باشگاه خبرنگاران پویا -احسان زیورعالم
روز گذشته فراخوان جشنواره 37 تئاتر فجر با مقدمهای از نادر برهانی مرند منتشر شد که در همان نگاه اول میشد تفاوت رویکرد این جشنواره با اسلافش را دریافت. برخلاف فراخوانهای تایپ شده در فضای WORD، این بار مخاطبان و هنرمندان تئاتر با یک فراخوان کاتالوگی و طراحی شده توسط یک گرافیست روبهرو شدند. فراخوان هم آنچنان فشرده و تلخیص شده همانند دوره پیشین نیست که به دو صفحه بسنده شده بود تا بخشهای مغفول و محروم از فجر در اثنایی دیگر بدان افزوده شود.
فراخوان تئاتر فجر واجد یک هویت بصری ممتاز شده است، هویتی که با تصویر نادر برهانی مرند و لوگو تایپ کنونی فجر 37 عجین شده است. خبر فراخوان به همراه عکسی از نادر برهانی مرند منتشر میشود که در آن هویت رنگی جشنواره اخیر - آبی فیروزهای- حتی وجوه و رخسار برهانی مرند، دبیر جشنواره را فراگرفته است.
فراخوان 37 روی جلد هم دارد. فراخوانهای گذشته بیشتر شبیه به یک بخشنامه عمومی در سطح ادارات بود. با فونت معمول و مرسوم نازنین، در ابعاد 14 و 15 و 18 و سرتیترهای Bold شده. نه روی جلدی داشت و نه ختم کلام، خشک و بیمسما و عاری از هنر بودند. اکنون فراخوان جدید حاوی یک جلد طراحی شده است که البته میتوان از منظر چیدمانی بدان نقد وارد کرد؛ اما نوید یک شروع خوب میدهد.
روی جلد علاوه بر برگزارکنندگان مرسوم و همیشگی یک نام جالب توجه است و آن هم انیستیو بینالمللی تئاتر یا ITI و مشخص نیست سطح همکاری این مؤسسه بینالمللی در فجر به چه میزان است.
در صفحه نخست فراخوان یک تاریخ چشمها را تحریک میکند: 22 بهمن تا 4 اسفند. برخلاف رویه مرسوم جشنواره تئاتر فجر از روز نخست بهمن به هفته پایانی تغییر موقعیت داده است. شاید مهمترین دلیلش مصادف شدن تاریخهای مرسوم با ایام فاطمیه باشد؛ اما با توجه به اینکه آغاز جشنواره فیلم فجر در روزهای نهایی تئاتر فجر موجب کاهش توجهات به این رویداد میشد، میتوان گفت این جابهجایی میتواند اتفاقی مبارک باشد.
محورها و اولویتای موجود در صفحه نخست همان همیشگیهاست با کمی تغییر و تحول و امروزی شدن.
با ورود به معرفی بخشهای مختلف میتوان فهمید که نادر برهانی مرند در بخش صحنهای همان روند فرهاد مهندسپور را دنبال میکند. سه بخش مسابقه بینالملل، ایران الف و ب، رویهای بود که مهندسپور سال گذشته در فجر اعمال کرد و البته مورد انتقاد بسیاری نیز قرار گرفت. نکته قابل توجه اهمیت دادن به آثار ایرانی اجرا شده در خارج از کشور است. در فراخوان اعلام شده است آثاری ایرانی اجرا شده در خارج از کشور میتوانند با اخذ تأییده در فجر شرکت کنند. در سالهای اخیر دعوت از برخی ایرانیان فعال در خارج از کشور به یک انتقاد و اعتراض بدل شده بود و همواره پرسیده میشد این آثار به چه نحوی وارد فجر شدهاند. شرایط کنونی مجاری قانونی برای این مهم و البته پیگیری موارد پذیرفته شده پدید میآورد.
در ادامه فراخوان یکی از مهمترین جنجالهای سال گذشته با یک بند به نوعی حل شده است. سال گذشته کارگردانان غیرتهرانی درباره شیوه قضاوت آثارشان برای پذیرفته شدن در یکی از سه بخش رقابتی معترض بودند. آنان انتخاب به صرف تماشای فیلم اجرا را خطا میپنداشتند و خواهان تماشای اجرای زنده بودند. در فراخوان 37 هر دو شیوه ارزیابی به درخواست کارگردان گنجانده شده است.
همچنین در فراخوان، پایاننامههای عملی دانشجویی به صرف دفاع شدن و تأیید دانشگاه، بدون داشتن اجرای عموم مورد قبول برای حضور در بخشهای سهگانه فجر در نظر گرفته شده است.
