بهگزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، سید احمد محیط طباطبایی رئیس ایکوم ایران این مطلب را در نشست «میراث طبیعی و میراثفرهنگی» که به همت گروه میراث طبیعی پژوهشگاه برگزار شد مطرح کرد.
بیشتر بخوانید:
کهنترین سند درباره ایران یک نامه است/چرا در جهیزیه دختران رشتی پارو بود/حکایت هندوانههایی با قیمت طلا
وی با اشاره به تفاوت میان میراث طبیعی و منابع طبیعی ، میراث طبیعی را بخشی از طبیعیت دانست که در تعامل با انسان است و گفت: «زمانیکه این رابطه شکل گرفت آن بستر را میراث طبیعی می نامیم و طبیعت فارغ از انسان جز این شمرده نمی شود.»
مشاور ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، با اشاره به وجود دو نظریه در این رابطه افزود: «عده ای معتقدند از زمانیکه پدیده ای به نام انسان روی کره زمین به وجود آمده چه آنجایی در طبیعت که انسان حضور دارد و یا ندارد را باید در ارتباط با انسان دانست.»
محیط طباطیایی اظهار کرد: «برخی دیگر اعتقاد دارند مکانی که در آن انسان حضور داشته و لو اینکه الان نیست چون در ذهنیت و فکر او وجود دارد در ارتباط با انسان است.»
وی گفت: «اگر فرهنگ را مجموعه ای از تمام عوامل(آیین ، باور ، اعتقاد ، زبان ، گویش و...) که ما را می شناساند و معرفی می کند بدانیم به واسطه آن می توانیم خود را ایرانی ، تهرانی و ... بنامیم.»
هیچ فرهنگی برتر نیست
محیط طباطیایی با بیان اینکه به همین علت، فرهنگ هیچ زمان مقایسه نمی شود و هیچ فرهنگی بالاتر و برتر نیست و هر فرهنگی در ذات خودش تعریف می شود تصریح کرد: «آنچه مورد سنجش قرار می گیرد بخش مادی فرهنگ (تمدن) است که طبق آن می گوییم فلان فرهنگ متمدن تر است.»
رئیس ایکوم ایران با بیان اینکه هر قسمت از طبیعت که در این حوزه فرهنگی قرار دارد جزو میراث طبیعی است گفت: «به عنوان مثال شاید روی کوه دماوند زندگی نکنیم ولی از آن جهت که در حافظه و ذهن ما وجود دارد میراث طبیعی است.»
محیط طباطبایی آنچیزی که به تفکر انسان بر میگردد را قابل ملاحظه تر از آنچیزی دانست که تبلور مادی اش را در حوزه فرهنگی خودمان می بینیم.
وی گفت: «اگر تلفیق این دو نظر را در نظر بگیریم به این نتیجه میرسیم ؛ هر آنچه که در تعامل با انسان چه مادی و چه فرهنگی قرار گیرد میراث طبیعی تلقی میشود.»
دیدگاه متفاوت فعالان محیط زیست و فعالان میراث فرهنگی
فعالان محیط زیست طبیعت را فارغ از وجود انسانی اش در نظر میگیرند و اصل را طبیعت و فرع را انسان میدانند ولی فعالان میراث فرهنگی اصل را وجود انسان میدانند.
محیط طباطبایی گفت: «طبیعت به معنای واقعی و طبیعت به معنایی که در حوزه میراث فرهنگی وجود دارد دو شکل متفاوت دارد.»
مشاور ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، گفت: «زمانیکه از تنوع اقلمی سخن میگوییم یک ویژگی مهم ایران را در نظر داریم که نزدیکی دو نصف النهار آن را به وجود آورده است و به مشابه آن کمتر در دنیا وجود دارد که باعث شده شرایط اقلیمی خاص را در یک محیط کوچک به وجود آورد.»
به گفته وی، در هر دو قسمت کشور به جز منطقه مطلقا سردسیر، همه نوع آب و هوا اعم از کوهستانی، گرم، مدیترانه ای، معتدل و ... را به وفور داریم و این یک خاصیت مهم است.
محیط طباطبایی گفت: «این تنوع اقلیمی که متأثر از تنوع طبیعی است انسانی را به وجود میآورد که تنوع فرهنگی مییابد و این زمانی معنا مییابد که از انسان سرزمین متنوع از نظر فرهنگی سخن میگوییم.»
تنوع طبیعی تنوع فرهنگی را رقم میزند
وی تصریح کرد: «این تنوع طبیعی است که تنوع فرهنگی را رقم زده است و اگر به فرض تنها یک گروه نژاد در ایران وجود داشت باز هم این تنوع فرهنگی ایجاد میشد.»
به گفته رئیس ایکوم ایران، میراث طبیعی امری مستحب و فانتزی نیست و بدون آن نه تنها میراث فرهنگی بلکه زندگی انسان نیز شکل نمیگیرد.
وی با بیان اینکه میراث طبیعی نگاه انسانی به طبیعت و متفاوت از نگرش محیط زیستیها است، تصریح کرد: «نوع نگاه میراث طبیعی به طبیعت متفاوت است به نحوی که نمیگوییم بخشی از طبیعت میراث طبیعی است و بخشی دیگر نیست.»
محیط طباطبایی طبیعت بدون فرهنگ را فاقد ارزش دانست و گفت: «طبیعتی که در حوزه نگاه فرهنگی و در تعامل فرهنگ قرار میگیرد ارزشمند است و در رفتار حکومتی، باورها، سنتها و ... شکل میگیرد.»
