شهرکرد| ۱۵ درصد از جنگل‌های بلوط دچار خشکیدگی لکه‌ای و توده‌ای شده‌اند
جنگل‌های بلوط در ناحیه زاگرس مرکزی از ارزشمندترین پوشش‌های جنگلی این ناحیه رویشی با مساحت ۳۳۵ هزار هکتار هستند که به گفته کارشناسان امروز وضعیت آنها بحرانی است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شهرکرد، صدای هولناک اره برقی و بر خاک افتادن درختان، تریلی‌هایی با بار چوب، کوره‌های ذغال‌پزی همه و همه روزی عامل نابودی جنگل‌های بلوط زاگرس بودند اما امروز چه بر سر زاگرس مهربان آورده‌اند که خود تیشه به ریشه‌اش می‌زند. پاندول مرگ بر بالای تک تک درختانش آویخته، اشکس هم برای مرگ هیچکدامشان نمی‌ریزد شاید هم ما نمی‌بینیم.
هر روز زخمی بر پیکره‌اش زدیم اما دم نزد، درختانش را تن تن قاچاق کردیم اما سخاوتمندانه منابع بیشتری در اختیارمان گذاشت اما باز هم راضی نشدیم. جای جایش را شکافتیم و کوره ذغال‌پزی راه انداختیم، گفتیم آب می‌خواهد برای چه، آب را هم به یغما بردیم و شد آنچه که می‌بینیم. رطوبت سطح زمین کاهش یافت، بارش‌های کاهش یافت، سرما از میانمان رخت بربست و تیشه‌ای به دستمان دادند تا به ریشه داشته‌هایمان بزنیم و امروز به فکر درمان افتاده‌ایم آنهم پس از 6 سال. درست است زاگرس سینه فراخ و دل بزرگ دارد اما زبان گفتن که نداشت، زبانش ما بودیم که چشم بر روی همه چیز برای منافعی زودگذر بستیم.
کم و کیف وضعیت جنگل‌های بلوط را از منابع طبیعی استان و سپس از مرکز تحقیقات جویا شدیم.
جنگل‌های بلوط ارزشمندترین پوشش‌های جنگلی ناحیه
علی‌حسین امینی، رئیس اداره فنی جنگل‌داری و جنگل‌کاری استان چهارمحال و بختیاری در این باره گفت: جنگل‌های بلوط در ناحیه زاگرس مرکزی از ارزشمندترین پوشش‌های جنگلی این ناحیه رویشی با مساحت 335 هزار هکتار هستند. گونه غالب آنها بلوط ایرانی با نام علمی Quercus branti است. گونه‌های دیگر همراه شامل انواع بادام کوهی، بنه یا پسته کوهی، گلابی وحشی، تاک، شن، مهلب و زبان گنشجک است.
وی افزود: منطقه رویشی جنگل‌های استان عموما در نواحی غربی استان در 2 حوزه آبریز دز و کارون از منطقه موگویی در شهرستان‌های کوهرنگ شروع و تا غرب شهرستان اردل و قسمتی از بخش ناغان در کیار و شهرستان لردگان را نیز در برمی‌گیرد.
علل و عوامل خشکیدگی درختان بلوط را در حدود 50 مورد است
رئیس اداره فنی جنگل‌داری و جنگل‌کاری استان چهارمحال و بختیاری بیان کرد: کارشناسان علل و عوامل خشکیدگی درختان بلوط را در حدود 50 مورد عنوان کرده‌اند که مهمترین این عوامل کاهش بارش و خشکسالی‌های پیاپی سال‌های اخیر و کاهش رطوبت نسبی مناطق رویشگاهی، آفات و بیماریها ٬چرای مفرط دام و کوبیده شدن سطح عرصه که خود باعث کاهش سطح نفوذپذیری خاک جنگل می‌شود، بیان کرده‌اند.
امینی خاطرنشان کرد: همچنین عوامل گرد و غبار و ریزگردها و نشست روی سطح سبزینه برگ و کاهش فتوسنتز و به تبع آن کاهش غذاسازی و ضعف عمومی درختان بلوط و سبب کاهش توان اکولوژیک تخریب سرزمین می‌گردد. بیماری ذغالی بلوط از تاج بلوط شروع می‌شود و به تدریج به تنه و ریشه درخت سرایت می‌کند و باعث نابودی کامل درخت و نهایتا توده‌های جنگلی می‌شود.
وی تصریح کرد: در خصوص آفات جنگلی نیز با تغییر اقلیم و همانگونه که گفته شد ضعف عمومی درختان زمینه شیوع و گسترش آفاتی مثل آفت جوانه‌خوار بلوط، انواع برگ‌خوارها، شته بلوط، لیسه زالزالک و غیره وحتی افات ثانویه مثل چوب خواران را فراهم می‌کند. البته آفت جزئی از سیستم طبیعت(اکوسیستم) است و در زمانیکه هوا در فصل زمستان به اندازه کافی سرد نمی‌شود در نتیجه تمامی این لارو آفت تبدیل به حشره می‌شود و این طغیان حشره است که مشکل‌ساز می‌شود. در یک مقطع زمانی تمام سبزینه درخت به وسیله آفت و حشره خورده می‌شود و در نتیجه عمل فتوسنتز اتفاق نمی‌افتد و در صورتیکه این پدیده در طول 2 تا 3 سال تکرار شود درخت به صورت کامل خشک می‌شود.
