به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، «سویهها: مطالعهای در فلسفه هگل» نوشته تئودور آدورنو با ترجمه حسام سلامت، یگانه خویی و محمدمهدی اردبیلی از سوی نشر ققنوس منتشر شد.
تئودور آدورنو در 14 نوامبر 1956، به مناسبت صدوبیست وپنجمین سالمرگ هگل، در دانشگاه آزاد برلین سخنرانیای ایراد کرد که بنا بود به ابعاد و سویههای فکری هگل اختصاص داشته باشد. در همان ایام همین مباحث و دیگر مسائل و موضوعات را به نحوی مبسوطتر در قالب درسگفتاری رادیوی مطرح کرد. از آنجا که مباحث سخنرانی دانشگاهی و درسگفتار رادیویی عمیقاً به هم ارتباط داشتند، آدورنو مضامین این دو را، به علاوه «اضافاتی مهم» در قالب تکنگاریای با عنوان «سویههای فلسفه هگل» گرد هم آورد.
تئودور آدورنو در این کتاب، برحسب قرائت خاص خودش از ایدئالیسم آلمانی به طور کلی و فلسفه هگل به طور خاص، آن هم قرائتی که به اقتضای فشردگیِ فضای نوشتار هیچگاه آنقدرها بسط نمییابد و صرفاً به اشاره برگزار میشود، پارهای از تعیینکنندهترین پروبلماتیکهای فلسفه هگل ــ و نیز دیگر فلسفههای ایدئالیسم آلمانی: کانت، فیشته و شلینگ ــ را برجسته میکند، و البته بهسرعت از روی آنها میپرد، تا در نهایت گرهگاههای این فلسفه را به یکدیگر وصل کند و انسجام منطقی آن و در عین حال تنش درونیاش را نشان دهد.
در بخشی از مقدمه مترجمان کتاب آمده است: «آدورنو زمانی دربارۀ هگل نوشت: «در قلمرو فلسفههای بزرگ، هگل بیتردید تنها کسی است که حین مواجهه با آثار او بعضی اوقات آدمی دقیقاً نمیداند و نمیتواند قاطعانه حکم کند که سخن بر سر چیست، و تضمینی وجود ندارد که چنین حُکمی اصلاً ممکن باشد» بیشک این دعوی در قبال خود آدورنو نیز، همپای هگل، راست میآید. دشواری نثر آدورنو در اغلب مواقع سرگیجهآور است و بعضاً خواننده را، حتی خوانندۀ جدی و پیگیری را که با مواضع وی آشناست، مستأصل میکند و به این صرافت میاندازد که شکستاش را بپذیرد و کتاب را ببندد.
در اینجا نیز به سیاق دیگر کارهای آدورنو با متنی به غایت فشرده و سهمگین سروکار داریم که اهم مواضع فلسفه هگل را، آن هم در نسبت انتقادیاش با کل سنت ایدئالیسم آلمانی، به یکنَفَسترین شیوه ممکن، بیآنکه در این میان به خواننده مجال نفسکشیدن بدهد، روایت میکند.
این روایت اما بههیچوجه شرح و تفسیری آموزشی برای آشنایی مقدماتی یا پیشرفته با فلسفۀ هگل نیست. با این اوصاف خوانندهای که به قصد آموختن هگل به سراغ جستار حاضر برود احتمالاً دست خالی باز خواهد گشت».
انتهای پیام/