یادداشت| روس‌ها، روابط با رژیم صهیونیستی و اس – ۳۰۰
اندکی پس از آنکه شایگو اعلام کرد که روسیه قصد دارد توان پدافندی ارتش سوریه را افزایش دهد، سخنگوی کاخ ریاست جمهوری روسیه گفت که سرنگونی هواپیمای ایلوشن ۲۰ روس‌ها در سوریه تاثیر منفی بر روابط بین مسکو و تل‌آویو خواهد داشت.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، روز دوشنبه، دوم مهر ماه 1397، وزیر دفاع روسیه رسما اعلام کرد که به‌دستور ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، مسکو دست به تقویت توان پدافندی جمهوری عربی سوریه خواهد زد. سرگئی شایگو، اقدامات مسکو در تقویت توان پدافندی دمشق را به این شرح توضیح داد:
اول، اعطای موشک‌های زمین به هوای اس – 300 به سوریه؛
دوم، تجهیز فرماندهی و مرکز کنترل نیروی هوایی سوریه به سامانه کنترل خودکار؛
سوم، استفاده از سامانه‌های الکترونیکی مقابله‌ای در مدیترانه که رادارهای حریف را کور می‌کنند.
اولین بار نیست که روس‌ها از تجهیز سوریه به سامانه‌های پدافندی پیشرفته خبر می‌دهند. فروردین ماه گذشته، وقتی ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه در واکنش به آنچه حمله شیمیایی به دوما خوانده شد تعدادی موشک کروز به سمت سوریه شلیک کردند نیز روس‌ها تهدید کردند که توان پدافندی سوریه را افزایش می‌دهند اما چنین اتفاقی نیفتاد. اما این بار ظاهرا ماجرا متفاوت است.
آنچه این بار شرایط را تغییر داده، واقعه‌ای است که بامداد 27 شهریور رخ داد، وقتی که جنگنده‌های رژیم صهیونیستی استان لاذقیه را در سواحل مدیترانه هدف حملات خود قرار دادند. در جریان این حمله، یک فروند هواپیمای ایلوشن 20 روسیه با 15 سرنشین هدف آتش اشتباه پدافند هوایی سوریه قرار گرفت و ساقط شد.
روس‌ها اما متوجه چیزی شدند که تل‌آویو خیلی تلاش کرد صحت آن را زیر سوال ببرد. جنگنده‌های اف – 16 رژیم صهیونیستی از ایلوشن روس به‌عنوان پوشش استفاده کرده بودند. تل‌آویو خیلی تلاش کرد بگوید زمان سرنگونی ایلوشن، ماموریت تجاوزکارانه جنگنده‌هایش علیه سوریه به پایان رسیده بود، برای این منظور حتی هیاتی نظامی به مسکو گسیل داشت اما روز شنبه، اول مهر، گزارشی که وزارت دفاع روسیه ارائه کرد نشان می‌داد که روس‌ها همچنان به روایت خود باور دارند و استدلال‌های تیم صهیونیست را نپذیرفته‌اند.
بحران سوریه اکنون با یک تغییردهنده بازی مواجه است. اس – 300 بسیار مدرن‌تر از سامانه‌هایی است که ارتش سوریه تاکنون در اختیار داشته و در صورت استقرار آن در این کشور، طبعا از این پس کار برای جنگنده‌های رژیم صهیونیستی جهت تجاوز به سوریه بسیار سخت‌تر خواهد شد. برد 250 کیلومتری اس – 300 باعث خواهد شد جنگنده‌های اسرائیلی در فاصله دور نیز در حاشیه امنیت نباشند. اما این تنها بازی تغییر یافته نیست، بازی دیگری که تغییر کرده، روابط بین مسکو و تل‌آویو است.
شویگو، وزیر دفاع روسیه خود می‌گوید که مسکو در سال 2013 میلادی نیز آمادگی داشت که سامانه اس – 300 را تحویل سوریه دهد اما اسرائیل خواسته تا این امر به تعلیق درآید. روسیه نیز خواسته تل‌آویو را پذیرفته و از تحویل اس – 300، علی‌رغم آموزش دیدن کارشناسان سوری، خودداری کرده است. اما این بار مسکو قصد دارد این سامانه را تحویل دهد. سوال اینجاست که مگر شرایط چه تغییری کرده که روس‌ها را وا می أارد تصمیمی با 180 درجه چرخش اتخاذ کنند. شاید یک پاسخ این باشد که روس‌ها اقدام جنگنده‌های رژیم صهیونیستی را اقدامی عمدی می‌دانند که البته درست هم هست، اما شاید همه پاسخ این نباشد.
پس از تجاوز رژیم صهیونیستی به استان لاذقیه سوریه، خبرگزاری اسپوتنیک خبری را منتشر کرد که می‌تواند بخشی از ماجرا را رمزگشایی کند. وزارت دفاع روسیه گفته است، تجهیزات راداری این کشور که در سوریه مستقر هستند، پرتاب چندین موشک از یک ناو فرانسوی مستقر در مدیترانه را در جریان حمله به استان لاذقیه ثبت کرده‌اند. فرانسه البته هرگونه مشارکت در این عملیات نظامی را رد کرد اما خبر اسپوتنیک به هر حال قابل تحلیل است.
