود این بخش، مطمئناً چرخ کشورها پنچر و لنگ می‌زند، زیرا سیاستمداران برای کشورداری خود به پولهای کلان نیاز دارند و با خزانه خالیِ از پول هیچ کاری را نمی‌توانند به‌پیش ببرند.
وی افزود: اکثر بخشهای دخیل در اداره امور هر کشوری مصرف کنندۀ پول هستند اما تنها بخشی که مولد پول می‌باشد بخش خصوصی و فعالان اقتصادی آن کشور هستند، پس بخش خصوصی یعنی پول و ثروت که می‌بایست آن را در پنبه نگهداری کرد تا خدشه‌ای بر آن وارد نشده و منبع درآمد آن کشور لطمه نبیند. اما در کشورهایی که دارای ذخایر نفتی و زیرزمینی بوده و درآمد دولت وابسته به فروش نفت و خام‌فروشی می‌باشد ارزش زیادی برای بخش خصوصی و فعالان اقتصادی قائل نیستند البته در این کشورها نیز توجه دولتمردان به این بخش شدت و ضعف دارد که در ایران کم‌توجهی به بخش خصوصی شدّت دارد و خود به معضل بزرگی مبدل شده است.
علیپور در ادامه اظهار داشت: متأسفانه مشکل اساسی ما این است که هنوز تعریف درستی از بخش خصوصی در کشور وجود ندارد و به همین دلیل، قبل از انجام هر بحث و اقدامی باید بخش خصوصی را به‌درستی تعریف و تفسیر کنیم تا از سوی همه سطوح مورد پذیرش باشد. البته قریب به چهل سالی که از پیروزی انقلاب می‌گذرد تعاریف متعددی از این بخش توسط دولت و دستگاههای دیگر منتشر شده است که غالباً تفاوت فاحشی با هم دارند، به‌طور مثال: سال 1385 آقای احمدی‌نژاد اظهار داشتند که بخش خصوصی یعنی مردم، نه گروه و بخش اختصاصی که مملکت را متعلق به خودشان بدانند که این دولت با این‌گونه تفکرات مبارزه خواهد کرد!!
در تعریف جدیدی از بخش خصوصی، چندی قبل هم یکی از دولتمردان اظهار داشتند: جهت حفظ ثروت نفت برای نسلهای آینده وظیفه داریم تا در تمام پروژه‌های سودآور اقتصادی داخلی با بخش خصوصی همکاری کرده و تأمین مالی این پروژه‌ها را به‌عهده بگیریم (هرچند که ما چیزی از این تعریف نفهمیدیم)!! از نظر صندوق توسعه ملی، مجموعه و یا پروژه‌ای که حداکثر 20 درصد اعضاء هیأت مدیرۀ این شرکتها دولتی باشند می‌توانند از منابع مالی این صندوق بهره‌مند شوند!! و موارد دیگری از این دست، لکن ملاحظه می‌فرمایید که تعاریف ارائه‌شده از بخش خصوصی چقدر با هم تفاوت دارند.
وی تصریح نمود: اما از نظر اینجانب، بخش خصوصی یعنی مجموعه‌ای که هیچ وابستگی به دولت چه از نظر بودجه‌ای و چه از نظر مدیریتی نداشته باشد و تنها به فکر و پول و بازوی خود متکی باشد لکن بدون در نظر گرفتن تعاریف ارائه‌شده در گذشته و حال، باید اعلام کنم که بخش خصوصی نیازمند رهبری توانمند برای خود می‌باشد تا ضمن رفع مشکلات و موانع پیشِ‌رو، راهگشا و هموار کننده فعالیتهای آن بخش نیز باشد، در همین راستا دولت ثابت کرده است که هیچ‌گاه رهبر خوبی برای بخش خصوصی نبوده و نمی‌باشد چون در فعالیتهای اقتصادی، خود رقیب بزرگی برای بخش خصوصی به‌حساب می‌آید پس هیچ رقیبی نمی‌تواند رهبر و راهگشای رقیب خود باشد پس دور دولت را در این زمینه باید خط کشید. اما غالب نهادها و تشکلهای غیردولتی نیز این مأموریت را به‌خوبی انجام نداده و عملکردشان موجب سلب اعتماد بخش خصوصی از آنان شده است که خود جای تأمل و بازنگری مجدد دارد که صحبت در مورد ضعف و سوء مدیریت این نهادها، خارج از موضوع و متفاوت از بحث امروزمان می‌باشد که به شما قول می‌دهم در نشستهای بعدی به‌طور مفصل به این مورد بپردازم، فقط این را بگویم که در این کشور همه در ادعا خیلی "بخش خصوصی، بخش خصوصی" می‌کنند و مدعی هستند که کارهای فراوانی در جهت رفع مشکلات فعالان اقتصادی انجام داده‌اند اما در عمل چیزی به‌چشم نمی‌خورد!!
