خبرگزاری تسنیم - هنر را رسانهها به مخاطبان معرفی میکنند. رادیو، تلویزیون، ضبط صوت، گوشیها و شبکههای اجتماعی از جملهی رسانههایی هستند که هنرهای مختلف را به مخاطبان معرفی میکنند. یکی از مهمترینِ این رسانهها در کشور ما تلویزیون است که زیر نظر سازمان صدا و سیما اداره میشود. این سازمان عریض و طویل، 20 شبکه تلویزیونیِ سراسری، 12 شبکه برون مرزی و 33 شبکه استانی دارد که ساعتهای بسیاری در طول شبانه روز برای مخاطبان میلیونیِ تلویزیون برنامه پخش میکنند. بیشتر این برنامهها هم با موسیقی همراه هستند. حال باید دید تلویزیون با این حجم بالای برنامهها و مخاطبانش، توانسته است در ارتقای سطح کیفی موسیقی در کشور و در نزد مخاطبان تاثیر بسزایی داشته باشد یا خیر.
امروز در دسترسترین رسانه در کشور ما تلویزیون است. بیشک هیچ رسانهای در ایران به اندازهی تلویزیون مخاطب ندارد. در عین حال بیشترین حجم موسیقی در قالب برنامههای تلویزیونی پخش میشود. پس آنچه از تلویزیون چه در قالب برنامههای مختلف و چه در قالب برنامههای موسیقایی پخش میشود، بیشک تاثیر بسیاری بر جامعه خواهد داشت. بسیاری از اهل هنر بر این باورند که تلویزیون آنگونه که بایسته و شایسته است به موسیقی اصیل و جدی نمیپردازد و بیشتر به پخش موسیقیهای سطحی مشغول است. از سوی دیگر مدیران تلویزیون شاید این نظر را چندان قبول نداشته باشند. آنها میگویند شبکههای تلویزیونی تعدادشان زیاد است و انوع مختلف موسیقی از این شبکهها پخش میشود.
بر آن شدیم تا پروندهای با عنوان «موسیقی در تلویزیون» را منتشر کنیم تا در آن به بررسی اوضاع موسیقی در تلویزیون بپردازیم. این پرونده میخواهد نقاط ضعف موجود را از دیدگاه اهل موسیقی بیان کند و از سوی دیگر دیدگاههای مدیران شبکههای مختلف را جویا شود؛ تا در نهایت به راهکارهایی برای بهتر شدن اوضاع موسیقی در تلویزیون برسیم. نخستین کسی که با او به گفتوگو نشستیم، محمد باقر معلم مدیر دفتر موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما بود. در روزهای گذشته بخش نخست این گفتوگو را خواندید و در ادامه بخش پایانی این گفتوگو را میخوانید:
آنچه که قرار است از شبکههای مختلف تلویزون پخش شود با شما چک میشود(از نظر محتوایی).
انشاءالله.
یعنی به طور مثال دعوت کردن از خوانندهها به برنامهی «دورهمی» با شما چک نمیشود، اما اثری که از این خوانندگان پخش شد، به تایید دفتر موسیقی صدا و سیما رسیده است. شورای شما در دفتر موسیقی به کیفیت اثر خوانندگان تازهکار که مهمان برنامههای پربیننده بودند اعتراض نکرد؟ این شورا پرسشی مطرح نکرد که چرا باید خوانندهای تازهکار به برنامهای پر بیننده دعوت شود؟ این خوانندگان با آمدنش به برنامههای پربینندهی تلویزیون شهرت سراسری کسب کردند و رهِ چندین ساله در عرصه هنر را یک شبه طی کردند. تنها چند ماه پس از حضورشان در تلویزیون هم، کنسرتهایشان را برگزار کردند که مخطبان بسیاری داشتد. به نظر میرسد مافیایی در دعوت از خوانندگان موسیقی پاپ وجود دارد که تصمیم میگیرند چه خوانندگانی به برنامههای پربینندهی تلویزیون بروند.
به نظرم در سازمان این اتفاق رخ نمیدهد.
دفتر موسیقی هیچ آنتنی در اختیار ندارد. ما فقط سامانهای داریم که در این سامانه سعی میکنیم تمام ملاحظات دغدغهمندان این حوزه را رعایت کنیم. موردی که شما اشاره کردید به هیچ وجه در حوزه اختیارات دفتر موسیقی سازمان صدا و سیما نیست.
روال کار اینچنین است که اثر پخش شده در شبکههای مختلف یا برای دفتر موسیقی ارسال شده و از اینجا مجوز پخش گرفته است یا اینکه اگر مجوز نداشته باشد، مسئولیتش برعهده مدیر شبکه است. بسیاری از کارهایی که شما به آن اشاره کردهاید شاید اصلا از دفتر موسیقی سازمان مجوز نگرفته باشد.
