به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، جاده کویر است و خشک خبری از آبادی نیست، هر چه بیشتر پیش میروی چیزی جز پوشش خاص نوع کویر و تعدادی شتر که در بیابانهای داغ ناله تشنگی را سر میدهند نمیبینی.
بعد از مسافت طولانی از دل کویر به کولههایی از جنس سنگ و چوب میرسی که این روزها برخی از این کولهها خالی از جمعیت است.
عمه معصومه زنی عشایر و مهربان است با دلی آکنده از درد کم آبی و خشکسالی. در دل کویر به دو کوله از سنگ چوب میرسم، بانویی تقریباً 65 ساله خود را به ما میرساند، نگاه به دستانش که میکنی پر از زخم و خشکی است اما لبانش آکنده از خنده و مهمان نوازی که در دل کویر در گرما از ما پذیرایی میکرد.
او و سه دخترش در منطقه عشایری به نام جنگل نخاب در اوج گرما و تشنگی روز را به شب سپری میکنند در حالی که روزها از گرما و شبها از وجود پشه در امان نبودند با ما از قهر طبیعت میگوید.
همسرم مریض است من و دخترهایم مجبوریم همان چند گوسفندی که برایمان باقی مانده را جمعآوری کنیم اما باز هم خدا را شاکریم.
آب کم است و کفاف زندگیمان را نمیکند
عمه معصومه در همان یک اتاقش در حالی که مشکی بر سر چوب دارد و آن را تکان میدهد تا از دوغ گوسفندان کره بگیرد، روی آتش چای درست میکند. او از تلاش اداره عشایری برای آبرسانی به این منطقه تشکر میکند اما میگوید آب کم است و کفافمان را نمیکند.
وی با وجود اینکه 61 سال از عمر خود را در کولههای عشایری سپری کرده اما این روزها از سخت شدن شرایط میگوید، گرچه دلش به وسعت کویر است اما مشکلات مریضی همسر، کم آبی، کمبود آذوقه دام براو فائق شده و عمه عشایر این روزها گر چه لبهایش پر از خنده است اما در دلش غوغایی برپاست.
او معتقد است در آن زمانها خشکسالی، کم بارشی و کم آبی در این حد نبود، این روزها زندگی عشایر در نقاط کویری سخت شده و تنها در این بیابانها امیدمان به خداست هرچه سرمایه داشتیم برای تامین آذوقه و خوراک دام دادیم، باز هم خدا رو شکر اما امید داریم مسئولان برای عشایر گام برمیدارند.
کم آبی امان عشایر را بریده است
دهمرده، یکی از عشایر شهرستان نهبندان است که در گفتوگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: کم آبی امان عشایر را بریده و عشایر نهیندان در نقطه صفر مرزی زندگی میکنند و اگر کم آبی به این شدت ادامه یابد عشایر مجبور به مهاجرت هستند.
وی افزود: خشکسالیها باعت خشک شدن چاههای عشایری شده و علاوه بر کم آبی و خشکسالی تامین علوفه برای دام از دیگر مشکلات است.
این عشایر سختکوش نهبندانی گفت: عشایر مجبورند برای تامین علوفه و آذوقه دام آن را به صورت آزاد از بازار تهیه کنند و مسئولان کشوری باید فکری برای عشایر در این فصل گرما که نیاز به آب زیاد است بردارند.
شاید قبل از سفر به این منطقه عشایری تصورم از عشایر با آنچه که امروز دیدم فرق زیادی داشت اما تنها چیزی که در تصور و واقعیت یکی بود میهمان نوازی، ساده دلی و مهربانیت عشایر بود.
کمبود علوفه معضلی پر التهاب برای عشایر و دامداران
آری کم آبی و کمبود علوفه به معضلی پر التهاب برای عشایر و دامداران تبدیل شده است. روزانه افراد بی شماری را مشاهده می کنیم که از روستا و آبادیهای شهرستان به شهر مراجعه کرده و تقاضامند خرید جو و خوراک مورد نیاز دام هستند گویا زندگی عشایری و دامپروری از مفهوم اولیه خود دور گشته است.
اساس اقتصاد و زندگی کوچ نشینی بر پایه دامپروری است و دام بنیان معیشت زندگی عشایر را تشکیل میدهد و بر این اساس آب و علف مهمترین نیاز عشایر و بهانهای برای کوچ است.
خشکسالیهای پی در پی، دامپروری در فضای باز را به سوی دامداری به فضای بسته سوق داده است و عشایر این استان هرساله از بابت خشکسالی متحمل خسارت زیادی میشوند و به دلیل از بین رفتن پوشش گیاهی مراتع ناشی از خشکسالی و نامناسب بودن بارش عشایر استان دیرتر از موعد کوچ خواهند کرد.
خشکسالیهای چندین ساله از عمدهترین مشکلات عشایر استان
مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی در گفتوگو با تسنیم اظهار داشت: خشکسالیهای چندین ساله یکی از عمدهترین مشکلات عشایر استان است که باعث تحمیل خسارتهای غیر قابل جبرانی به این عزیزان شده است.
قوسی افزود: خشکسالی باعث شده آب خیلی از چشمههاو چاههای مالداری و قنوات که منبع اصلی تامین آب شرب عشایر و دامهایشان بوده به شدت کم وریا خشک شود که در این راستا اداره کل امور عشایر طی یک سال گذشته بیش از 140 هزار مترمکعب آب به مناطق عشایری حمل کرده است.