علیپور افزود: به‌طور کلی اینکه مدیران و فعالان اقتصادی بخش خصوصی را فقط برای مقاصد و منافع سیاسی و اقتصادی خود بخواهیم و در این راستا فقط از آنها در مواقع لزوم بهره‌کشی کنیم کار پسندیده‌ای نیست و بعد از اینکه رفع احتیاج شد دیگر کاری به آنها نداشته باشیم و آنان را به‌حال خود رها کنیم و پیگیر مشکلاتشان نباشیم!! نبود حمایتهای کافی و عدم پیگیری مشکلات بخش خصوصی و همچنین به‌بازی نگرفتن فعالان اقتصادی در تصمیم‌گیریهای مهم کشوری، این شائبه را به‌وجود آورده که بخش خصوصی ایران یتیم و بی‌سرپرست است که به‌دنبال والدین دلسوز و قدرتمندی برای خود می‌گردد که هنوز موفق به پیدا کردن آنها نشده است، به‌طور مثال نهادها و تشکلهای متعددی هستند که خود را رهبر و لیدر بخش خصوصی اعلام می‌کنند اما طبق گفتگویی که جمعی از فعالان اقتصادی با اینجانب در گذشته و حال داشته‌اند اکثراً از عملکرد این نهادها رضایت کافی نداشته و از برخوردهای آنان با خود گله‌مند بوده و عملکرد آقایان را فقط برای مال‌اندوزی خویش تفسیر نموده‌اند.
سبزعلیپور در ادامه به عملکرد و نوع برخورد این دولت با بخش خصوصی اشاره کرد و گفت: متأسفانه دولت آقای روحانی هم گفته‌ها و عملکردش در ارتباط با بخش خصوصی اصلاً با هم همخوانی ندارد و تا آنجایی که بنده بعینه دیده و می‌بینم، این دولت بخش خصوصی را از منظر خود تعریف می‌کند و این بخش را همچون دستمالی می‌داند که هر وقت به آن نیاز داشته باشد آن را برمی‌دارد و پس از پایان کار و رفع نیاز، آن را به گوشه‌ای پرتاب می‌کند!! دقیقاً به‌یاد دارم که در سال 92 وقتی که آقای روحانی در انتخابات یازدهم پیروز شده بودند، درست چند روز پس از پیروزی اعلام شد که رئیس جمهور منتخب با نمایندگانی از بخش خصوصی دیدار کردند لکن هرچه ما به تصاویر این آقایان نگاه کردیم دیدیم که این حضرات فقط دوستان رئیس دفتر سابق رئیس جمهور در اتاق بازرگانی بودند که توسط ایشان گردهم جمع شده بودند و نه نمایندۀ بخش خصوصی کشور (در اصل در آن برهه از زمان، دوستان رئیس دفتر را نمایندگان بخش خصوصی معرفی کردند)!!
وی تشریح کرد که جناب آقای روحانی طی پنج سال گذشته چند جلسۀ دیگری هم با بخش خصوصی داشته است اما وقتی که به هر کدام از جلسات و میهمان دعوت‌شده می‌نگریم دقیقاً درمی‌یابیم که از طرف هر یک از وزراء اقتصادی دولت و نزدیکان رئیس جمهور چند نفر از دوستان‌شان مثلاً در بخش خصوصی گزینش و به میهمانی رئیس جمهور دعوت شده‌اند تا مجسمه‌وار در جلسه بنشینند و لام تا کام حرف نزنند و فقط به سخنرانی آقای روحانی گوش دهند تا فیلم و عکسی هم از طرف رسانه گرفته شود و دولت بهره‌برداری لازمۀ خودش را از آن جلسه ببرد.
