یادداشت| خبرنگاری؛ نقش و کارکردها در جهان معاصر و ایران

خبرگزاری تسنیم- داود عامری

ساحت خبر و خبرنگاری پیوسته در جریانات و تحولات کشور ها و افکار عمومی جهانی تاثیرگذار بوده و از قابلیت های بیشماری در تعیین مسیر تحولات برخوردار است، از این رو خبرنگاری نه تنها یک شغل که یک رسالت انسانی و اجتماعی بزرگ است.

از گذشته‌های دور صاحبان خبر و اطلاع مورد توجه بوده اند. هم از جانب صاحبان قدرت و هم از سوی عموم مردم. قدرتمندان تلاش کرده اند خبرنگاران را به استخدام خود در آورند تا بر جریان اطلاع رسانی کنترل و نظارت داشته باشند و این مسیر را در جهت برنامه های خود هدایت کنند و خبرنگاران به واسطه رسالت خود و همگامی با مردم، انتقال وقایع را وظیفه خود دانسته و در جلب حمایت عمومی برای مقاصد متعالی تاثیر گذار بوده اند.

 از طرف دیگر حس کنجکاوی امری فطری در انسان است. همه انسانها دوست دارند از حوادث دور و نزدیک اطراف خود و جهان مطلع شوند، به این خاطر افرادی که در تهیه اخبار تلاش می‌کنند، مورد توجه و رجوع مردم قرار می گیرند. بنابراین می‌توان گفت زمانی که مردم در خوابند و یا سرگرم کارهای روزمره خود هستند، عده ای دیگر از افراد جامعه به عنوان خبرنگار و در مواقعی حتی با به خطر انداختن جان خود، تلاش می‌کنند حوادث و اخبار مختلف را در اقصا نقاط جهان دریافت و به اطلاع خوانندگان، شنوندگان و بینندگان خود برساند.

 بی تردید رشد ابزارهای رسانه ای و بر خط بودن امکانات رسانه ای بین مخاطب و منبع خبر، فاصله بین خبرنگار، خبر و مخاطب را به حداقل ممکن کاهش داده است و این امر سرعت و رقابتی غیر قابل توصیف در عرصه خبرنگاری به وجود آورده است.

علاوه بر آن؛ وسایل ارتباطی و شبکه های مجازی، این امکان را فراهم کرده است که هر فرد به تنهایی بتواند برای خود صاحب یک رسانه شود. بنابراین می‌توان مدعی شد که ما در عصر شیشه ای ارتباطات و اطلاعات زندگی می کنیم و در هر نقطه ای که هستیم، از دید و نگاه تیزبین خبرنگاران مخفی نیستیم.

نکته اساسی این است که با وجود تغییرات شگرف که در روش‌های کار خبرنگاران به وجود آمده است و آنها به ابزارهای پیشرفته و سریع دست پیدا کرده اند، کماکان در نگاه عموم جامعه به عنوان یک قشر فرهیخته و تاثیر گذار جایگاه خود را حفظ کرده و کماکان محل رجوع و تاثیرگذاری هستند که در این خصوص دلایل زیر را می توان برشمرد.

