تشویق مغزها به فرار
چند سالی می‌شود که مدیریت خروج نخبگان از کشور به امری ضروری تبدیل شده و راهکارهای ملی زیادی نیز برای آن مطرح شده است. اما اخیراً برخی افراد از پیامک‌هایی خبر می‌دهند که دانشجویان برتر دانشگاه‌های ایرانی را ترغیب و تشویق به رفتن می‌کند.
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم ، کشور ما در دو دهه اخیر شاهد مهاجرت جمع کثیری از دانشجویانش به کشورهای خارجی بوده است. این پدیده در دهه گذشته به قدری زیاد شد که آن را «فرار مغزها» نام نهادند. در چند سال اخیر مسوولان کشوری طی سیاست‌گذاری‌های جدید سعی در جلوگیری از این مهاجرت‌ها و حتی برگرداندن دوباره آن‌ها به ایران داشتند؛ اما تحقق این موضوع نیازمند فراهم کردن زیرساخت‌های لازم در کشور بود. بدیهی است که دانش و تکنولوژی خریدنی نیست بلکه یادگرفتنی است، برای رشد اقتصاد دانش‌بنیان باید بستر لازم ایجاد شود و این کار جز با کنار گذاشتن پایه‌های فکری فعلی و ایجاد یک زیست‌بوم جدید در این زمینه امکان‌پذیر نیست.
همچنین تغییر سیستم فکری جامعه -که بر مبنای اقتصاد نفتی شکل گرفته- برای تحقق این موضوع امری ضروری است. البته دولت به‌تنهایی نمی‌تواند این زیست‌بوم را ایجاد کند و سیستم را تغییر دهد و برای این کار تمام دستگاه‌ها و مردم باید همکاری و بستر را برای فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم کنند.
دعوت نخبگان به فرار
اما اخیراً اخباری منتشر شده مبنی بر اینکه عده‌ای در داخل کشور از طریق مهاجرت دانشجویان کاسبی می‌کنند. احتمالاً شما هم تاکنون پیامک‌هایی مبنی‌بر پذیرش دانشگاه‌های خارجی با قیمت مناسب و ویزای تحصیلی و شرایط عالی دریافت کرده‌اید. در اینجا این سؤال مطرح می‌شود که این شرکت‌ها گروه هدف خود را از میان انبوهی از دانشجویان چگونه پیدا می‌کنند!؟
یکی از مخاطبان در تماس با روزنامه «صبح‌نو» درباره این پیامک‌های عجیب می‌گوید: «دختر من به‌دلیل رتبه بالا در دانشگاه بدون شرکت در کنکور توانست مجوز حضور در مقطع بالاتر را کسب کند. با توجه به این موضوع از طرف دانشگاه با او تماس گرفتند و گفتند چون رتبه ممتاز را کسب کرده‌اید می‌توانید با شرط معدل و بدون شرکت در کنکور وارد مقطع کارشناسی‌ارشد شوید. به همین دلیل دخترم به‌سرعت کارهای فارغ‌التحصیلی را انجام داد و وارد مقطع کارشناسی‌ارشد شد. بنابراین دختر من هیچ کجا نامش برای کنکور ثبت نشده و در هیچ کلاس و آزمون آزمایشی هم شرکت نکرده است.»
وی ادامه داد: «هنگامی که دختر من وارد مقطع ارشد شد، به او گفتند که می‌توانید در بنیاد ملی نخبگان ثبت‌نام کنید. ثبت‌نام بنیاد ملی نخبگان حضوری نیست و فقط از طریق سایت انجام می‌شود، به هنگام ثبت‌نام در سایت این بنیاد؛ ریزترین اطلاعات نیز از ما گرفته شد و در‌نهایت مدتی طول می‌کشد تا سایت تأییدیه‌ای را مبنی بر پذیرش افراد به‌عنوان نخبه ارسال کند.»