طی بخشنامه شورای معاونین، اگر اثری از سازمان پخش شود و مجوز دفتر موسیقی را نداشته باشد، مدیر شبکه مسئول آن است. اگر کاری بدون مجوز ما منتشر شود، نخستین کاری که میکنیم این است که تذکر میدهیم یا اینکه عدم صلاحیت فرد دعوت شده را به مسئولان شبکه تذکر میدهیم.
درباره مواردی که در بالا اشاره کردیم تذکری دادهاید.
بله. هم برنامهی دورهمی و هم برنامهی خنداونه تذکراتی گرفتهاند و در عین حال اگر کار خوبی هم انجام دادهند، تشویق کردهایم.
ساز و کاری نمیتوان تعیین کرد که مهمانان برنامههای مختلف با دفتر موسیقی چک شوند و تاییدهی شما را هم داشته باشند.
سامانه رسمی موسیقی سازمان در بخش برنامههای تولیدی مشورت کارشناسی به تهیهکنندگان میدهد تا آثار خوبی برای برنامههایشان انتخاب کنند. در حوزه برنامههای زنده هم تا سال آینده این برنامهریزی در حال انجام است. وقتی سامانه از نظر فنی به شبکهها وصل شود، نظارت و رفع عیوب بهتر انجام میشود.
برنامههایی که به طور اختصاصی به موسیقی میپردازند هم زیر نظر شما نیستند.
خیر. ممکن است تهیه کننده خودش بیاید و مشورتی بگیرد اما مسئولیت برنامههای موسیقایی در شبکهها بر عهده دفتر موسیقی نیست.
آیا شما پیشنهاد ساخت برنامهای تخصصی درباره موسیقی را دادهاید. برنامهای که محوریتش بر موسیقیهای جدی باشد و بتواند در ارتقای سطح شنیداری مخاطبان تاثیر مثبت داشته باشد. البته که در سالهای گذشته برنامههایی با موضوع موسیقی ساخته شدهاند اما هیچکدام نتوانستهاند در کارشان موفق باشند.
ما مسئولیتی در عرصه پخش و برنامهسازی نداریم. امروز انبارگردانی عالم است. هر کسی هر چه در دست دارد عرضه میکند. شما عرضه را نمیبینید. شما به کودکانتان میآموزید که راه درست رفتن چگونه است. شما کودک را از خانه بیرون رفتن منع نمیکنید اما او را آموزش میدهید.
در دفتر موسیقی کارشناسانی هستند و شورای مجزایی داریم. حتی کارهایی که در وزارت ارشاد مجوز گرفتهاند، برای پخش در صدا و سیما باز هم باید مجوز بگیرند. چرا که آثاری که در وزارت ارشاد مجوز میگیرند، با این فرض تایید میشوند که جامعه هدفشان مثلا 3 هزار نفر و برای مخاطب خاص است، اما در اینجا مخاطب عامهی مردم هستند و ممکن است هر برنامه میلیونها مخاطب داشته باشد. در اینجا باید سلایق مختلف لحاظ شود. اگر قرار است هر موسیقی در تلویزیون پخش شود، بهترین را انتخاب میکنیم.
در این میان ممکن است گاهی اثری خارج از این استانداردها عرضه شود که در آن صورت هم شورای موسیقی بررسی میکند که چرا این اثر در فلان شبکه پخش شود. وقتی پلیسی سرچهار راه ایستاده معنایش این نیست که کسی تخلفی نمیکند، بلکه اگر کسی هم تخلفی بکند او را جریمه میکند.در تولید خود سازمان هنوز هم نسبت موسیقی ایرانی به دیگر انواع موسیقی ارجح است.
با چهرههای مطرح موسیقی ایرانی در ارتباط هستید و از آنها درخواست میکنید که آثارشان را در سامانه قرار دهند.
آخرین کاری که برای همین چهل سالگی انقلاب انجام دادهایم اثری از آقای پیمان سلطانی است. ایشان از آهنگسازان موسیقی ایرانی است و اثری که برای ما ساختهاند براساس موسیقی ایرانی و موسیقی مقامی است. کار دیگری را آقای حسین پرنیا در دست دارد. از بزرگان و تمام کسانی که به دنبال استعدادهای تازه هستند در اینجا رفت و آمد دارند.
آقای شهرام ناظری گلایهای دارند که چرا آثارشان را بدون اجازه و بدون پرداخت حقوق مولف در تلویزیون پخش میشوند. این خواننده موسیقی ایرانی معتقد است که حدود چهل سال است که تلویزیون حقوقش را پرداخت نکرده است.
این اختلاف از بیرون و برای عامه مردم است. آخرین آلبوم آقای ناظری را «سروش» منتشر خواهد کرد. ارتباط ایشان با صدا و سیما برقرار است. با همه این تفاسیر؛ «خدا نیامرزد آنکه نام بزرگان را به کوچکی برد.» حرمت بزرگان واجب است. خیلی از گلایهها حقوقی نیست اما حقیقی و اخلاقی میتواند باشد. ما هم سعی میکنیم این حرمتها را پاس بداریم.