این اقتصاددان گفت: در دوران تحریمها، چه در زمان دولتهای نهم و دهم و چه در اوایل دولت یازدهم، اقتصاد کشور فقط در دست عده‌ای خاص بود و دولتها برای دور زدنِ تحریمها با جمعی ازمابهتران که بعدها آقای روحانی از آنان تحت عنوان "کاسبان تحریمها" یاد کرد، کار می‌کردند!! پس از "برجام" باز هم دولت محترم با عده‌ای ازمابهتران که به "کاسبان برجام" شهرت یافتند کار می‌کرد!!
البته در دوران پسابرجام، دولت از موفقیتهای به‌دست‌آمده در مذاکرات هسته‌ای آن‌چنان خوشحال و سرمست بود که فقط سرگرم مذاکره با دولتهای اروپایی و تلفن زدن به رئیس جمهور آمریکا بود و بخش خصوصی ایران را به‌کلی فراموش کرده بود و در این مسیر آغوش دولت خویش را به‌روی کمپانیهای بزرگ و کوچک اروپایی و فروشندگان خارجی باز کرده بود!! یعنی زمانی که بخش خصوصی ایران و فعالان برجسته اقتصادی کشورمان برای دیدار رئیس جمهور و وزراء اقتصادی دولت خواهش و تمنا می‌کردند تا در جهت رفع مشکلات اقتصادی به دولت کمک کنند، تمام درها به‌رویشان بسته بود و هیچ‌کس به بخش خصوصی خودمان توجهی نمی‌کرد اما در همان زمان جناب آقای روحانی و وزراء و همکارانشان جهت دیدار با مدیران عامل ایرباس و توتال و سایر کمپانی‌ها از ایران تا فرانسه رفتند تا با آنان عکس یادگاری بگیرند!!
وی با اشاره به اهمیت صادرات غیرنفتی و ارزشمند بودن ارزآوری برای کشور گفت: صادرکنندگان عزیز ایرانی برای هر دلاری که می‌خواهند کالا بفروشند باید دنبال تک تک خریداران خارجی بدوند و به هر سازی که آنها می‌زنند باید برقصند، لکن هیچ‌کس و هیچ مقام دولتی حالی از صادرکنندگان کشور نمی‌پرسد، به‌جز یک روز و آن‌هم روز صادرات که تعدادی از مسئولین و آن‌هم از سر اجبار و با بی‌میلی در مراسمی چندساعته شرکت می‌کنند و سه چهار وعده پر از خالی به آنها می‌دهند و جلسه را با اهداء لوح به چند نفر به‌پایان می‌رسانند!! دیدار بعدی دوباره سال آینده!! حال تصور نمی‌کنید که همین صادرکنندگان، کارآفرینان و صاحبان صنایع چیزی از فروشندگان خارجی کم ندارند و مقامات دولتی ما به‌اعتبار و پشتوانه همین عزیزان به این جایگاه رسیده‌اند پس آیا آنان لایق این نیستند که همان آغوشی که برای مدیران عامل توتال، ایرباس، رنو، پژو، زیمنس، اِنی و... باز شد و در آینده نیز مجدداً باز خواهد شد برای این عزیزان هم باز باشد؟
علیپور گفت: به‌جای اینکه دولت آغوش خود را به‌روی صادرکنندگان، کارآفرینان و صاحبانِ صنایعِ داخلی باز کند متأسفانه از راه‌اندازی مراکز صادراتی ایران در کشورهای مختلف که با هدف افزایش صادرات غیرنفتی و رشد درآمدهای ارزی ایران ایجاد می‌شوند جلوگیری می‌کند و به‌عکس مراکز وارداتی ترکیه و برخی از کشورهای دیگر را با حضور دولتمردانش در تهران افتتاح می‌کند!!
