به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، سه دهه از اتمام هشت سال دفاع مقدس میگذرد. نسل دهه هشتادیهای کشور که حالا همه در جمعیت دانش آموز این کشور هستند، تجسمشان از سالهای مبارزه و جنگ، به شنیدهها و دیدهها در جمع خانواده، اجتماع مدرسه، رسانههای جمعی مثل صدا و سیما و بعضاً کتابهای متفرقهای است که در دسترسشان قرار گرفته است. ولی اینکه چه چیزهایی میتواند در آنها انگیزشی ایجاد کند که سراغ مفاهیم ایثار و شهادت و آشنایی با فرهنگ جهاد در 8 سال دفاع مقدس بروند، خود بحث مفصلی است که نیاز به واکاویهای جامعه شناسی در امور تربیت نسل جدید دارد. نسل جدیدی که با وجود داشتن امکانات چند برابر نسبت به نسل قبل خود و در دسترس داشتن انواع رسانههای جمعی، آگاهیاش نسبت به پیشینه تاریخی جنگ، بعضاً محدود به چند سرتیتر خبرهای رسانهها در یک مقطع خاص است و گاهی چند اسم و تعریفهای کوتاه و نوشتاری از یک کتاب درسی تمام دانستههای او را در آرشیو دفاع مقدس میسازد.
بیشتر بخوانید: دانش آموزان از شهدا چه میدانند؟+عکس و فیلم
برنامه «هم عهدی با شهدا» یکی از برنامههای مطرحی است که حدود سه سال از آغاز آن میگذرد. طی این برنامه دانش آموزان مدارس تهران در یک اردوی یک روزه به گلزار شهدای تهران واقع در بهشت زهرا(س) رفته، مزار شهدا را زیارت میکنند. راویان شهدا در قطعات مختلف شهدا به معرفی شهدای شاخص تهران برای نوجوانان میپردازند و طی برگزاری مراسمی، فیلمها و نماهنگهای دوران دفاع مقدس را برای آنان به نمایش میگذارند. هدف از برگزاری این برنامه که توسط سازمان بسیج دانش آموزی و فرهنگیان تهران بزرگ با همکاری آموزش و پرورش و تیم فرهنگی بنیاد شهید در گلزار شهدا برپا میشود، آشنایی نسل جوان و نوجوان با فرهنگ جبهه و سبک زندگی شهداست. در گفتگوی تسنیم با داود نورچهای، معاون فرهنگی و امور اجتماعی بنیاد شهید و امور ایثارگران تهران بزرگ، در مورد آشنایی دانش آموزان با فرهنگ شهادت و برنامه هم عهدی سخنانی گفته شده که در ادامه میآید:
* تسنیم: از نقش دانش آموزان در دوران جنگ تحمیلی بگویید.
مقوله جنگ، دفاع، شهادت همه وقتی در کنار هم قرار میگیرد، ما را به یاد بحرانی در اوایل شروع انقلاب مان میاندازد که با آغاز یک جنگ و مبارزه ناجوانمردانه مواجه شدیم. در این جنگ افراد مختلفی از گروههای مختلف نظامی، غیرنظامی، جهادگر و کشاورز همه برای دفاع رفتند و هیچ موقع نمیتوانیم نقش کسی را در این مبارزه کتمان کنیم یا زاویهای در آن ایجاد کنیم. یکی از اقشاری که در این میان از خودگذشتگی بسیار کرده و حضور بسیار مستمری داشتند، دانش آموزان بودند.
چیزی در حدود 35 یا 36 هزار دانش آموز شهید داریم که اصلا آمار پایینی نیست.
* تسنیم: فکر میکنید امروزه دانش آموزان ما واقف به این مسائل هستند. اصلا می توانند با دانش آموزانی که سه دهه پیش رزمنده میدان جنگ بودند هم ذات پنداری کنند؟ این دانش آموزان شهیدی را که آمارشان هم چشم گیر است، میشناسند؟
الان بین یک دانش آموز دهه 90 با یک بچه ابتدایی دهه 60 کاملا تفاوتها و تمایزها مشخص است. امروز فناوریها و فضای مجازی طوری شده که یک دانش آموز ابتدایی گاهی از یک مرد جا افتاده و یا حتی یک مهندس از لحاظ ارتباط گیری و تحلیل مسائل جلوتر است. پس نمیتوانیم برایشان تفکیک قائل شویم.