لاغری مفرط و مردهزایی دام عشایر در اثر نامهربانی خشکسالی
وی بیان کرد: خشکسالی باعث شده خسارتهایی به دام عشایر که در واقع سرمایه اصلی عشایر هستند وارد آید که این خسارات شامل لاغری مفرط، بیماریهای ناشی از سوء تغذیه، عدم آبستنی دام و مردهزایی است که هیچ کدام از این موارد شامل بیمه نشده و بیمه فقط درصورت تلف شدن دام اقدام به پرداخت خسارت میکند.
مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی گفت: خشکسالی باعث فقر مراتع و افزایش تغذیه دستی شده که قیمت بالای علوفه و از طرفی عدم تخصیص اعتبارات و کمک مالی در این راستا سبب تحمیل فشارهای مالی زیادی بر جامعه مولد عشایر که در سالهایی با بارندگی نامناسب فقط مدت کوتاهی دامشان از علوفه مراتع استفاده میکنند وارد میآورد و گرانی علوفه یکی از مشکلات بزرگ پیش روی جامعه عشایری استان است.
قوسی افزود: با توجه به اینکه زندگی عشایری بر پایه کوچ بنا شده است ممیزی مراتع باعث شده مراتع میانبند که قبلا مسیر کوچ عشایر بوده در حال حاضر در اختیار عده محدودی از روستائیان و عشایر همان منطقه قرار گیرد که این امر در زمان کوچ سبب مشکلات زیادی برای عشایر کوچ رو میشود و خشکسالی چندین ساله اخیر مراتع این استان را ضعیف کرده که این وضعیت باعث کاهش تولید علوفه و لاغری دامهای عشایر شده است.
قوسی بیان کرد: به دلیل خشکسالی بیشتر چشمهها و منابع تامین آب شرب دام و خانوار عشایر خشک شده است گفت: برای کاهش ضرر و زیان عشایر و باقی ماندن این قشر در عرصه تولید، آبرسانی سیار از چند سال گذشته در دستور کار قرار گرفت.
ماهانه به 7 هزار خانوار عشایری با تانکر آبرسانی میشود
وی ادامه داد: ماهانه به هفت هزار خانوار عشایر استان با تانکر آبرسانی میشود و حجم آب ارسالی نیز تمام نیاز آبی عشایر را رفع نمیکند.
مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی با اشاره به اینکه جامعه عشایری در زمینههای مختلف تولیدی و مرزبانی توانمندیهای زیادی دارند گفت: عشایر مرزبانان خوبی برای مرزهای خراسان جنوبی هستند.
قوسی با بیان اینکه 80 درصد از عشایر در نواحی مرزی استان هستند اظهار داشت: کوچ عشایر در شهرستانهای هم مرز با خراسان رضوی، به خارج از استان نیز انجام میشود.
وی یکی از مزیتهای جامعه عشایری را مشارکت تمام افراد در کارها دانست و افزود: جامعه عشایری کمترین هزینه را برای دولت و نظام دارد اما بیشترین ثمره و درآمد را نیز حاصل میکند.
مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی با تأکید بر اینکه تمام زندگی عشایر به دام وابسته است عنوان کرد: خشکسالی سبب فقر مراتع و کاهش علوفه مرتع شده و در نتیجه نگهداری دام مشکل و جمعیت دام کاهش پیدا کرده است.
عشایر 34 درصد دام سبک استان را پرورش میدهند
وی با بیان اینکه عشایر 34 درصد دام سبک استان را پرورش میدهند گفت: بیش از یک میلیون و 200 رأس دام مربوط به عشایر استان است.
مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی همچنین به تولیدات عشایر استان در سال گذشته اشاره کرد و گفت: عشایر این استان در سال گذشته 15 هزار و 800 تن فرآوردههای دامی تولید کردند.
وی اظهار داشت: این میزان فرآورده دامی که توسط عشایر استان تولید شده شامل شش هزار و 500 تن گوشت قرمز، 9 هزار تن شیر و 35 تن کرک، مو و پشم به ارزش 357 میلیارد تومان بوده است.
مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی گفت: هر ساله به دلیل بارشهای رگباری و وقوع سیلابها 5 هزار کیلومتر از ایل راههای عشایری استان نیازمند بهسازی و مرمت است که برخی از ایل راههای استان در طول سال دو تا سه بار مرمت و موج تراشی میشود.
قوسی تصریح کرد: سال گذشته پنج هزار کیلومتر از ایل راههای عشایری خراسان جنوبی با هزینهای بالغ بر 9 میلیارد ریال مرمت شد.
وی با اشاره به اینکه در خراسان جنوبی 15 هزار و 676 خانوار عشایر زندگی می کنند خاطرنشان کرد: 80 درصد عشایر خراسان جنوبی در مناطق مرزی استان ساکن هستند.
توجه نکردن به نیازمندیها و مشکلات عشایر از مرکز، میتواند در آینده مهاجرت عشایر را به حاشیه کلان شهرها در پی داشته باشد و این اتفاق سبب میشود تا این تولیدکنندگان فعال جامعه به مصرف کنندگان و بیکارانی در حاشیه شهرها تبدیل شوند و از آن جایی که خراسان جنوبی 460 کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان دارد و تنها مرزبانان استان عشایر غیور هستند نیاز است تا گرهی از مشکلات عشایر باز شود چراکه تامین امنیت شرق کشور برای دولت هزینه بر میشود.
گزارش اعظم انصاری و حسین ترشابی
انتهای پیام/ح