اینجانب کارآفرینان و صاحبان صنایعی را در ایرانِ خودمان می‌شناسم که برخی از صاحبان کمپانیهای بزرگ فراملیتی جهان برای ملاقات آنها با افتخار فرش قرمز پهن می‌کنند آن‌وقت مقامات سیاسی کشورمان برای دیدار با همان صاحبان کمپانیهای بزرگ فراملیتی، وقت دیدار می‌گیرند و برایشان آغوش باز می‌کنند!! پس ببینید ارزش برخی از فعالان اقتصادی ما چقدر است، به‌طور مثال: در زمینه صنعت فولاد، فعالی را در ایران می‌شناسم که آقای لاکشمی میتال رئیس بزرگترین کمپانی فولاد جهان برای دیدار وی فرش قرمز می‌اندازد اما امثال این بزرگان صنعت ایران را نه در هیأتهای اقتصادی رئیس جمهور در مسافرتهای خارجی دیده‌ایم و نه در هیچ جلسه و مراسم دیگری با ایشان!! پس موقعی که رئیس جمهور در برابر عکاسان و دوربین‌های رسانه‌ها با فعالان اقتصادی جلسه می‌گذارند، چرا این بزرگان صنعت و اقتصاد ایران را نمی‌بینیم؟
سبزعلیپور اظهار داشت: تا چند روز که مثلاً برجام پابرجا بود دولت یادی از بخش خصوصی نمی‌کرد اما از بیست روز پیش یعنی از هیجدهم اردیبهشت ماه سال جاری که ترامپ پس از تهدیدهای متعدد و پی‌درپی خود مبنی بر خروج از برجام، بالاخره بدترین و شدیدترین گزینه را انتخاب کرد و با امضاء فرمانی در برابر رسانه‌ها نه‌تنها از برجام خارج شد بلکه تمام تحریمهای تعلیق‌شدۀ پیشین را مجدداً برعلیه کشورمان بازگرداند، در نتیجه کمپانیهای خارجی پا به فرار گذاردند و دوباره بخش خصوصی ایران برای دولت محترم عزیز شد!!
به‌طوری که دولت معزز روز گذشته جمعی را تحت عنوان ملاقات و هم‌اندیشی بخش خصوصی با رئیس جمهور گردِ هم آورده بود تا به سخنان جدید آقای روحانی گوش دهند!!
اما یکی از مواردی که در ارتباط با برپایی نشست دیروز این عزیزان با رئیس جمهور باز هم بنده را متعجب و متأسف کرد و اینجانب را نسبت به آینده برگزاری این‌گونه نشستهای مثلاً مشورتی که توسط دولت سازماندهی خواهد شد ناامید نمود این است که متأسفانه سازمان دهندگان این نشست در کمال تعجب فقط تعداد اندکی از فعالان اقتصادی را کنار گروهی از دولتمردان و طرفداران دولت دعوت کرده و نشانده بودند!! ولیکن همچون پنج سال گذشته باز هم دعوتی از منتقدان اقتصادیِ دولت انجام نشده بود و به‌نوعی دولت باز هم اقتصاددانان منتقد را تحریم و وتو کرده بود!! درضمن نوع مباحث مطرح‌شده در این جلسه نیز در راستای علائق دولت انتخاب شده بود که همین امر شائبه تبلیغاتی بودن نشست فوق الذکر را تقویت کرد، از همین رو بر خود واجب می‌دانم تا درددلی دوستانه با جناب آقای روحانی داشته باشم و مراتب ناراحتی و تأسف خود و جمعی از فعالان دلسوز اقتصادی را به سمع و نظر ایشان برسانم.
جناب آقای روحانی، باز هم متأسف شدیم!!
جناب آقای روحانی، از اینکه از سایۀ منتقدین اقتصادی دولت وحشت دارید، متأسفیم!!
جناب آقای روحانی، از اینکه منتقدین اقتصادی را به جلسۀ مشورتی روز گذشتۀ خودتان دعوت نکرده بودید تا با آنان چشم تو چشم نشوید و راحت صحبت کنید، متأسفیم!!
جناب آقای روحانی، از اینکه همین دوستانِ منتقد را برای پیروزی خود در انتخابات ریاست جمهوری سال 92 نردبان موفقیت خویش کردید اما امروز حتی آنان را ... حساب نمی‌کنید، متأسفیم!!