در ادامه فراخوان هر بخش به تفصیل معرفی شده است. نکته مهم آن است که تعداد آثار هر بخش از پیش تعیین شده است. این اتفاقی است که پیش از این رخ نداده است و اصولاً براساس آثار راه یافته و مسائلی چون ریشسفیدی، پیشکسوتی، حق استاد و شاگردی و در نهایت رفاقت، اعداد مدام دستخوش تغییر و تحول میشدند. همچنین در بخش بینالملل بر این نکته تأکید شده است که نمایشنامههای ایرانی موظف به ترجمه شدن به زبان انگلیسی هستند. مشخص میشود در فجر 37 کارهای ایرانی نیز قرار است.
برخلاف جشنواره دوره قبل که جوایز تا حد ممکن محدود شده بود، در جشنواره 37 بخشهای تازهای به جوایز اضافه شده است همانند طراحی نور و آرایههای صوتی و طراحی حرکت. در بخش جوایز حتی به اعتراض طراحان گریم نیز توجه شده است و این جایزه به جدول رقابتها بازگشته است.
در مقایسه بخش بینالملل و مسابقه ایران این نکته قابل ملاحظه است که در بخش بینالملل تأکید شده است در هر بخش تنها به یک نفر جایزه داده میشود. اما در بخش ایران کلمه «یک» درج نشده است و به نظرمیرسد شاید باز شاهد اهدای یک جایزه به چند نفر باشیم. در جشنواره پیش درباره اهدای یک جایزه به چند نفر انتقادات بسیاری منتشر شد.
در بخش مهمان نیز بندی مغفول و مورد اعتراض همیشگی نگارنده برای نخستین بار حل و فصل شده است. در این بخش اعلام شده است بخش مهمان به دعوت دبیر جشنواره و تا سقف 15 اثر است. این بخش به نوعی سوپاپ اطمینان دبیران سابق برای وارد کردن آثاری بود که از سد داوران عبور نمیکردند.
در بخش تئاتر خیابانی شاید مهمترین رویداد تغییر عنوان آن و بازگشت اعتبار بخش به عبارت تئاتر خیابانی باشد. مسابقه تئاتر خارج از صحنه که در تعریف پای مجادله با مهندسپور را باز کرده بود از فراخوان حذف شده و به جای آن تئاتر خیابانی و دیگر گونههای اجرا درج شده است. تغییر مهم دیگر این بخش حذف مقوله اجرای عموم است که در سال گذشته محل اعتراض اهالی نمایش خیابانی و حمید پورآذری بود. با درج مبحث تولیدات تازه دیگر سایه اهمیت دادن به اجرای عموم از تئاتر خیابانی برچیده شده است.
البته در فراخوان بخش دیگر گونههای اجرا از مقوله اجرای عموم مستثنی نشدهاند و آثار اجرایی در فضاهای نامتعارف در طول یک سال گذشته را مشمول شرایطی متفاوت با خیابانی کرده است.
در بخش «چهل سالگی انقلاب اسلامی» که به شکلی در اولویتهای جشنواره نیز آمده است، نادر برهانی مرند بخشی از تجربه حرفهای خود را وارد فراخوان کرده است: رادیو تئاتر. رادیو تئاتر از بخشهای حذف شده در دورههای اخیر بود که اکنون به لطف حضور یک کارگردان رادیو، در جشنواره 37 احیا میشود. همچنین این بخش تنها بخشی است که درباره حمایت آثار تازه تولیدی، در آن سخن به میان آمده است. به عبارتی باید گفت طبق فراخوان جشنواره تئاتر فجر تنها به آثار تازهای کمک هزینه میدهد که در راستای مقوله انقلاب اسلامی باشد. همچنین بخش پژوهشی فجر نیز حول انقلاب میچرخد.
بخش نمایشنامهنویسی تقریباً با همان شیوه مهندسپور پیش میرود با این تفاوت که قرار است هفت اثر برگزیده نمایشنامهخوانی شوند و تنها یک بخش مسابقه برگزار شود و خبری از طبقهبندی افراد به مشهور و غیرمشهور نیست.
حال باید دید این فراخوان 15 صفحهای در ادامه به چه نحوی رعایت میشوند. کما اینکه هنوز مشخص نیست روند انتخاب آثار به چه نحوی است و آیا قرار است از آن روش تونیوار دوره مهندسپور برای انتخاب آثار استفاده شود یا خیر.
انتهای پیام/