آقای ناظری را دعوت کردهاید که این مسئله را با او در میان بگذارید. یا قصد دارید در دیداری با او این گلایهها را رفع کنید؟
انشاءالله.
بحث انتشار آلبوم متفاوت است؛ شاید این آلبوم مورد نظر شما را آهنگساز به انتشارات «سروش» سپرده باشد و شاید آقای ناظری هیچ نقشی در سپردن آلبوم به «سروش» نداشته باشد.
اگر مشکلاتی که آقای ناظری مطرح کردهاند حقوقی باشد(اثری از ایشان در تلویزیون پخش شده باشد که صاحب و مالک اثر ایشان باشند)، باید گلایهها و شکایت خود را به ما رسما اعلام کند. اما بخش اخلاقی مسئله را ما تمام قد در خدمت استاد هستیم و از ایشان دعوت میکنیم که با هم صحبت کنیم تا این اختلافها را حل کنیم. این مسئله درباره تمام اهالی موسیقی صدق میکند.
حضور هنرمندان موسیقی نواحی در برنامههای مختلف سازمان صدا و سیما کم رنگ است و نسبت پخش موسیقی نواحی مختلف ایران در مقابل دیگر موسیقیها اندک است. در حالی که موسیقی نواحی ایران سرچشمهی موسیقی ایرانی است و ریشه در تاریخ و فرهنگ سرزمینمان دارد. در اینباره سیاستهای دفتر موسیقی به چه صورت است.
دلیل ماندگاری ما هویت دینی و فرهنگی ماست. تمام تمدنهایی که با ما بودهاند از میان رفتهاند و آنچه از فرهنگ ما باقی مانده به خاطر همین خُرده فرهنگها در نقاط مختلف کشور است. یکی از مهمترین کارهایی که دفتر موسیقی سازمان صدا و سیما در دستور کارش دارد، حمایت از موسیقی بومی و مقامی است. در دو فصل گذشته مثلا اگر 50 قطعه اثر تهیه کردهایم، 8 قطعهاش در حوزه موسیقی نواحی بوده است. از سوی دیگر دفتر موسیقی بخشی در معاونت مراکز استانها دارد که ماموریت این بخش حمایت از هنرمندان حوزه شهرستان و هنرمندان حوزه مقامی و بومی است.
در این میان یک آفت کلی وجود دارد. بسیاری از هنرمندان موسیقی نواحی وقتی صحبت میکنند، از مهاجرت بچههایشان میگویند و تاکید دارند که امروز کسی نیست تا دانستههای ما را بیاموزد. در واقع زنجیرهای از نغمهها هست که باید آن را پاسداشت. ما در شهریور ماه طرحی را اجرا کردیم که به ضبط نغمههای ناب موسیقی نواحی مختلف میپردازیم.
این طرح نوعی موازی کاری است. انجمن موسیقی سالها قبل گنجینهای از نغمهها را ضبط و گردآوری کرده است. همچنین محمدرضا درویشی گنجینهای از نغمههای استادان مختلف موسیقی نواحی را در اختیار دارد که سازمان صدا و سیما میتواند از این گنجینه بهترین استفاده را بکند. شاید نیازی به هزینه و دوبارهکاری در این زمینه نباشد.
این چشمه جاری است و کاری که ما میکنیم برای جریان روز موسیقی نواحی است. اما در عین حال سخن شما درست است و حتما از گنجینههایی که در این زمینه وجود دارد به بهترین شکل استفاده خواهیم کرد.
جشنواره موسیقی جوان چند سالی است که به طور مرتب برگزار میشود و یکی از مهمترین بخشهای این جشنواره به موسیقی نواحی اختصاص دارد. کاش صدا و سیما از همین جشنواره اجراهای مختلفی که در چندین روز به صحنه میرود، گزارشهایی تهیه میکرد. شاید بهتر بود که دفتر موسیقی سازمان این پیشنهاد را به شبکههای مختلف میداد.
این که پخش نمیشود بیانصافی است. در شبکههای مختلف اجراهای گروههای موسیقی نواحی پخش میشود. حتی نمایش ساز در موسیقی نواحی مشکلی ندارد و نشان داده میشود. شبکه جام جم و شبکههای رسمی به انعکاس جشنوارهها میپردازند.
تا جایی که ما در جریان هستیم چیزی از شبکههای مختلف سیما درباره جشنواره موسیقی جوان پخش نشده است. اگر هم پخش شده در حد یک گزارش کُلی بوده است و به هیچ وجه نگاهی دقیق به این جشنواره و بخش موسیقی نواحی از سوی تلویزیون صورت نگرفته است.
این مسئله قابل پیگیری است.
---------------------------------------------
گفتوگو: یاسر شیخی یگانه - مجتبی برزگر
---------------------------------------------
انتهای پیام/