با این اوصاف، صحنه می‌تواند این‌گونه باشد: «ارتش رژیم صهیونیستی با مشارکت یک قدرت اروپایی به سوریه تجاوز کرده، در جریان این تجاوز، توافق جلوگیری از رخ‌دادهای ناخواسته بین مسکو و تل‌آویو نقض شده و در عین حال، جنگنده‌های رژیم اشغال‌گر قدس، تعمدا شرایطی را فراهم آورده‌اند که هواپیمای روس را در معرض آتش پدافند سوریه قرار می‌دهد.»
با این وصف، رژیم صهیونیستی اولا توافق خود با روس‌ها را نقض کرده، ثانیا تعمدا نیروهای روس را در معرض آسیب قرار داده و ثالثا در این مسیر با یک قدرت اروپایی که روابط چندان حسنه‌ای با روس‌ها ندارد و برای آنها رقیب محسوب می‌شود، همراه بوده است.
زمان را اگر چند دهه به عقب برانیم و صفحات جنگ سوئز در سال 1956 را مرور کنیم و تبانی انگلستان وفرانسه را در آن زمان با رژیم صهیونیستی برای حمله به مصر به خاطر آوریم، یادمان می‌آید که واکنش آن روزهای شوروی سابق به آن مداخله نظامی، تهدید هسته‌ای لندن و پاریس بود. دسیسه اروپایی‌ها در خاورمیانه، آن هم علیه کشوری که اکنون اصلی‌ترین متحد روسیه در منطقه است تا آنجا که روس‌ها برای حفظ آن دست به سلاح برده‌اند، چیزی نیست که مسکو در برابر آن سکوت کند. اسرائیل شاید بتواند بدون واکنش روس‌ها در آسمان سوریه جولان دهد اما هرگز نمی‌تواند پای قدرت‌های دیگر اروپایی را به گستره نفوذ روسیه باز کند و انتظار مماشات داشته باشد.
* روابط روسیه با رژیم صهیونیستی
در ایران برخی اصرار زیادی بر راهبردی دانستن روابط روسیه با اسرائیل دارند، به‌خصوص آن طیفی که با هر ابزار ممکن، به همکاری‌های میان ایران و روسیه می‌تازند.
با این حال اگر به تاریخ نظری بیندازیم، می‌بینیم که اگر چه روابط روس‌ها و رژیم اسرائیل در بسیاری از مقاطع حسنه بوده، اما در مواقعی نیز دست‌کم چندان حسنه نبوده است. در دوران جنگ سرد و بالاخص تا قبل از سازش مصر با رژیم صهیونیستی، اسرائیل متحد غرب محسوب می‌شد و روس‌ها در قالب شوروی سابق، در کنار دشمنان رژیم صهیونیستی قرار می‌گرفتند.
شوروی سابق هنوز هم متهم است که اعراب را در سال 1967 به شروع جنگ با اسرائیل ترغیب کرده و در سال 1973 نیز، موشک‌های سام روسی بود که تعداد کثیری از جنگنده‌های اسرائیل را سرنگون کرد. بر اساس گواهی تاریخ، روابط روس‌ها و صهیونیست‌ها اگرچه در حالت کلی حسنه است اما قابلیت خدشه و مناقشه بین دو طرف کاملا وجود دارد.
اندکی پس از آنکه سرگئی شویگو اعلام کرد که روسیه قصد دارد توان پدافندی ارتش سوریه را افزایش دهد، سخنگوی کاخ ریاست جمهوری روسیه گفت که سرنگونی هواپیمای ایلوشن 20 روس‌ها در سوریه تاثیر منفی بر روابط بین مسکو و تل‌آویو خواهد داشت.
البته طبعا منظور دیمیتری پسکوف قطع روابط دیپلماتیک بین روسیه و رژیم صهیونیستی نبوده اما تصریحی بر این واقعیت است که روابط دو طرف وارد یک نشیب تاریخی شده است.
نکته دیگر که باید بدان توجه داشت این است که برای یک رهبر سیاسی چون پوتین که کشورش را از یک باتلاق تا سطح رقیبی برای قدرت‌های بین‌المللی برآورد، حفظ پرستیژ روسیه بسیار مهم است. هرگاه یک بازیگر بین‌المللی این پرستیژ را خدشه‌دار کند، با واکنش دولت پوتین مواجه می‌شود. این اتفاقی است که اکنون افتاده و دولت پوتین ضربه لاذقیه را در راستای به چالش فراخواندن پرستیژ مسکو تلقی می‌کند. سیاست – پرستیژ اکنون حکم می‌کند که صهیونیست‌ها هزینه بپردازند و پوتین آگاه است به چالش کشیدن برتری هوایی تل‌آویو یکی از بهترین راه‌ها برای به چالش کشیدن کابینه نتانیاهو است.
به هر روی، آنچه اکنون رخ داده یک بحران در روایط روسیه با تل‌آویو است. اگرچه ممکن است این بحران گذرا باشد اما انگاره روابط راهبردی را جدا به چالش می‌کشد.
انتهای پیام/