خشکیدگی 56 هزار هکتار از جنگل‌های بلوط
رئیس اداره فنی جنگل‌داری و جنگل‌کاری استان چهارمحال و بختیاری ادامه داد: سطح جنگل‌های بلوط استان که پدیده خشکیدگی در آنها بصورت تک پایه وپراکنده و یا توده‌ای مشاهده گردیده 56 هزار هکتار است و خشکیدگی بصورت گسترده در سال جاری در مناطقی از منطقه بارز لردگان و سرخون اردل و غیره مشاهده گردیده است. این بحران نخستین‌بار در استان ایلام، سپس استان کردستان و استان چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و فارس مطرح که از سال 91 موضوع خشکیدگی در ناحیه رویشی زاگرس به صورت جدی مطرح شده است.
امینی بیان کرد: از جمله نخستین اقداماتی که در این مناطق در سال‌های گذشته انجام شده حذف درختان آلوده و خارج کردن آنها از منطقه رویشی، ایجاد هلال‌های آبگیر جهت نفوذ آب در داخل زمین، کنترل دام در مناطق خشک شده جهت ایجاد امکان زادآوری و رشد مجدد گونه‌های جنگلی بوده و در سال‌های اخیر نیز انعقاد قرارداد با مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان است. سال 97 از محل اعتبارات صندوق توسعه ارزی کشور در قالب پروژه‌های آبخیزداری و آبخوانداری مبالغی جهت مقابله با خشکسالی در نظر گرفته شد که این طرح‌ها در حال عملیاتی شدن است.
وی افزود: با توجه به اینکه عمده این مشکلات به خشکسالی مربوط است در صورتیکه تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌ها ادامه یابد روند خشکیدگی بیشتری را شاهد هستیم.
رئیس اداره فنی جنگل‌داری و جنگل‌کاری استان چهارمحال و بختیاری ادامه داد: با انجام اقداماتی خشکیدگی در سطح کمی از منطقه بارز شهرستان لردگان و در مناطقی از موگویی که در سال‌های قبل در معرض آن بودند مرتفع شد.
امینی خاطرنشان کرد: با انجام فعالیت‌های حفاظتی، قرق منطقه، اصلاح و احیای مناطق در معرض خشکیدگی و کاهش عوامل تخریب عمده همچنان به احیای این منطقه رویشی امیدوار هستیم.
در ادامه موضوع را از عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات استان نیز پیگیری کردیم.
وضعیت جنگل‌های بلوط بسیار بحرانی است
حسن جهانبازی، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری در این باره می‌گوید: وضعیت جنگل‌های بلوط بسیار بحرانی است و راهکارهایی هم که مطرح می‌شود با توجه به سطح گسترده و کمبود امکانات احتمال دارد از روند فاجعه این بحران جلوگیری کند.
وی افزود: امسال سطح وسیع و گسترده‌ای از جنگل‌های بلوط درگیر خشکیدگی شده بود. در گذشته تقریبا 20 درصد از جنگل بلوط درگیر خشکسالی شده بود ولی امسال علاوه‌بر مناطق قبلی بین 10 تا 15 درصد از جنگل‌ها درگیر خشکیدگی لکه‌ای و توده‌ای شده‌اند و در این مناطق درصد زیادی از درختان رو به خشکیدگی هستند.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری با اشاره به عامل انسانی بیان کرد: نمی‌شود گفت که عامل انسانی در این زمینه دخیل نیست اما عامل انسانی وضعیت را تشدید کرده است هرچند همه مسائل مربوط به عامل انسانی نیست.
جهانبازی خاطرنشان کرد: خشکسالی بیشترین تأثیر را در این زمینه داشته است ولی علاوه‌بر این عامل می‌توان به ریزگردها و عوامل انسانی به عنوان عوامل تشدیدکننده خشکیدگی اشاره کرد.
وی ادامه داد: براساس تجریه، بررسی‌های انجام شده و مطالعاتی که بر روی پایه‌های بلوط صورت گرفته نشان می‌دهد که این پایه‌ها مقاوم بوده‌اند پس باید دخالت‌ها به حداقل برسد و به این منابع اهمیت دهیم. در صورتیکه مشکلات برطرف و این مناطق قرق شوند شاید بتوانیم جلوی این بحران را گرفت اما به علت پیچیدگی موضوع نمی‌توان با قطعیت گفت که مشکل حل شود.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری بیان کرد: شاید وقت کافی برای بررسی موضوع صرف نشده و اقداماتی که انجام شده نیز براساس آزمون و خطا بوده و نمی‌توان درباره آنها با قطعیت صحبت کرد.
جهانبازی با اشاره به درگیری درختان با آفات و بیماریها گفت: بیماریها عامل ثانویه هستند. وقتی درخت تحت تأثیر عوامل مختلف با مشکل مواجه شود بیماری تیر خلاص را به آن می‌زند اما نمی‌توان به عنوان عامل اصلی از آن یاد برد.
انتهای پیام/ ت