جناب آقای روحانی، از اینکه دولتمردان جنابعالی، قلباً به صادرات غیرنفتی و فعالیت بخش خصوصی در جهان اعتقادی ندارند ولیکن به‌یکباره آن‌هم پس از خروج آمریکا از برجام و متزلزل شدن این تفاهمنامه، همۀ آقایان حامی فعالان اقتصادی و صادرکنندگان می‌شوند، (؟؟!!) متأسفیم!!
جناب آقای روحانی، درکل برای دهها مورد دیگری که وجود دارد اما مجالی برای طرح همه آنان در اینجا نیست متأسفیم!!
جناب آقای روحانی، دست آخر برای اینکه می‌دانیم با این سیاستی که در پیش گرفته‌اید و با این تیم اقتصادی که گرد خود جمع کرده‌اید، هرگز مشکلات و نابسامانی‌ها رفع نخواهد شد و اوضاع اقتصادی کشور و سفره مردم عزیزمان نیز رونق نخواهد یافت، متأسفیم!!
وی افزود: امیدوارم این چند کلام درددل حقیر و اظهار تأسف پی‌درپی و جسارتم اولاً موجب تکدرِ خاطر جنابعالی نگردد ثانیاً امیدوارم باعث شود تا دولت و همکاران دولتمردتان، دست از بی‌مهری بر نقادان اقتصاد و منتقدین منصف و دلسوز سیاستهای اقتصادی برداشته و دیوار بتنی بین خود و منتقدین را هرچه زودتر تخریب کنند و از میان بردارند، در غیر این‌صورت با این روشی که در پیش گرفته شده است رفته رفته همه صندلی‌های مراسم اقتصادی که قرار است جنابعالی و همکارانتان در آنجا سخنرانی کنید خالی از میهمان و مستمعینِ واقعی خواهد شد و درآن‌صورت خودتان باید برای خودتان سخنرانی کنید زیرا به‌مرور زمان همه عزیزانِ بخش خصوصی غیروابسته به دولت به صف منتقدین سیاستهای اقتصادی دولت تدبیر و امید خواهند پیوست و درآن‌صورت شما هم مجبور خواهید شد تا هیچ‌یک از منتقدین را برای حضور در نشست‌ها و مراسم پیشِ‌رو دعوت نکنید که در نتیجه سالنها پر از خالی خواهد شد!!
علیپور به سخنان و نحوۀ برخورد دولت با فعالان اقتصادی طی پنج سال گذشته اشاره کرد و گفت: عملکرد و نوع برخورد چند سال گذشتۀ دولت با بخش خصوصی، ما را به یقین رسانده است که افکار و روش دولت یک‌شبه عوض نخواهد شد و تغییری در عملکردش ایجاد نخواهد کرد و قطعاً سخنان شیرینی را هم که دیروز در حمایت از بخش خصوصی بر زبان جاری شد، از روی مصلحت بود یعنی اگر دوباره اوضاع تغییر کند و خارجی‌ها مجدداً روانه بازار ایران شوند باز این سخنان فراموش و درب اتاق دولتمردان به‌روی فعالان اقتصادی بسته خواهد شد!!
ایشان در برابر فعالان اقتصادی، سه اولویت مهم اقتصادِ ایران را «میدان دادن به بخش خصوصی»، «برون‌‌گرایی اقتصادی» و «بهبود فضای کسب‌و‌کار» برشمردند که باید به آنها به‌جدّ اهتمام ورزیده شود. اما سؤال اینجاست که؛ آیا طی پنج سال گذشته نمی‌شد این سه اولویت اجرا شود و می‌بایست برجام متزلزل شود تا شما یادِ این سه مقوله بیفتید؟ دراصل آقای روحانی در سخنان روز گذشتۀ خود، به‌نوعی اعتراف کردند که سیاستهای اقتصادی دولت و نوع نگرششان به بخش خصوصی طی پنج سال گذشته غلط بوده است که فعلاً در صدد جبران برآمده‌اند!! البته در این میان از افزایش 252تومانی نرخ ارز دولتی تا پایان سال جاری هم پرده‌برداری کرده و بی‌سروصدا و به‌صورت چراغ‌خاموش نوید گرانی‌های بیشتر و افزایش نرخ تورم را هم دادند!! ایشان با تأکید بر اینکه باید امروز از تجربۀ تحریم در سالهای 90 و 91 استفاده کنیم به‌نوعی می‌خواهند از تجربیات دورانی بهره‌برداری کنند که خود پیش از این شدیداً منتقد آن دوران و فعالیت اشخاصی تحت عنوان کاسبانِ تحریمها بوده‌اند!! (خدا به‌خیر کند ان‌شاءالله).