این مخاطب روزنامه گفت: «در حدفاصل زمان ثبت‌نام در سایت بنیاد ملی نخبگان تا تأییدیه از سوی این بنیاد، به طور مکرر پیامک‌ها و تماس‌هایی با ما گرفته می‌شد که می‌توانید در دانشگاه‌های خارجی پذیرش شوید. این اتفاق‌ها در حالی رخ داد که در هیچ کجا نامی از ایشان درج نشد. اگر فردی رتبه برتر کنکور شود نام او در سایت‌ها و مطبوعات درج می‌شود و طبیعی است که شرکت‌های جابه‌جایی دانشجو به سراغ آن‌ها بروند؛ اما این ماجرا در حالی برای دختر من رخ داد که در هیچ کجا نامی از ایشان به‌عنوان دانشجوی برتر برده نشده و فقط در بنیاد ملی نخبگان ثبت‌نام کرده است.» وی در پاسخ به این سؤال که شاید این پیامک‌ها از آن دسته پیامک‌هایی باشد که به‌صورت تصادفی برای همه ارسال می‌شود، گفت: «این پیامک‌ها با نام و نام خانوادگی ارسال می‌شد و دقیقاً پس از ثبت‌نام ایشان در سایت بنیاد ملی نخبگان این پیام‌ها شروع شد و این موضوع نشان از درز اطلاعات از بنیاد ملی نخبگان است.» وی همچنین ادامه داد: «هنگامی که ما حرف از فرار مغزها می‌زنیم، می‌بایست برای جلوگیری از این پدیده زیرساخت‌ها را آماده کنیم، اما متأسفانه شاهدیم که بعضاً از درون سیستم نخبگان‌مان را تشویق به رفتن می‌کنیم.»
تکذیب درز اطلاعات
در پی این گزارش، روزنامه «صبح‌نو» از بنیاد ملی نخبگان این موضوع را پیگیری کرد. آقای پرویز کرمی، رییس روابط عمومی بنیاد ملی نخبگان در گفت‌و‌گو با خبرنگار روزنامه «صبح‌نو» گفت: «درز اطلاعات از بنیاد ملی نخبگان صحت نداشته و ندارد، چرا که اصلاً بنیاد چنین فرآیندی را اجرا نمی‌کند که نشت اطلاعات در آن صورت بگیرد؛ همچنین افرادی که بدون کنکور وارد مقاطع بعدی شده‌اند نیز روال متفاوت‌تری را انجام می‌دهند.» کرمی ادامه داد: «اگر فردی چنین ادعایی می‌کند مستندات خود را ارائه کند تا ما نیز آن را پیگیری کنیم.»
چرخش نخبگان در جهان
امروزه «خروج نخبگان» به خودی خود، مسأله نیست بلکه خروج «بی‌بازگشت» آن‌ها موضوع حائز اهمیت‌تری است. به همین خاطر کشورها هر یک با سیاست‌های متفاوتی به‌دنبال چرخش نخبگان در جهان هستند. فرار مغزها، حکایت مهاجرت افراد آموزش‌دیده به خارج از کشور است که اقتصاددانان از آن به‌عنوان «فرار سرمایه انسانی» یاد می‌کنند.
مدتی پیش آقای سورنا ستاری، رییس بنیاد نخبگان اعلام کرد: «سیاست‌های کشور در زمینه جذب نخبگان خارج‌نشین تغییراتی کرده و از دو سال قبل طرح جذب دانشجویان خارج از کشور شروع شده و طی این مدت بیش از یک‌هزار و صد نخبه به کشور بازگشتند که 80درصد آن‌ها در بهترین دانشگاه‌های جهان تحصیل کرده‌اند.»
البته مسأله اصلی در سیاست‌گذاری برای جذب سرمایه و توانایی‌های ایرانیان خارج از کشور، زنده کردن حس تعلق یا ایجاد حس تعلق ایرانیان دور از وطن در داخل است. ایجاد احساس امنیت در سرمایه، حقوق شهروندی و زیست و اینکه آن‌ها باید اطمینان پیدا کنند، وقتی به ایران باز می‌گردند در حقیقت به وطن خود بازگشته‌اند و پذیرفته خواهند شد. راهکار اصلی برای حل معضل بازگشت نخبگان ایرانی به کشور در ایجاد سیاستی است تا هر ایرانی که از کشور خارج و توانایی بازگشت به کشور را داشته باشد. با استفاده از مشوق‌های عقلانی باید کاری کرد که نخبگان، سرزمین خود را به سایر کشورها ترجیح داده و در نهایت با ایجاد سیستم‌های قانونی به بازگشت جوانان کمک کرد.
منبع:صبح نو
انتهای پیام/