1. خبرنگاران به صورت سنتی محل توجه و تولید اخبار بوده اند و هنوز ذائقه مردم با وجود عدم شناخت به منابع خبری در بسیاری موارد، به علت سابقه اعتماد و تعلق خاطر به این قشر وابستگی عاطفی دارد.
2.  خبرنگاری اگرچه با واژه خبر همراه است، ولی صرفا محدود به دریافت و انتشار خبر نمی شود، بلکه آنها با تحلیل‌ها و بیان دیدگاه های خود که غالباً مورد توجه عموم مردم نیز میباشد، فضای شکلی اطراف را برای مخاطبان خود می سازند. به عبارت ساده تر، تصویری که از یک واقعه در ذهن مخاطبان شکل میگیرد، وابسته به تصویری است که از سوی منبع خبر تصویر و یا حتی القا می شود، به همین خاطر می‌بینیم که در مورد یک واقعه در بین مردم، دیدگاه های متفاوتی شکل می گیرد.
3.  خبرنگاری یک تعهد در برابر تمامی انسانها برای کمک به آنها در رسیدن به حقایق است و گاهی ممکن است یک خبرنگار در مسیر کشف یک حقیقت و انتقال آن به مردم، جان خود را نیز از دست بدهد. به این خاطر خبرنگاری یکی از مشاغل پرخطر تعریف شده و متاسفانه سالیانه شاهد آن هستیم که تعداد زیادی خبرنگار در نقاط مختلف جهان به خاطر انجام وظیفه جان خود را از دست می دهند و این ایثارگری مورد توجه و تکریم همگان است.
4.  واقعیت امر این است که امروزه بسیاری از اقدامات بشردوستانه و صلح طلبانه به واسطه فشار افکار عمومی جهانی انجام می‌شود و در موارد زیادی نیز از همین طریق جلوی تعدی های زورگویان و سلطه طلبان گرفته می‌شود. نمونه این تأثیرگذاری را می‌توان در جنایت هایی که در طی سالیان اخیر در منطقه انجام شده است، ملاحظه کرد. به عنوان نمونه چندین سال پیش در حمله رژیم صهیونیستی به نوار غزه، به اذعان جهانیان، آنچه که باعث شد تا در جنگ 22 روزه این رژیم نژادپرست از تهاجم همه جانبه به مردم بی دفاع غزه دست بکشد، اقدام بجای جبهه رسانه ای آزادی خواه جهان و فشار افکار عمومی جهانی بود و ما شاهد راهپیمایی های هر روزه در کشورهای مختلف علیه جنایت‌های رژیم صهیونیستی بودیم. بنابراین خبرنگاران، جهان را برای حرکت در مسیر صلح و عدالت یاری رسان هستند و امروز در فجایعی مثل کشتار مردم بیگناه یمن، این قشر فرهیخته می‌تواند بهتر از هر قدرت دیگری با بسیج افکار عمومی جهانی، فشارهای افکار عمومی را علیه متجاوزان و جنایتکاران به حرکت در آورده و مانع از ادامه این جنایات بزرگ و جنایت های دیگری از این دست در جهان شوند.
5.  مرور وقایع مختلف طبیعی مثل سیل، قحطی و زلزله نشان می دهند که توجه و میزان وقوع کمک های مردمی ارتباط مستقیمی با اهتمام رسانه‌ها به انعکاس مشکلات و هدایت کمک های مردمی به سوی جمع‌آوری کمک‌های هدفمند دارد. بنابراین خبرنگاران پیشگامان فعالیت های اجتماعی خیرخواهانه و انسان دوستانه هستند و نمونه‌های آن را می‌توان در همین زلزله اخیر در کشورمان جستجو کرد.
6. نگاهی به تحولات روزهای اخیر در کشور و رصد فعالیت های دشمنان ایران اسلامی، نشان می‌دهد که دشمن در عملیات روانی خود حساب ویژه ای روی جریان رسانه‌ای و کارکردهای آن باز کرده است که بی گمان این شرایط، رسالت خبرنگاران ایران اسلامی را به عنوان مدافعان خط مقدم مقابله با فعالیت های رسانه ای معاند و مخالف دو چندان می کند.
7.  و اما چنانچه بخواهیم به نقش و کارکردهای خبرنگاری در جامعه امروز ادامه دهیم، بی تردید مطلب به درازا خواهد کشید و سخن در این ارتباط بسیار است، اما همانطور که به صورت ضمنی به توسعه ابزارها و روش‌های اطلاع‌رسانی اشاره کردیم، متاسفانه در کنار محاسن و فرصت های آسان برای کار خبرنگاری به خصوص در فضای مجازی، بازار شایعه و گمراه سازی افکار عمومی و انتشار اخبار غیر واقعی و مخرب که به جای تعالی بخشی، مسیر قهقرایی را برای مخاطبان ترسیم می کنند، کم نیستند و به نظر می رسد یکی از رسالت‌های مهم خبرنگاران متعهد در کنار رسالت خبرنگاری، مراقبت از فضای رسانه ای و آگاه‌سازی مخاطبان و رساندن آنها به درجه ای از سواد رسانه ای است که بتوانند در فضای پر آشوب رسانه ای، سره را از ناسره و واقعیت‌ها را از دروغ پردازی های رسانه ای تشخیص دهند.

 بنابر این به عنوان پایان سخن ضمن تبریک روز خبرنگار به همه فعالین حوزه رسانه و تکریم خدمات آنها باید گفت که مراقبت از حریم خبر و خبرنگار، رسالت مهم و بزرگ دیگری است که در زمانه ما شغل خبرنگاری را به چالش طلبیده است و خبرنگاران رسالت بزرگی در حفظ حریم کار صادقانه دارند و نباید از کنار این امر به راحتی عبور کنند. بنابراین توجه به ارتقاء دانش رسانه ای و ارتقای ذائقه و قدرت تشخیص مخاطبان در کنار کار خبرنگاری حرفه ای با رعایت اخلاق اجتماعی مبتنی بر تعالیم اسلامی، رسالت مهم خبرنگاران متعهد است.

انتهای پیام/