اگر دانش آموزانمان را به این نقطه برسانیم که بدانند امینت و آسایششان از چه چیزی نشأت گرفته است، هنر کردهایم. برای مثال در جشنواره فیلم فجر، کارگردانان و هنرمندان بسیاری حضور دارند و تشویق میشوند و سیمرغ بلورین میگیرند اما پدر و مادر شهیدی که در آن مراسم حضور دارند وقتی بالای سن میروند همه افراد به احترام آنها دقایقی میایستند و تشویق میکنند. این قداست شهید است که احترام به پدر و مادر را در پی دارد. در هیچ کجای دنیا هیچ کسی به خود اجازه نمیدهد با کسانی که برای میهنشان جانفشانی کرده و کشته شدهاند، کوچکترین بیاحترامی صورت بگیرد. ما هم باید به دانش آموزانمان این موارد را آموزش دهیم.
برای رفتن دانشآموزانمان به گلزار شهدا و آشنایی با فرهنگ ایثار و شهادت هم میتوان با با برنامههای متنوع فرهنگی، اقداماتی انجام داد. مثلا ما در مراسمهای گلزار شهدا، چهرههای تلویزیونی و سینمایی کودک را دعوت میکنیم که مراسم برای کودکان مانند یک جشن تولد جذاب میشود. در کنار مکانهای مقدسی مثل گلزار شهدا میشود چنین اقداماتی صورت داد.
* تسنیم: برنامه هم عهدی با شهدا، از کارهای شاخصی برای دانش آموزان تهرانی است که جهتآشنایی آنان با شهدا برگزار میشود، به عنوان مدیر فرهنگی بنیاد شهید تهران که میزبان برگزاری این مراسم هستید، درباره این طرح توضیح بدهید.
برنامه هم عهدی با شهدا جزو طرحهای فرهنگی گلزار است. الان سومین سالی است که در حوزه دانش آموزی، با مشارکت آموزش پرورش فعالیتی ترتیب دادهایم با عنوان هم عهدی با شهدا.
سالی 60 هزار دانش آموز به گلزار شهدا آمده و با شهدا هم عهد شدهاند. بسیاری از شهدا هستند که دیگر پدر، مادر، خواهر و برادری ندارند که بر سر مزارشان بیایند و یادی از آنان کنند؛ دانش آموزان ما میآیند با این شهدا هم عهد میشوند.
برای مثال سال اول برخی از این شهدا دو هم عهد پیدا کردند، سال دوم چهار هم عهد و سال سوم شش هم عهد. این کار آموزش پرورشی است در کنار این سازمانهای دیگر هم این کار را انجام داده اند.
مثلا من سر مزار شهیدی میروم و با او هم عهد شدهام که مزار را نظافت و به آن رسیدگی کنم. رنگ خطوط روی مزار را پررنگ میکنم، این باعث میشود در کنار ارتباطی که با آن شهید گرفته میشود؛ واژه ایثار و از خودگذشتگی نهادینه شود. دقت شود اصراری به این قضیه نیست که بچهها را ببریم قبرستان که سنگ قبر آرامستانها را ببینند که هیچ بازتابی هم برای ما ندارد اما وضعیت این جریان در گلزار شهدا متفاوت از ارامستان است. در گلزار شهدا کاملا زندگی را میتوان دید. ما در گلزار شهدا احساس یک قبرستان نداریم. حس میکنیم در نمایشگاه بزرگی از ایثار و از خودگذشتگی حضور داریم.
در گلزار شهدا احساس یک قبرستان نداریم. حس میکنیم در نمایشگاه بزرگی از ایثار و از خودگذشتگی حضور داریم.
