به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، شکلگیری پیمان ملی تاجیکستان در حاشیه نشست اخیر سازمان امنیت و همکاری اروپا در ورشو توسط 4 گروه انجمن آزاداندیشان تاجیک، جنبش رشد و اصلاحات تاجیکستان، انجمن مهاجرین آسیای مرکزی در اروپا و حزب نهضت اسلامی، مباحث بسیاری را در میان تحلیلگران به وجود آورده است. قدرت تاثیرگذاری این ائتلاف سیاسی، ابزارهای در دسترس و برنامههای پیشروی آن، انقباض و یا انبساط تشکیلاتی ائتلاف در آینده و نگاهها نسبت به وضعیت امروز تاجیکستان از اصلیترین محورها و موضوعات مورد بحث در این زمینه به حساب میآیند. از همین رو، با الیم شیرزماناف، رهبر اجرایی انجمن آزاداندیشان تاجیک و معاون رئیس پیمان ملی تاجیکستان گفتوگویی را ترتیب دادهایم که در ادامه میخوانید.
* برخی معتقدند گروههایی که ائتلاف پیمان ملی را تشکیل دادند پیش از این نیز نگاههای نزدیک و همگرایانهای داشتند. از این رو نباید شکلگیری آن را دستاورد مهمی در نظر گرفت و قدرت زیادی برای آن متصور بود. از سوی دیگر هم برخی معتقدند شکلگیری پیمان ملی اساسا کار درستی نبود. نظر شما در این باره چیست؟
شیرزماناف: تشکر از شما برای توجهتان و درود بر خوانندگان محترم شما. هر اقدامی که از طرف گروهی یا شخصی و بهویژه در سیاست صورت میگیرد، چه آن گروه مخالف باشد یا موافق، طبیعی است تعدادی در حمایت از آن و بخشی نیز در مقابلش موضع میگیرند. از سوی دیگر در جوامعی مانند تاجیکستان و سایر کشورهای مشترکالمنافع که به تازگی صاحب دولت شدهاند، شاید تعدادی قایل توجهی با ناباوری نسبت به این عمل برخورد خواهند کرد و از همین رو، هر حرکت و سخن ما زیر ذرهبینِ چه هواداران و چه دیگر گروههای که خیلی خوشبین هم نیستند قرار میگیرد. ما از ابتدا برای چنین برخوردهایی آماده بودیم.
این ائتلاف در یک روز شکل نگرفته و دو سال است که در این راستا تعدادی از فعالان تاجیکی که در مهاجرت هستند، گام برداشته و در یک سال اخیر عملا همچون یک ائتلاف واقعی به صورت مشترک عمل میکردیم. اخیرا هم در مورخ 9 سپتامبر 2018 به طور رسمی تاسیس «پیمان ملی تاجیکستان» را اعلام کردیم. البته همه آنهایی که واقعا مخالفاند و در حالت ضدیت با حاکمیت خودکامه قرار دارند، در اکثر حالتها یک نگاه و هدف مشترکی خواهند داشت و ما نیز منکر این نمیشویم. اما به هر حال اگر شخصی یا گروهی که خود را مخالف چنین استبدادی قلمداد میکند، این اشتراک ما را همچون یک ضعف یا یک کمبود میشمارد، به گفته یکی از دوستان یا مجبور است یا مامور!
البته که واقعیت سیاسیِ امروز مخالفان تاجیک ما را مجبور کرده است که در ابتدا فعالیتمان را در خارج از مرزهای نه فقط تاجیکستان، بلکه بیرون از مرزهای مشترکالمنافع شروع کنیم. اما در کوتاهترین مدت روند تشکل آن را کامل کردیم و به تدریج به انتخابکنندگان تاجیک چه از نگاه عقیدتی و چه نگاه مرزی نزدیکتر شویم. در مرحلهی کنونی فعالیت ما اساسا اطلاعاتی و دیپلماتی میباشد.
* در متن پیمان ملی که منتشر شده ایدههای مشترک و نگاههایی به جامعه، سیاست و حکومت در تاجیکستان ارائه شده. اما هنوز برنامهها و کارکردهای اصلی پیمان ملی مشخص نیست؟ آیا پیمان ملی قرار است اقدامات پیشین هر یک از این گروهها را با هماهنگی بیشتر سایر گروهها به پیش ببرد و یا برنامهها و کارکردهای جدیدی وجود دارد؟
شیرزماناف: ببینید، یک نظر غالب نسبت به تشکلهای سیاسی رایج شده است که هر تشکیلات سیاسی باید با یک برنامه کامل، که تمام حوزههای دولتداری را در بر بگیرد، در نظر گرفته و آن برنامه را پیشکش عام گرداند. مردم نیز طبق این برنامه از آن گروه طرفداری کنند. البته طبق چنین برداشتی، هر گروهی که به این پیمان پیوسته است، طبیعتا برنامههای مکملی دارند و همانطور که گفته شد در همبستگی ما میتوانیم با این برنامهها پیش رویم. اما من این مساله را به طور دیگری میبینم. برنامه تشکیلات سیاسی و به ویژه «ائتلاف گروههای سیاسی» شاید عبارت از چند بند باشد و در آن به چند سوال پاسخ دهد. تشخیص مشکل جامعه، که این گروهها را وادار به ائتلاف کرده است؛ و این که راه حلهای این مشکلات را چه گونه میبیند و در نهایت این که به کدام راه و واسطه به این هدف میرسد. مشکلی که ما را گرد هم آورده این است که در تاجیکستان حاکمیت قانونی غصب شده است. در نتیجه ما میخواهیم این حاکمیت را به مردم برگردانیم و برای آنها شرایطی محیا کنیم که حاکمیت را از طریق رای خود انتخاب کنند و این حاکمیت با برنامه خود در مدتی معین و محدود این برنامه خود را عملی کند. البته این موضع و نگاه شخصی بنده است. در پیمان ملی همه قرارها و برنامهها از طریق همکاری و مشارکت حل میشوند و به زودی برنامه عملی پیمان ملی از طریق رسانههای خبری اعلام خواهد شد. پیشتر نیز اعضای پیمان را از همین طریق اعلام کردیم.