وی در پایان سخنانش تصریح کرد: چیزی که من طی این پنج سال از نحوۀ برخورد، عملکرد و سخنان دولتمردان استنباط کرده‌ام این است که این دولت اصلاً اعتماد و اعتقادی به بخش خصوصی واقعی و غیروابسته به خود ندارد و امروز هم تمایل دارد تا از این بخش به‌عنوان یک آلترناتیو یا موتور تقویتی برای گذر از بحران کنونی استفاده کند والّا چیزی که مشهود و پُرواضح می‌باشد این است که در واقع دولت محترم از تجربیات گذشته درس نگرفته و برای رفع مشکلات اقتصادی ایران هنوز نیم‌نگاه خود را به اروپا و نیم‌نگاه دیگرش را به آمریکا دوخته است تا شاید برجام از بین نرود و درب به همان پاشنۀ دو سه سالِ پیش بچرخد!!
رئیس مرکز تجارت جهانی ایران در خاتمه مجدداً تأکید کرد: همچنان‌که قبلاً نیز عرض کرده‌ام جایگاه و قدرت هر کشوری را در جهان، اقتصاد و منابع ارزیِ آن کشور تعیین می‌کند به‌طوری که هرچه منابع ارزی آن کشور بالا باشد دولت قوی‌تری خواهد داشت و مقامات و دولتمردان آن کشور از قدرت چانه‌زنی و مانور بیشتری بین سایر کشورهای جهان برخوردار خواهند بود، لکن ما نیز به‌منظور حضور قدرتمند خود در سطح جهان نیازمند پی‌ریزی اقتصادی قدرتمند و بابرنامه می‌باشیم. ما باید از اینکه فقط شعار داده و با کلمات بازی کرده و به‌زبان بگوییم که جزء قدرتهای اقتصادی جهان هستیم دست برداریم و خود را گول نزنیم. لکن برای به‌دست آوردن جایگاه ممتاز اقتصادی بین کشورهای جهان و جذب میلیاردها دلار ارز، آن‌هم در این ایامی که تحریمهای جدید و جنگ اقتصادی نابرابر در پیش می‌باشد نیازمند افراد و شرکتهای متخصصی هستیم که با روابط و دانسته‌های باارزشِ خود وارد بازارهای بزرگ جهانی شده و با تمام سختیها و رقبای موجود بتوانند با فروش کالاهای تولیدی ایران، ارز و ثروت برای ایران به‌ارمغان بیاورند و کشور را از بحرانهای پیشِ‌رو به‌خوبی عبور دهند. پس برای رشد و توسعه اقتصاد ایران به‌هرشکلِ ممکن باید از عزیزان صادرکننده و فعالان اقتصادی حمایت کرده و بدون کمترین دغدغۀ خاطر و موانع کاری، این عزیزان را به سراسر جهان بدرقه نماییم، پس در همین راستا نباید آغوش دولت فقط برای فروشندگان خارجی باز باشد بلکه ضروری است تا دولتمردان محترم به‌ویژه جناب آقای رئیس جمهور، فعالان اقتصادی و صادرکنندگان عزیز ایرانی را هم درآغوش گرفته و با خوش‌رویی و گشاده‌رویی آنان را یاری دهند تا آنان نیز با دست پر بتوانند کشور، ملت و دولت را یاری دهند. البته فقط به‌شرطی که فعالان اقتصادی و بخش خصوصی کشورمان را به وابسته و غیروابسته بودن به دولت، منتقد و غیرمنتقد، بله‌قربان‌گو و متملق و سربلند و مستقل و ... تقسیم‌بندی نکرده و از منتقدین اقتصادی هم فراری نباشیم.
انتهای پیام/*
