به گزارش خبرگزاری تسنیم از گرگان، جشنواره بینالمللی فرهنگ اقوام برای دوازدهمین سال متوالی به میزبانی گلستان در حال برگزاری است اما به نظر میرسد هنوز مسئولان این جشنواره، معنای واژه بینالمللی را به خوبی درک نکردهاند.
زمانی میتوان این جشنواره را بینالمللی خواند که گروههای فرهنگی و هنری حداقل از کشورهای همسایه در آن حضور پیدا کنند و گرنه به صرف حضور چند سفیر در مراسم افتتاحیه که یک جشنواره بینالمللی نمیشود.
فرهنگ اقوام ایران زمین از مازنی و گیلک تا کرمانج، ترکمن و سیستانی تا بلوچ، کردها و لرهای غیور این سرزمین؛ گنجینهای غنی و رنگارنگ است که برگزاری جشنوارههایی با اهداف و کارکردهای مشخص میتواند زمینه آشنایی مردم و حفظ و حراست از این آثارمعنوی را به همراه داشته باشد. اما به نظر میرسد جشنواره فرهنگ اقوام در استان گلستان هنوز نتوانسته بعد از 12 دوره برگزاری به آن پختگی لازم برسد.
جشنوارهای که میتوان آن را به جشنواره آواز و رقصهای محلی شبیه دانست تا اینکه بخواهد معرف فرهنگ اقوام مختلف باشد. این نوع برگزاری جشنواره نه فقط کمکی به حفظ فرهنگ اقوام نخواهد کرد بلکه ظلم در حق فرهنگ غنی آنان است.
به طور قطع موسیقی فولکلور بخشی جدایی ناپذیر از فرهنگ هر قوم به شمار میرود اما تمام فرهنگ آنان نیست. گذشتههای تاریخی و حماسی، زبان مادری، باورها و سنتهای آنان، مفاخر ملی و اسوههای مذهبی، هنر و ادبیات موروثی در هر قومی وجود دارد که لازم است در جشنوارهای که نام فرهنگ اقوام را یدک میکشد، به نمایش گذاشته شود. هرچند در همین بخش هم متأسفانه عدم نظارت موجب شده، آوازها و موسیقی که به ویژه در خانههای بومگردی پخش میشود، هیچ تناسبی با فرهنگ و نواهای محلی مردمان آن منطقه نداشته باشد.
علاوه بر بخش موسیقیهای محلی که بازدیدکنندگان و علاقهمندان بیشتری دارد، نمایشگاه صنایع دستی و سوغات نیز پای ثابت جشنواره اقوام است. با اینحال اغلب غرفههای صنایعدستی مربوط به هنرمندان گلستانی است و کمتر آثاری از هنرمندان سایر استانها دیده میشود. همان تعداد اندکی هم که حضور دارند از شرایط برپایی نمایشگاه و نحوه مدیریت آن راضی نیستند.
شکرالله امیریان که به همراه همسر هنرمندش از کرمانشاه به استان گلستان آمده است، میگوید: نخستین تجربهام برای حضور در این جشنواره به هیچوجه خوب نبود. بازدیدکنندگان ترجیح میدهند موسیقی و رقص محلی ببینند تا اینکه بخواهند از نمایشگاه صنایع دستی بازدید کرده یا اثری خریداری کنند. در مقایسه با دیگر نمایشگاههایی که حضور داشتم، مردم رغبتی برای خرید صنایع دستی ندارند. با این شرایط ما حتی نمیتوانیم هزینههای آمدن به این نمایشگاه و هزینه اسکان را بپردازیم. حتی پس از پایان نمایشگاه حتی اتوبوس یا هر وسیله نقلیه دیگری برای رساندن هنرمندان به محل اقامتشان تدارک دیده نشده است.
ثریا شاقوزایی از دیگر هنرمندان حاضر در این دوره از جشنواره از زمانبندی برپایی نمایشگاه صنایع دستی گلایهمند است و میگوید: بسیاری از کسانی که به عنوان بازدیدکننده به این جشنواره آمدند، ترجیح میدهند وقت خود را با دیدن و شنیدن موسیقی سپری کنند. از آغاز بکار نمایشگاه تا پایان ساعت آن، همواره گروههای موسیقی در حال اجرا بوده و مردم هم تماشاچی هستند. آنان فرصتی پیدا نمیکنند که بخواهند از غرفههای صنایع دستی بازدید کنند. یا باید اجرای برنامههای موسیقی را تغییر میدادند و یا اینکه بعد از پایان اجرای این گروهها، فرصتی به مردم میدادند تا از نمایشگاه صنایع دستی هم بازدید کنند.
هنرمند دیگری که یکی از کارآفرینان حوزه صنایع دستی به شمار میرود و بانوان سرپرست خانوار زیادی را مشغول بکار کرده است، میگوید: رفتار برخی از مسئولان نمایشگاه بسیار زشت و ناپسند است. در حالیکه در برخی از غرفههای صنایع دستی، تولیدات چینی به مردم فروخته میشود؛ اما مسئولان برپایی این نمایشگاه اجازه ندادند کارهای دست زنان سرپرست خانوار در معرض دید و فروش قرار بگیرد. این در حالی است که غرفه برخی از استانهای غنی از صنایع دستی به محلی برای فروش کیف تبدیل شده است.
البته این انتقادات درباره نمایشگاه سوغات اقوام هم مطرح است. یکی از حاضران در این نمایشگاه که از استان کرمانشاه آمده است از عرضه محصولات قوم کرد توسط غرفهداران گلستانی تعجب میکند و میگوید: این نمایشگاه باید محلی باشد که هر قوم و فرهنگی محصول مخصوص خود را عرضه کنند. وقتی دیدم غرفههای زیادی از استان گلستان نه فقط سوغات کرمانشاه بلکه سوغات بسیاری از استانهای دیگر را به فروش گذاشتهاند، تعجب کردم. در کنار شناساندن سوغات یک قوم، کسب درآمد هم از دیگر اهداف حضور هر فردی در این جشنواره است. متأسفانه بیتدبیری مسئولان میراث فرهنگی، موجب شده نه فقط سودی نداشته باشیم بلکه به دلیل هزینههای زیاد، متضرر شویم.
انتقادات هنرمندان به جشنواره فرهنگ اقوام مانند سالهای قبل پابرجا است اما به نظر میرسد برخی از مسئولان صرفا برای پُر کردن روزمه فعالیت خود، حاضر هستند این جشنواره را با هر کیفیتی که شده برگزار کنند.
باوجود این مسئولان میراث فرهنگی استان معتقدند حضور مردم در این جشنواره بستر مناسبی را برای رونق گردشگری به ویژه بومگردی فراهم کرده است. ابراهیم کریمی میگوید: برگزاری جشنواره در سالهای نخست برنامه محور نبود اما در 4 سال اخیر براساس برنامهریزیهای اصولی پیش رفتیم. آمار بازدید گردشگران از استان گلستان با آمار ورود گردشگران از سال 94 تاکنون در یک مسیر بوده که تاثیر این جشنواره است.
احمد تجری، نائب رئیس این جشنواره نیز معتقد است با وجود برگزاری 12 دوره از این جشنواره، دیگر فرصت آن شده است که برای بینالمللی شدن آن برنامهریزی شود. او میگوید: حضور رسانههای خارجی و سفرا در این جشنواره عامل بسیار خوبی برای انعکاس ظرفیتهای مختلف استان در سطح بینالمللی است.
انتهای پیام/ ع.