* یکی از مهمترین موضوعات مد نظر رسانهها و سیاسیون نزدیک به دولت تاجیکستان مقایسه پیمان ملی با اتحاد نیروهای اپوزوسیون دهه 1990 است. حال آن که این دو به لحاظ کارکردی متمایز از یکدیگرند. اصلیترین تفاوتهای پیمان ملی با آن اتحاد چیست؟ چه شباهتهایی وجود دارد؟
شیرزماناف: البته این مقایسه حکومت است که پیمان ملی را با اینات (اتحاد نیروهای اپوزوسیون تاجیکستان) سابق میبیند، تا حدودی نظری اشتباه نیست. ببینید این حکومت که بعد «پیروزی» در جنگ شهروندی -هرچند جنگ شهروندی غالب و پیروز ندارد- به قدرت رسید. دولت در طول این سالها با تمام نیرو از تمام واسطههای خود استفاده کرده تا آن حرکت ملی آزادیخواهی ابتدای سالهای دهه 1990 را نیز مانند تفکر مردم زندانی کند. تا درجهای که آن حرکت را که رمز آن شعر محمد اقبال لاهوری «از خواب گران برخیز» بود، به حبس ابد محکوم کرد. در فاصله معینی نیز حتی اصلاحطلبان و آزادیخواهان نیز باور کرده بودند که آن حرکات اشتباه بود و در میان آنها اتهامزنی را نیز جا دادند. بله، ما خود را ادامه دهنده راه آزادیخواهان و اصلاحطلبان آن سالها میشماریم و از جهت ایدئولوژیکی بله، ادامهدهنده اینات (اتحاد نیروهای اپوزوسیون تاجیکستان) هستیم. اما از جهت وسیلهها و ابزارها تفاوت داریم. اینات هم بخش سیاسی داشت و هم نظامی، و شاید حتی بخش نظامیاش قدرتمندتر هم بود. اما ما شاخه نظامی تشکیل نداده و هدف تشکیل آن را هم نداریم. ما طرفدار انتقال مسالمتآمیز قدرتیم. اما تفاوت دیگر در آن است که اینات در آن زمان اساسا از دو منطقه تشکیل شده بود و جبهه خلق نیز در طرف مقابل مناطق معینی را نمایندگی میکرد. اما پیمان ملی امروز تمام تاجیکستان را در بر میگیرد. در نهایت این که طرف مقابل این پیمان را تروریست و اکسترمیست میخواند مشخصکننده ظرفیت پیمان است. این خود یک دستاورد بینظیر است و در تاریخ تشکیل آن بینشان نخواهد ماند.
* یکی از مهمترین و ابتداییترین مسائل در خصوص پیمان ملی عدم حضور گروه 24 بود. آیا عدم حضور گروه 24 یک ضعف برای پیمان ملی محسوب میشود؟ اساسا آیا احتمال دارد در آینده گروههای دیگری هم به این ائتلاف افزوده شوند یا این که فکر میکنید پیمان ملی با همین ترکیب به کار خود ادامه دهد؟
شیرزماناف: خوب، شاید در حالت کنونی عدم حضور گروه 24 در این پیمان تا حدی در مجموع به سود مخالفان باشد. از این حیث که رقابت سازنده بین این گروه و پیمان در نهایت به نفع جریان آزادیخواهی تاجیکان قرار دارد. البته روزی میرسد که نه فقط گروه نامبرده، بلکه دیگر گروهها و احزاب چه داخل و چه خارج از تاجیکستان در یک حرکت بزرگترگرد هم آمده و شاید با نامی دیگر و طبیعتا با ظرفیتی بهتر، روی کار میآید. آن روز دیر نخواهد بود. تاجیکها امروز در روند ملتسازی قرار دارند و من مطمئن هستم در منطقه صاحب یک دولت موفق با شهروندان آزاد، که برای پیشرفت شهروندانش تمام امکانات را محیا میکند، خواهند بود. هدف اساسی ما تشکیل چنین دولتی برای شهروندان است و در این مسیر اگر تمام گروههای موجود امروز هم گرد هم آیند، هنوز کافی نخواهد بود. از این رو ما راهی جز اتحاد نداریم و این نیز شدنی است و میشود.
انتهای پیام/