رئیس ایکوم ایران اظهار کرد: «میراث طبیعی برای انسانهای که در سرزمین بالقوه ایران زندگی میکنند، آب را از زمین بیرون می آورند و درختان را اهلی می کنند جنبه باور مییابد و در حفاظت از آنها تلاش می کنند تا باقی بمانند.»
به گزارش میراث فرهنگی وی خاطرنشان ساخت که حفاظت از آب، درخت و ... در تعامل اروپایی به این شکل دیده نمیشود.
بریدن درخت مو عمر را کوتاه میکند
محیط طباطبایی افزود: باور اینکه بریدن درخت مو عمر انسان را کوتاه میکند و یا آلوده کردن آب نفرین حافظ آب را به همراه دارد و ... تا به امروز باعث شده اینها از گزند در امان بمانند ولی امروزه که این باورها را کنار گذاشتیم و خاطیان را به قانون سپردیم درختان قطع می شوند و آبها آلوده میشوند و ... جریمه اش نیز پرداخت میشود.
وی تصریح کرد: «این امر نشان دهنده این است که تا چه اندازه تفاوت بین رفتار فرهنگی و قرار دادی وجود دارد.»
محیط طباطبایی با اشاره به اهمیت حفظ میراث طبیعی و فرهنگی گفت :رفتار یک قرن اخیر انسان ها نشان می دهد که نخواسته اند ارثیه چند هزار ساله را حفظ کنند زیرا افرادی که میراث فرهنگی و طبیعی برایشان بی ارزش شده افرادی هستند که به آینده نمیاندیشند، هر کسی آینده برایش برای مهم باشد گذشته را نیز مهم میشمارد و میخواهد گذشته را برای آینده حفظ کند.
وی با بیان اینکه یک گپ یک قرنی در سرزمین ایران باعث تغییر در باورها و رفتارهای مردم شده به نحوی که مسکن ، آب و ... تبدیل به سرمایه شدند، تصریح کرد: «این عوامل باعث از بین رفتن طبیعت شد.»
رئیس ایکوم ایران تنها توجه به خروجیها و اینکه چطور میشود مسائل را مادی کرد را اشتباه دانست و اظهار کرد: «اقتصاد زیر بنای رفتارهای اجتماعی نیست بلکه زیر بنای رفتارهای اجتماعی را فرهنگ تشکیل می دهد و بخشی از این فرهنگ تعاملات مالی و اقتصادی است.»
ضرورت توجه دوباره به فرهنگ
وی توجه دو قرنی به اقتصاد را باعث ویرانی همه چیز دانست و اظهار کرد: «توجه دوباره به فرهنگ و اقتصاد را بخشی از فرهنگ دانستن برای نجات انسانهایی که فراموش کرده اند فرهنگ اصل است ضروری است.»
محیط طباطبایی اظهار کرد: «بعد از جنگ جهانی دوم زمانیکه حفاظت از میراث فرهنگی مبنا قرار میگیرد تغییرات را در حفاظت از محیط زیست، میراث فرهنگی و ... شاهد هستیم و هر چه جلو آمدیم نحوه این حفاظت تغییر کرد.»
رئیس ایکوم ایران تأکید کرد: «امروزه موزه به جایی گفته میشود که تفکر انسانی را حفاظت میکند، میشناسد و معرفی میکند از این رو یک رمان هم شکل موزه مییابد.»
محیط طباطبایی تصریح کرد: «این فکر تاریخی که قرنها است وجود دارد مورد حفاظت قرار میگیرد.»
به گفته وی، همین امر در میراث فرهنگی هم شکل میگیرد و تمام یک حوزه فرهنگی اعم از بنا ، بافت و... مورد حفاظت قرار میگیرد و اثری مانند تخت جمشید فارغ از کوه رحمت، رودخانه و انسانهایی که در آن میزیند مورد حفاظت قرار نمیگیرد.
ناپایداری طبیعت بدون انسان
مشاور ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، افزود: «با این نگاه امروزه دیگر سایتهای تاریخی خالی از ساکنین آن نیست و همه با هم حفاظت میشود. این تغییر نگاه در تمامی بخشهای میراث فرهنگی صورت گرفته و حفاظت در تمامی بخشهای آن انجام میشود به نحوی که امروزه از ثبت ادبیات و آثاری ناشی از افکار انسان سخن به میان میآید.
محیط طباطبایی با بیان این نکته که طبیعت بدون انسان پایدار نیست و انسان بدون طبیعت گفت: «انسان ایرانی با طبیعت رفتار همزیستی و نه تسلط طلبانه دارد.»
به گفته وی، میراث طبیعی شکل دهنده فرهنگی است که در آن واقع میشود و فرهنگی که ناشی از مردمان آن طبیعت است با میراث تعامل میکند و به تعریف آن می پردازد که یکی از مدارک آن ادبیات است.
محیط طباطبایی افزود: «میراث طبیعی مکمل میراث فرهنگی است و بدون هر یک آن یکی شکل نمیگیرد میراث طبیعی فارغ از میراث فرهنگی و بالعکس وجود ندارد.»
وی با اشاره به تأثیر طبیعت سرزمین روی فرهنگ گفت: «طبیعت تا آن اندازه روی نگاه فردی که در آن زندگی میکند تأثیر دارد که نوع تعریف این افراد با توجه به اینکه در کوه ، دریا و ... زندگی می کنند متفاوت است.»
انتهای پیام/