به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، روزهای محرم فرصتی است تا علاوه بر پرداختن به گزارش آداب و رسوم اصفهان به ابعاد دیگری از این ماه نیز برسیم، ابعادی که با هنر ایرانی عجین شده تا یک واقعه را به تصویر بکشد و آن چیزی نیست جزنقاشیهای قوهخانهای که روایت واقعه عاشورا را نقل میکند.
هنوز هم در اصفهان مکانی است که 400سال است میزبان نقاشیهای قهوه خانهای و روایتگر واقعه عاشورا است. حتی شاردن نیز در سفرنامه خود از این بقعه یاد کرده و گفته" از آنجا به شازید (شاه زید) میرسیم که وجه تسمیه آن وجود خانقاهی است که به افتخار یکی از پسران امام حسن در این محله برپا شده است."
روایت کربلا در امامزاده
بقعه امامزاده شاهزید اصفهان بنایی تاریخی است که در خورد این آثار را جای داده است، به گفته کارشناسان میراث فرهنگی آنچه ارزش این بنا را مضاعف میکند وجود نقاشیهای دیواری جالبی است که دیوارهای شبستان گنبددار آن را پوشانده است. موضوع این نقاشیها وقایع مذهبی است که در قرن 14 هجری نقاشی شدهاند.
دور تا دور دیوارهای داخل مقبره این مامزاده مزین به نقاشی صحنههای مختلف از وقایع روز عاشورا و حوادث بعدی مرتبط با آن است. این دیوارنگارهها در نیمه اول سده چهاردهم هجری قمری اجرا شده و گفته میشود که نقاشیهای آن اثر سید عباس آقامیری، نقاش مشهور دوره چهاردهم است.
قدمت ساختمان فعلی بقعه از دوره صفویه است، لطف الله هنرفر پژوهشگر و نویسنده در کتاب "گنجینه آثار تاریخی اصفهان" نوشته است دو سال تاریخ زمان ساخت این بقعه را مشخص می کند، سال 994ه.ق که بر در مقبره منقور است ودیگری سال1097ه.ق که بر یک لوح سنگی نقش بسته و از تعمیرات بقعه در دوره شاه سلیمان صفوی حکایت دارد. این چنین نتیجه گرفته میشود که این بنا در دوره شاه محمد خدابنده صفوی بنا شده است."
نقاشیهای زیبای این امامزاده بیانگر واقعه کربلا است یعنی حتی وقایع، شام غریبان و دربار یزید را نیز به تصویر کشیده است.این چنین جامعیت و در نقاشی واقعه کربلا به ندرت در جای دیگر یافت میشود که این نشانگر هنر سازندگان آن وسوز دل بی نظیر حامیان است.
در پژوهش علمی که با عنوان " بررسی سیر هنر دیوارنگاری در امامزاده های اصفهان از صفویه تا قاجار" انجام شده نشان داده که به طور کلی نگارهها شامل صحنه نبرد، شکست دشمنان و از پای در آوردن آن ها، داستان حضرت ابوالفضل و علی اکبر(ع) ودیگر خانوادهی امام و همچنین یاران او میشود با ندرت که در مکانهای دیگر به شاهد این نگارهها هستیم.
صحنههای کمک جنیان به امام آمدن سلطان قیس، آمدن شیر، ونیز شهادت امام و یارانش، شام غریبان و ماجرای اسرا و داستان دربار یزید به زیبایی به تصویر درآمده است. در این پرده هنری زیبا سعی شده به گونهای کامل به این ماجرا پرداخته شود تا عظمت این رویداد به همگان ثابت کند.
بقعه هنری اصفهان
قسمتی صحنه جنگ حضرت علی اکبر، حضرت قاسم وحضرت ابوالفضل با دشمنان را نشان میدهد چهرههایی زیبا با چشمانی نافذ و با هالهای نورانی دور سر، کلاه خودهای فلزی با پر طاووس یا بدون آن، بیشتر لباسها به رنگ سبز است که رنگ خاص امامان معصوم است. آنها سوار بر اسب با شمشیری در دست بر خیل دشمنان میتازند.
در پرده دیگر شهدایی چون حر را نشان می دهد که تیرهای فراوان بر بدن دارند و نقش بر زمین شده یا در دامان یاران خود جان سپرده امام فرزند خود علی اکبر را که تیر فراوان در بدن دارد در آغوش کشیده است.
به گفته کارشناسان یکی از ویژگی منحصر بهفرد این بقعه، که آن را به زیارتگاهی شاخص در میان زیارتگاههای شهر اصفهان تبدیل میکند، همین نقاشیهای دیواری است و از نکات مهم این نقاشیها این است که مجالس مختلف این نقاشی دیواری که روایت دایره واری نیز دارد از یکدیگر تفکیک نشدهاند.
سهیل قاسمی کارشناس هنر معتقد است این نقاشیها شیوهای خاص از هنر نقاشی و از رشته هنرهای عامه و مردمی است که زمینه و پیشینهای بسیار کهن در ایران دارد. خاستگاه و زمینهساز این هنر نقاشی، سنت کهن قصه خوانی و مرثیهسرایی و تعزیهخوانی در ایران بوده و پیشینهاش به قرنها پیش از پدید آمدن قهوهخانه میرسد.
وی میگوید: دوره رونق و شکوفایی این شیوه هنر نقاشی عامه در عصر قاجار، به ویژه از سالهای آخر سلسله قاجاریه به این سو، و در قهوهخانههای شهرهای بزرگ بوده است. از این رو هم این شیوه نقاشی، به "نقاشی قهوه خانه" معروف شده است.
انتهای پیام/ ع