* تسنیم: سال گذشته، بخشنامهای در این زمینه از طرف آموزش و پرورش صادر شده بود که دانش آموزان به آرامستان، مزار شهدا، بیمارستان و آسایشگاه جانبازان نروند. البته گفته شد بخشنامه قطعی نیست و عدهای هم گفتند نگاه سیاسی به ماجرا شده و قضیه حاشیههای بسیاری داشت. چنین دیدگاههایی در سطح کلان، برنامههای فرهنگی گلزار شهدا و طرح هم عهدی و برنامههای مشابه را تحتالشعاع قرار نمیدهد؟
من نمیدانم تفکری که این موضوع را دنبال میکند دنبال چه چیزی است. حالا امروز میگویند از لحاظ روان شناختی حضور دانش آموزان در گلزار شهدا درست نیست. میشود برای سالهای اولیه مقطع ابتدایی یا پیش دبستانی تفکیکی قائل شد و مثلا گفت برای این سن و سال شاید واژه شهادت خیلی تجلی نداشته باشد اما ارزش گذاری روی این مسایل به ما کمکهای بسیاری میکند. کسانی که گفتهاند دانش آموزان نباید به گلزار شهدا بروند، باید تجدید نظر کنند و بازخوردی از جامعه، خود دانش آموزان و گزارشات موجود بگیرند. به نظر من با این وجود تغییر نظر میدهند.
کسانی که گفتهاند دانش آموزان نباید به گلزار شهدا بروند، باید تجدید نظر کنند و بازخوردی از جامعه، خود دانش آموزان و گزارشات موجود بگیرند.
گاهی باید از خود بپرسیم وقتی شخصی از خانوادهمان فوت میکند، آیا ما در کنار مزارش حضور پیدا نمیکنیم؟ بچههایمان را نمیبریم؟ برای مثال فرزندانمان را بر سر مزار پدر بزرگ، عمو و دایی و... نمیبریم؟ نمیتوانیم اصلا آنها را حذف کنیم و بگوییم بچهام را سر مزار پدر خودم نبرم. چطور میتوانیم بگوییم دانش آموزان را به مزار شهدا نمیبریم که روحیهاش خراب میشود؟ مگر اینها در خانوادههای خود بر سر مزار از دست رفتگانشان نمیروند؟ ضمن اینکه الان بحث شهدای مدافع حرم و کودکان کم سن و سال آنان را هم داریم.
در ارتباط با موضوع شهید و شهادت در جامعه نباید کاری به مسائل سیاسی داشته باشیم. برای همین بنیاد شهید به هیچ عنوان در مسائل سیاسی دخالت نمیکند ما بر اساس آنچه که رهبری و دولت میگوید، پیش میرویم.
* تسنیم: اثرگذاری اجرای طرح هم عهدی با شهدا و آشنایی دانش آموزان با شهدا را هم در این بچهها دیدهاید؟
بله؛ وقتی در مورد شهدا برایشان حرف میزدیم، میدیدیم که چقدر دیدگاهشان درمورد شهدا و از خودگذشتگیهایشان عوض میشد. خیلیها قبل از آن اصلا سراغ این مسائل نمیآمدند اما بعد از شنیدن ایثارها و از خودگشتگیها ارتباط بسیاری با شهدا میگیرند و هم عهد آنها میشوند.
* برخی ارگانها و سازمانها تلاش دارند تا با برنامههای مختلفی در همکاری مدارس، دانشآموزان را با فرهنگ شهدا بیشتر آشنا کرده و فضای آشتی با نگاه مقدس بر دفاع هشت ساله را ایجاد کنند. سازمان بسیج دانشآموزی، انجمنهای اسلامی دانشآموزان، باغ موزه دفاع مقدس و ... برنامههایی همچون «همعهدی با شهدا» که دیدار با گلزار شهدای بهشت زهرا(س) و روایت حماسههای برخی از شهدا در آن جغرافیا را هر ساله اجرا میکند و یا برنامه «طعم جبهه» که طی بازدید از موزه دفاع مقدس برای دانش آموزان اجرا میشود.
گزارش ویدئویی خبرگزاری تسنیم از یکی از برنامههای هم عهدی دانش آموزان با شهدا در گلزار شهدای تهران در ادامه قابل مشاهده است:
---------------------------------------
گفتگو و تهیه و تنظیم: نجمه السادات مولایی
--------------------------------------
انتهای پیام/